| - -britta, f.
- Brittanâri
- brittil, st. m.
- brîdil, st. m.
- brtil, st. m.
- brittilôn, sw. v.
- gi-brittilôn, sw. v.
- int-brittilôn, sw. v.
- uuidar-gi-brittilôn
- briuhûs, st. n.
- briumeistar, st. m.
- briuphanna, sw. f.
- briute
- briutegomo
- -govme
- briuuuino, sw. m.
- broadersleche
- brobba
- brobbo
- broccerū
- brch
- brchc
- brcheha
- brocnussi
- brod, st. n.
- brōdbakkari, as. st. m.
- broddo
- brôdi, adj.
- brôdî, st. f.
- brog
- brogene
- brogne, ae.
- broh, st. m.
- gi-broh, adj.
- brh
- brohcha
- -brohhanî, st. f.
- -brohhannussi, st. n.
- fir-brohhannussi, st. n.
- zi-brohhannussi, st. n.
- zi-brohhida, st. f.
- brohhisôd, st. m.
- brohhisôn, sw. v.
- -brohho, sw. m.
- brohhôn, sw. v.
- gi-brohhôn, sw. v.
- brohnussi, st. n.
- broht
- broich
- bridir
- Brôkhûson, as.
- brocko, sw. m.
- gi-brockôn, sw. v.
- Brôksêton, as.
- brom, st. m.
- bromoht, adj.
- bromohtlîh, adj.
- bronado, sw. m.
- bronnechresse
- brort, st. m.
- brortôn, sw. v.
- ana-brortôn, sw. v.
- untar-brortôn, sw. v.
- brôs(a)ma, st. sw. f.
- brost
- brot
- brt
- brt
- brôt, st. n.
- brôtbahho
- brotbeiccerin
- brôtbecka, sw. f.
- brôtbecker, mhd. st. m.
- brôtbeckere, mhd. sw.
- brôtbeckerin, st. f.
- brôtbeckila, sw. f.
- brôtbecko, sw. m.
- brôtelôs, adj.
- broth
- brtigoum
- brôtîn, adj.
- brôtkrût, st. n.
- brôtkunni, st. n.
- brotpeche
- brôt[h]ring, st. m.
- brôtritter, mhd. st. m.
- brôtsuuammo, sw. m.
- -brottanî, st. f.
- brôtuuurz, st. f.
- brôtwurze, mhd. sw. f.
- brouder
- brouhhen, sw. v.
- gi-brouhhen, sw. v.
- brouhhôn, sw. v.
- gi-brouhhôn, sw. v.
- -brouhlîh, adj.
- bro.uhus
- brouwer, mhd. st. m.
- brovn
- broz, st. n.
- gi-broz, st. n.
- bruc⊢aho
- brcheha
- bruchstein, mhd. st. m.
- brud
- brdegomo
- brdegoum
- brdersleoco
- brudlohton
- brüel, mhd. st. m.
- brugga, st. sw. f.
- bruggiboum, st. m.
- bruggôn, sw. v.
- gi-brugilôn, sw. v.
- bruh, st. m.
- brûh, st. m.
- brûhhan, st. sw. v.
- brûhhen, st. sw. v.
- gi-brûhhan, st. sw. v.
- gi-brûhhen, st. sw. v.
- brûhhantlîh, adj.
- fir-brûhhen, sw. v.
- gi-brûhhen, sw. v.
- brûhhento, part.
- brûhhi, adj.
- -bruhhida, st. f.
- -brûhhida, st. f.
- -brûhhîg, adj.
- -bruhhil, st. m.
- bruhhilî(n), st. n.
- -bruhlîh, adj.
- brûhnissî, st. f.
- -bruht, st. f.
- gi-bruht, st. f.
- -bruhti, adj.
- -bruhtîg, adj.
- bruhtîgo, adv.
- bruida
- bruigcresso
- brucken, sw. v.
- bruckilî(n), st. n.
- bructoleh
- brummen, sw. v.
- brûn, adj.
- brün
- brúnbasu, ae. adj.
- brnelle, mhd. f.
- brûnen, sw. v.
- brûnfaro, adj.
- -brung, st. m.
- -brunganî, st. f.
- -brungida, st. f.
- -brungisal, st. n.
- brûngold, st. n.
- brunikrapho
- brûning, st. m.
- Brûning
- brunîsen, mhd. st. n.
- brunkarse
- brunna, st. sw. f.
- brunnî, st. f.
- brunnâdra, st. f.
- brunnaroch
- brunnekrâpho, sw. m.
- brunnecrasso
- brun(ne)kresso, sw. m.
- brunnekrût, mhd. st. n.
- brunni, st. n.
- brunnî
- Brunniberg
- brunnido, sw. m.
- brunnihizza, st. f.
- brunniroc, st. m.
- brunno, sw. m.
- ther Brunno
- brunnôd, st. m.
- brunon
- brûnphelli, st. m.
- brûnphelll, st. m.
- brunquella, f.
- brunrad, afries.?
- brûnrôt, adj.
- brûnrôtî, st. f.
- brûnsehônti, adj. part. prs.
- brunst, st. f.
- brûnwurz(e), mhd. st. sw. f.
- bruoder, st. m.
- gi-bruoder, st. m.
- bruoderkin, mfrk. st. n.
- bruoderkint, mhd. st. n.
- bruoderlîh, adj.
- bruoderlîhho, adv.
- bruoderscaf, st. f.
- bruoderscaft, st. f.
- bruodersleggi, adj.
- bruodersleggo, sw. m.
- bruodersun, st. m.
- fir-bruoen, sw. v.
- bruogen, sw. v.
- ir-bruogen, sw. v.
| | ?-britta f. vgl. ? AWB ohsenbritta f.
Brittanâri s. Eigennamen.
brittil, brîdil, evtl. auch brtil st. m., mhd. Lexer brîdel, britel, nhd. DWB brittel, DWB breidel; mnd. breidel, mnl. breidele; ae. brídel. — Graff III, 299. prittil: nom. sg. Gl 1,166,29 (Ra). 3,651,3. 669,12; dat. sg. -]e 2,190,35 (M, 2 Hss.); acc. sg. -] 307,31 (Rb). Npgl 31,9; nom. pl. -]a Gl 1,560,26 (Ja); acc. pl. -]a 2,631,5; brittil: nom. sg. 3,161,29 (SH A; -rî-). 216,12 (SH B). 448,15 (cgm 5248,2, 9. Jh.). 640,20; nom. pl. -]e 4,143,62 (Sal. c); dat. pl. -]on 2,531,8; -]en 530,38; acc. pl. -]a 759,45. — priddil: nom. sg. Gl 1, 166,29 (K; lat. nom. pl.; vgl. Kögel S. 99); briddel: dass. 3,374,16 (Jd; Steinm. biddel, vgl. Litbl. 1897 Sp. 76). — britdel: nom. sg. Gl 3,399,61 (Hildeg.). brit-il-: gen. sg. -es Gl 2,769,9 (Vat. Reg. 356, 10./11. Jh.; vgl. Franck, Afrk. Gr. § 91); acc. sg. -] Npw 31,9; acc. pl. -a Gl 2,693,5 (Melk n. sign., 12. Jh.; -rî-); -el: nom. sg. 3,161,30 (SH A, 2 Hss., 12. u. 13. Jh., 1 -rî-). 641,14 (12. Jh.). prîdele: dat. sg. Nc 769,6. 834,22 [116,7. 204,9] (beide lat. abl. pl.); brid-il-: acc. pl. -a Gl 2,690,42 (Melk n. sign., 12. Jh.); -el-: dat. sg. -e Nb 157,3/4 [168,17] (lat. dat. pl.). Nc 769,5 [116,6] (lat. abl. pl.; beide -î-). pruttil: nom. sg. Gl 2,528,20; dat. pl. -]in 525,2 (beide Bern 264, 11. Jh.; in Geheimschrift, nach Steinm. verschrieben). — brutil: nom. sg. Gl 3,161,29 (SH A, Eins. 171, 12. Jh.). — bredel: nom. sg. Gl 3,716,56 (Berl., Lat. fol. 735, 13. Jh., aus Marienfeld). Verschrieben: prittit: nom. sg. Gl 1,166,29 (Pa; lat. nom. pl.). Zaum, Zügel: a) eigentl.: zaum prittil dero chnodun pihaftida habenae frena (frenum Ra) quorum lora retinacula Gl 1,166,29 (vgl. Albers, Abrog. z. St.). pruttilin [(sonipes) pressis ... tumescit] habenis [Prud., Psych. [Bd. 1, Sp. 1412] 193] 2,525,2. 530,38. zuhilon brittilon 531,8. prittila [frustra retinacula tendens fertur equis auriga, neque audit currus] habenas [Verg., G. i,514] 631,5. bridila [(Neptunus) flectit equos curruque volans dat] lora [secundo, ders., A. i,156] 690,42. britiles [hunc (caballum) ornat species fulgentis] habenae [Walahfr., Visio 479] 769,9. brittil frenum 3,161,29. 216,12 (beide im Abschn. De instrumentis equorum). 374,16 (im Abschn. De stabulo). 640,20. 641,14. 651,3. 669,12. 4,143,62. fronich frenum 3,399,61 (Hildeg.). frenus 448,15. camus 716,56. rossolih sol frenum (prittil) haben NpglNpw 31,9; — Vok.-Übers.: prittila habenae [falsch zusammengezogen aus: ibunt directe emissiones fulgurum, et tamquam a bene curvato arcu nubium exterminabuntur, Sap. 5,22] Gl 1,560,26. pruttil [Christus purpureum gemmanti textus in auro signabat] labarum [Prud., Symm. I,487, vgl. Glossen: labarum, vexillum, vel frenum I.] 2,528,20. britila traiecta habens lora [zu: (Hector) per ... pedes traiectus lora, Verg., A. ii,273] 693,5; — in allegorischer Darstellung: hina ze abende uuard . kieng ter mano uf . mit sinemo gesternoten bridele . daz chit an des pridele guoneheite ist sternen zemalenne serenum caelum scandebat nox . i. luna . astrificis habenis Nc 769,5.6 [116,6.7] (vgl. luna enim depingitur quasi in frenis stellas habeat, Rem.). tih (Sol) chedent sie mit pridele cheren fier ros quatuor alipedes dicunt te flectere habenis 834,22 [204,9]; b) bildl.: prittile [hunc (Timotheum)] freno [moderatur, Greg., Cura 3,16 p. 57] Gl 2,190,35. prittil [(mens) in ambitione sua habeat] frenum [timoris, ders., Hom. i, 5 p. 1453] 307,31. nelaze nieht sinen hals uberuuunden uuerden fone geluste . undertanen sinemo scamelichemo bridele nec colla victa libidine summittat foedis habenis Nb 157,3/4 [168,17]; im Plur.: das verzierte Zaumzeug: brittila [mihi liceat ... inanes sermonum] phaleras [et verborum ornamenta contemnere, Sulp. Sev., Dial. 1,27,3] Gl 2, 759,45 (oder Vokabelübers. ?). Komp. kâmbrittil; Abl. -brittilôn.
brittilôn sw. v. vgl. ungibrittilôt adj. part. prt.
gi-brittilôn sw. v.; mnl. gebreidelen; ae. gebrídlian; vgl. mhd. Lexer britelen, ält. nhd. DWB breideln; mnd. breidelen. — Graff III, 299. ge-brittolon: inf. Npgl 40,4. im Zaum halten, zügeln, übertr.: suuer fore unchrefte ufirstan nemuge . ih meino . ube er carnem (den lichamen) nemuge frenare (g.) . so helfe imo got.
int-brittilôn sw. v.; mnl. ontbreidelen. — Graff III, 299. in-prittilotemo: part. prt. dat. sg. m. Gl 2,592,45 (Zürich, Rhein. 62, 11. Jh.). (ein Pferd) vom Zaum, Zügel befreien: im Part. Praet.: [per effusas ... Superbia turmas] effreni [volitabat equo, Prud., Psych. 179]; ist die übertr. Bedeutung ‘zügellos, wild, feurig’ gemeint?
uuidar-gi-brittilôn (oder -brtilon?) sw. v.; vgl. mnd. wedderbreidelen; mnl. wederbreidelen. Wohl verschrieben: uuider-gi-britelotan (l. -britelōtan, Steinm. z. St.): part. prs. acc. sg. m. Gl 1,622,54 (Würzb. Mp. th. f. 20, 9. Jh.). mit dem Zügel zurückhalten: hier übertr. gebraucht evtl. in der Bedeutung auf dem rechten Wege hemmen, vom rechten Wege abbringen: [disperdet dominus ab Israel caput et caudam, incurvantem et] refrenantem (Hs. deprauantem auf Rasur) [die una, Is. 9,14].
briuhûs st. n., mhd. Lexer briuhûs, nhd. DWB brauhaus; as. brouhūs (s. u.), mnd. brûwhûs, mnl. brouhuus. — Graff IV, 1054. [Bd. 1, Sp. 1413] pru-hus: nom. sg. Gl 3,298,33 (SH d, Florenz XVI, 5, 13. Jh., zu -u- für -iu- vgl. Braune-Mitzka, Ahd. Gr. § 49, für die Hs. auch bluo 3,299,57. — bro.uhus: nom. sg. Gl 4,245,43 = Wa 112,1 (Jh, zu -ou- vgl. -ouw < germ. -euw-, Lasch, Mnd. Gr. §§ 196. 197. 426, dagegen hält es Gallée, As. Gr. § 101 für einen Ablaut). Brauhaus, Brauerei: pruhus cervisaria domus (zu cervisiarius ‘Brau-’ vgl. Duc. s. v. cerevisiarius cacabus ‘Brautopf, -gefäß’) Gl 3,298,33. brouhus bracinarium (vgl. bracionarium Duc. 1,729 s. v. brace) 4,245,43 = Wa 112,1.
briumeistar st. m., mhd. Lexer briumeister; nhd. DWB braumeister; mnl. brûwermêister. — Graff II, 888. priv-maists: nom. sg. Gl 3,659,14 (Wien 804, 12. Jh.). Bierbrauer (mit dem Recht zum Ausschank): caupo ł cauponarius; vgl. brouwer caupo Gl 3,357,17.
briuphanna sw. f., mhd. Lexer briuphanne, nhd. DWB braupfanne; mnd. brûw-, brûpanne. — Graff III, 338. Nur im SH A u. B belegt, stets im Nom. Sing. briv-phann-: -e Gl 3,157,61. 193,55 (SH B, -pf-); brv-: -a 157,59 (-pf-); bru-: -e 60; brui-: -a ebda. (-pf-). 193,55 (SH B); zu -u- für -iu- vgl. Braune-Mitzka, Ahd. Gr. § 49. Unsicher: bra phanna: (nom. sg.) Gl 3,157,59 (das erste -a- zweifelhaft, vgl. Steinm. z. St.). Brau-, Siedepfanne, -tiegel: brvpfanna rostphanna gltphanna sartago frixorium arula Gl 3, 157,59 (im Abschn. De vasis coquinariis). 193,55.
briute s. brût1 st. f. |
| brittil
| | a) eigentl.: zaum prittil dero chnodun pihaftida habenae frena (frenum Ra) quorum lora retinacula Gl 1,166,29 (vgl. Albers, Abrog. z. St.). pruttilin [(sonipes) pressis ... tumescit] habenis [Prud., Psych. | | b) bildl.: prittile [hunc (Timotheum)] freno [moderatur, Greg., Cura 3,16 p. 57] Gl 2,190,35. prittil [(mens) in ambitione sua habeat] frenum [timoris, ders., Hom. i, 5 p. 1453] |
|