| - burm
- burnekerse
- burnstein, mhd. st. m.
- gi-bûro, sw. m.
- burolang
- burren
- bursa, st. sw.
- gi-bûrscaflîh, adj.
- burssa
- burst, st. n.
- borst, st. n.
- burst, st. f.
- bursta, sw. f.
- borsta, sw. f.
- burstag, adj.
- burstahti, adj.
- burstbein
- burstbenda
- bürste, mhd.
- burstîg, adj.
- burstlappa
- burstlappo
- burstroc
- burt, st. f.
- gi-burt1, st. f.
- gi-burt2, st. f.
- burten, sw. v.
- -burti, adj.
- gi-burti, adj.
- -burtida, st. f.
- burtifadum, st. m.
- burtîg, adj.
- gi-burtîg, adj.
- -burtgî, st. f.
- -burtîgo, adv.
- gi-burt(i)tag, st. m.
- gi-burtitago, sw. m.
- -burtlîh, adj.
- gi-burtlîh, adj.
- gi-burtlîhho, adv.
- gi-burtmuoter, st. f.
- -burto, sw. m.
- -burtsamî, st. f.
- burttag, st. m.
- burzih
- burzil(l)a, sw. f.
- purzil(l)a, sw. f.
- bus-
- bsbm
- buschbm
- busche, mhd. sw. m.
- bush-
- busha
- bushbō
- busihho, sw. m.
- busima
- Busiris
- busc, st. m.
- bosc, st. m.
- bûsc, st. m.
- buskila, sw. f.
- buskillî(n), st. n.
- buskit
- busm
- busoh
- busse
- busse
- bustâri, st. m.
- busz
- buch
- butdun
- butervliege, mhd. f.
- butheling
- butig(i)li, st. n.
- butil, st. m.
- bûtil, st. m.
- Butilingtharpa, as.
- butin, st. f.
- butin(n)a, st. f.
- butin(n)a
- butira, f.
- butirh, st. m.
- but(t)astar, st. n.
- buttele, mnd. sw. f.
- butter
- butticlari
- but(t)igilâri, st. m.
- butto, sw. m.
- buttra
- .. buuga
- buunga
- buuzssan
- bûuua, sw. f.
- bû(uu)an, red. v.
- bû(uu)en, sw. v.
- bi-bûuuan, st. v.
- bi-bûuuen, sw. v.
- bû(uu)âri, st. m.
- bû(uu)eri, st. m.
- gi-bû(uu)âri, st. m.
- gi-bû(uu)eri, st. m.
- bwel
- gi-bû(uu)i, st. n.
- gi-bû(uu)ida, st. f.
- buuuihen
- bûuuiling, st. m.
- -bû(uu)o, sw. m.
- bû(uu)unga, st. f.
- -bûz, st. m.?
- buzil
- bûzo, sw. m.
- buzza
- gi-buzzi, st. n.
- bvch
- bvch
- bchan
- bvnaz
- bvrnecrut
- bsm
- bybz
- bylechbuoch
- byonia
- bysemo
- byws
- csa
- ca..
- ca..ā..ca..me
- caantida
- caantunga
- cabolrind
- cābridel
- cabum
- cachern
- cachunsit
- ca clari
- caclereri
- cadā
- cadevize
- cateuizze
- cadim
- cadiuuurti
- cadoinc
- caduadic
- cadungan
- cadus
- caenomia, lat.
- cænsincli
- cafer
- caffa
- cafo
- cafpha
- caganvuef
- cahazza
- cahot
- caiselin
- calamen
- calandre, afrz. f.
- calata
- calce
- calcts
- calcture
- cale
- cals, lat.
- calte
- caluen..
- caluer
- caluwe
- caluwer
- calwa
- calza
- cambri
- cameman
- camf
- canareba
- canbruil
- ancehe
- cancur
- candele, wohl lat.
- cānenswam
- canet
- caniineisc
- caninisc, adj.
- canorita
- canp
- cantpsal
- caohahc
- cap
- cāpahtan
- capanihnot
- capanont
- caparit
- capho
- capitan
- capitit
- capleruzzi
- cappa
- cappare
- capr&
- capr&ta
- capulant
| | burm Gl 3,32,58 s. ûro sw. m.
burnekerse Gl 3,594,4 s. AWB brun(ne)kresso sw. m.
burnstein mhd. st. m.; vgl. frühnhd. Lexer börnstein. burn-steyn: nom. sg. Gl 3,559,40 (clm 615, 14. Jh.). Bernstein: cacabre (vgl. Diefb. Gl. 86 b; Parallelhs. brennstein).
gi-bûro sw. m., mhd. Lexer gebûre, nhd. gebauer; z. Bildung vgl. Wilm., Gr. 22 § 155. — Graff III, 19. Nur im Obd., vor allem Bair., belegt. ka-pur-: nom. sg. -o Gl 1,77,14 (R; voc.?); acc. pl. -un 2,229,6 (S. Flor. III 222 B, Wien 949, beide 9./10. Jh.). 743,29; ki-: dat. pl. -oom 1,411,32 (Rb); ke-: acc. pl. -un 729,2 (S. Paul XXV a/1, 8. Jh.; lat. hdschr. nom. sg.); gi-: nom. sg. -o 749,49 (M, 5 Hss.). 2,730,48. 4,305,22 (M); -i 5,98,15 (M, clm 14 584, 14. Jh., -v-); acc. sg. -un 1,529,51 (M, 4 Hss.); -in 52/53 (M, 2 Hss.); acc. pl. -un 700,14 (M); -pu: acc. sg. 529,51 (M, 2 Hss.). gi-bur-: nom. sg. -o Gl 4,135,65 (Sal. c; lat. pl.); -e 1,749,51 (M, 3 Hss., 1 Hs. -v-); nom. pl. -en Npw 121,3; acc. pl. -en 147,14; -in Gl 1,700,14 (M, clm 22 201, 12. Jh.; oder nom. pl.?); ge-: nom. sg. -o 4,125,44 (Sal. b; lat. pl.); -e 3,185,6 (SH B, Brix. Bl., 12. Jh.; doch vgl. auch 188,55 u. gibûr st. m.); nom. pl. -n 652,20 (2 Hss.); dat. pl. -on Np 78,12 (-û-). Verschrieben: gu-puro: nom. sg. Gl 1,749,50 (M, clm 13 002, 12. Jh., clm 17 403, 13. Jh.). Gehört hierher auch: gi-busre: nom. sg. Gl 4,305,22 (M, clm 14 745, 14. Jh.), oder ist gi-bû(uu)âri, -eri st. m. anzusetzen? 1) Familien-, Stammesgenosse: kipuroom [rogavit me David, ut iret celeriter in Bethlehem ...: quia victimae sollemnes ibi sunt universis] contribulibus [suis, 1. Reg. 20,6] Gl 1,411,32. gipurun [cum rex ... obtinuisset principatum, statim ad gentilem ritum] contribules [suos transferre coepit, 2. Macc. 4,10] 700,14 (4 Hss. gibûr st. m.). 2) Dorfgenosse; Anwohner, Nachbar: gipu [noli fabricare in amicum tuum malum, in] incolam [et confidentem, Prov. 3,29, vgl. Sab. 2,302] Gl 1,529,51. ketan uuardh frahta forahta u alle kepurun iro factus est timor super omnes vicinos (Hs. vicinus) eorum [Luc. 1,65] 729,2. kapurun coniunctos (Hs. iunctos) [quidem premitis, sed contra quos valeatis vos extendere, semper invenitis, Greg., Cura 3,20 p. 65] 2,229,6. kamarchun kapurun [omnes parentes et notos et] affines [: et propinquos et caros et amicos faceretis vobiscum concurrere? Pass. Caec. 339,44] 743,29. kib sibenfalt in iro buosem unseren geburon redde vicinis nostris septuplum in sinum eorum Np 78,12. 3) Mitbürger; Bürger im Sinne des römischen Rechts: gipuro [ego (Paulus) homo sum quidem Iudaeus a Tarso Ciliciae, non ignotae civitatis] municeps [Acta 21,39] Gl 1,749,49 (1 Hs. 5,98,15). 4,305,22 (vgl. o.). gipuro [Italicus, eiusdem oppidi] municeps [Vitae patr. 78 b] 2,730,48. geburo cives fideles communiter vivens 4,125,44. cives 135,65; — die Gläubigen als Bürger des himmlischen Jerusalems: si habent teil an gote, daz chuit ira giburen habent teil an imo Npw 121,3 (Np cives). er (Christus) ist daz prot dera engili . si fuorit er: daz si in ana sehen [Bd. 1, Sp. 1555] muozen, daz fuoret alle die giburen 147,14 (Np cives). 4) Landmann, abhängiger Bauer: kapuro lantpuanter colone inquiline Gl 1,77,14. gebure ruricola ł rusticus 3,185,6 (1 Hs. gibûr st. m., im Abschn. De principatibus et aliis personis). geburn coloni 652,20. Vgl. Karg-Gasterstädt, Beitr. 65 (1942), S. 206 f. Vgl. gibûr st. m. Komp. in-, nâhgibûro.
burolang S 86,44 (Ludw.) s. AWB boralang adj.
burren s. AWB burien, burren sw. v.
bursa (st. sw.) f., mhd. Lexer burse; mnd. burse, mnl. borse; vgl. nhd. DWB börse; aus mlat. bursa. — Graff III, 206. pursa: nom. sg. Gl 4,228,6 (clm 6411, 9. Jh.). — bur-: nom. sg. -sa Gl 1,475,12 (lat. abl., verschollene Hs. d. 9. Jhs., vgl. Steinm. Gl 1,475 zu CLXXXIII). 712,8 (2 Hss., lat. abl. pl.). 5,13,33 (lat. abl. pl.); -ssa 1,475,21 = Wa 78,19 (Carlsr., S. Petri, 10./11. Jh., lat. abl.); -issa ebda. (Sg 292, 10. Jh., lat. abl.). Säckchen, Beutel, Tasche: a) Reisetasche: bursa kiolla [(Tobias) protulit] de cassidili [suo partem iecoris, Tob. 8,2] Gl 1,475,12. de cassidili burssa de sarcello (d. i. saccello) ł sacciperio kiula [zu ebda.] 21 = Wa 78,19. pursa cassidile 4,228,6; b) Geldtäschchen, -börse: pecuniam zonis inclusam (sc. nolite possidere) id est in sacculis sekkilon sechil bursa kiolla [zu: nolite possidere ... pecuniam in zonis vestris, Matth. 10,9] Gl 1,712,8. 5,13,33 (ohne sekkilon).
gi-bûrscaflîh adj. — Graff III, 20. ka-pur-scaf-lih (Pa), verschrieben: ki-pur-scāf-lih (K), -porsa-lih (Ra, zu -o- für -û- vgl. Kögel S. 20): Grdf. Gl 1,60,10. die Stammesgemeinschaft, die Mitbürgerschaft betreffend, Stammes-, Bürger-: kafeht kapurscaflih hiuuisclih bellum civile (Pa K civilem) domesticum.
burssa s. AWB bursa (st. sw.) f.
burst, borst st. n. (auch m. ? Dies nicht sicher nachweisbar), mhd. Lexer borst n. m., für die nhd. Maa. vgl. die Wbb.; vgl. mnd. borste, mnl. borstel; ae. byrst f.; an. burst f. — Graff III, 215. purst: acc. sg. Gl 2,695,28 (Melk n. sign., 12. Jh.). — burst-: dat. pl. -on Gl 2,558,59 (Köln LXXXI, 11. Jh.); -un 567,32 (ebda.); -in 3,138,25 (SH A, 3 Hss., 12. 13. Jh.); möglicherweise sind diese Formen zu bursta, borsta zu stellen. porst: nom. sg. Gl 3,288,28 (SH b). 651,10. 661,6. 4,97,16 (Sal. a 1). 160,5 (Sal. c). 191,45; dat. pl. -]irom 2,331,12 (clm 14 747, 10. Jh.); acc. pl. -] 443,11. — borst: nom. sg. Gl 4,97,16 (Sal. a 1); dat. pl. -]en 3,138,24 (SH A, 3 Hss.). 408,49 (Hd.). 1) Borste: des Schweines: seta porci pilus i. porst uł equi Gl 4,191,45; für den Stachel des Igels: porstirom [et cutis aspera, et tota armata] iaculis [Hier. in Matth. 7,26] 2,331,12; — in handwerklicher Verwendung: als Schuhmacherwerkzeug, zur Verstärkung der Fadenspitze dienend (vgl. Heyne, Hausalt. 3,267, Mhd. Wb. 1,222 b, Ochs 1,378 s. v. bürste): sutor svtare. quasi setor a setis borsten 3,138,24 (im Abschn. ‘De variis officiorum vocabulis ł operariis’), dazu borsten saetis 408,49; nach der Glossenumgebung (thrât spaga, Hs. spado, leist forma, ala subula) gehört hierher auch porst saeta 651,10. 2) hartes Haar: a) beim Tier (Kamel-, Roßhaar): seta porci pilus i. porst uł equi Gl 4,191,45; — als Webmaterial: burston [post in patentes ille (Joh. d. Täufer) solitudines amictus hirtis bestiarum pellibus] saetis [-ve tectus [Bd. 1, Sp. 1556] hispida et lanugine secessit, Prud., H. ieiun. (VIII) 63] 2,558,59 (Parallelhs. bursta); b) beim Menschen (Wimperhaar): burstun [numne animarum oculis denso vegetamine guttae volvuntur teretes, aut palpebralibus extra horrescunt] saetis [...? Prud., Ham. 873] Gl 2,567,32. 3) kollektiv: a) Borstenkamm, -raupe auf dem Kopf des Ungeheuers: dei porst [nunc virginali perdomitus solo] cristas [cerebri deprimit ignei, Prud., P. Agn. (XIV) 117] Gl 2,443,11; b) als Helmzierat die Helmraupe: huot. purst [stipatque carinis ingens argentum ... et] conum [insignis galeae cristasque comantis, Verg., A. III, 468] Gl 2,695,28; die Doppelglossierung vielleicht ausgelöst durch Serv. z. St.: a parte totum: nam conus ... est curvatura, quae in galea prominet: super quam cristae sunt. 4) Glossenwort: porst saeta Gl 3,288,28 (Parallelhs. bursta). 4,97,16. 160,5. porst ł zote saeta 3,661,6. Abl. burstag, burstahti, borstoht. Vgl. burst st. f., bursta, borsta sw. f.
burst st. f., mhd. burst, Lexer bürst; ae. byrst; an burst. — Graff III, 215. purst-: nom. pl. -e Nr 674,15 (G H); acc. pl. -i Beitr. (Halle) 73,243 (mus. Brit. Harl. 2724, 11. Jh.). — burste: nom. pl. Nc 837,22 [208,14]. Nr 674,15. Verschrieben: hursti: acc. pl. Gl 2,398,13. 1) Borste: imo (dem Eber) sint burste ebenho forste Nr 674,15 (z. Deutung als die Spieße der Männer, die nicht an den Außenseiten der germanischen Kampfformation des ‘Eberkopfes’ gehen, vgl. L. Franz FF 15,352 f.); — in handwerklicher Verwendung zum Vorstechen von Löchern, als Schusterahle: pursti ferramentum [si] scalpra [et formas non sutor (emat) ...: delirus et amens undique dicatur merito, Hor., Serm. II, 3,106] Beitr. (Halle) 73,243, vgl. auch AWB burst, AWB borst st. n. 1, bursta, borsta sw. f. 1. 2) kollektiv: Borstenkamm, -raupe des Ungeheuers: bursti [(Ira) increpat ore hirsutas quatiens galeato in vertice] cristas [Prud., Psych. 117] Gl 2,398, 13. aber selbemo Saturno uuas ana uuilon draconis pilde . uuilon leonis keinon . uuilon burste mit eberes zanen sed ipsi praesuli .i. principi . nunc draconis facies videbatur . nunc rictus leonis . nunc cristae cum aprinis dentibus Nc 837,22 [208,14]. Vgl. burst, borst st. n., bursta, borsta sw. f. |
| gi-bûro
| | 1) Familien-, Stammesgenosse: kipuroom [rogavit me David, ut iret celeriter in Bethlehem ...: quia victimae sollemnes ibi sunt universis] contribulibus [suis, 1. Reg. 20,6] Gl 1,411,32. gipurun [cum rex ... obtinuisset principatum, statim | | 2) Dorfgenosse; Anwohner, Nachbar: gipu [noli fabricare in amicum tuum malum, in] incolam [et confidentem, Prov. 3,29, vgl. Sab. 2,302] Gl 1,529,51. ketan uuardh frahta forahta u alle kepurun iro factus | | 3) Mitbürger; Bürger im Sinne des römischen Rechts: gipuro [ego (Paulus) homo sum quidem Iudaeus a Tarso Ciliciae, non ignotae civitatis] municeps [Acta 21,39] Gl 1,749,49 (1 Hs. 5,98,15). 4,305,22 | | 4) Landmann, abhängiger Bauer: kapuro lantpuanter colone inquiline Gl 1,77,14. gebure ruricola ł rusticus 3,185,6 (1 Hs. gibûr st. m., im Abschn. De principatibus et aliis personis). geburn coloni 652,20. | | bursa
| | a) Reisetasche: bursa kiolla [(Tobias) protulit] de cassidili [suo partem iecoris, Tob. 8,2] Gl 1,475,12. de cassidili burssa de sarcello (d. i. saccello) ł sacciperio kiula [zu ebda.] 21 = | | b) Geldtäschchen, -börse: pecuniam zonis inclusam (sc. nolite possidere) id est in sacculis sekkilon sechil bursa kiolla [zu: nolite possidere ... pecuniam in zonis vestris, Matth. 10,9] Gl 1,712,8. 5,13,33 (ohne sekkilon). | | burst
| | 1) Borste: des Schweines: seta porci pilus i. porst uł equi Gl 4,191,45; für den Stachel des Igels: porstirom [et cutis aspera, et tota armata] iaculis [Hier. in Matth. 7,26] 2,331,12; | | 2) hartes Haar: | | | a) beim Tier (Kamel-, Roßhaar): seta porci pilus i. porst uł equi Gl 4,191,45; — als Webmaterial: burston [post in patentes ille (Joh. d. Täufer) solitudines amictus hirtis bestiarum | | | b) beim Menschen (Wimperhaar): burstun [numne animarum oculis denso vegetamine guttae volvuntur teretes, aut palpebralibus extra horrescunt] saetis [...? Prud., Ham. 873] Gl 2,567,32. | | 3) kollektiv: | | | a) Borstenkamm, -raupe auf dem Kopf des Ungeheuers: dei porst [nunc virginali perdomitus solo] cristas [cerebri deprimit ignei, Prud., P. Agn. (XIV) 117] Gl 2,443,11; | | | b) als Helmzierat die Helmraupe: huot. purst [stipatque carinis ingens argentum ... et] conum [insignis galeae cristasque comantis, Verg., A. III, 468] Gl 2,695,28; die Doppelglossierung vielleicht ausgelöst durch Serv. z. St.: a parte totum: | | 4) Glossenwort: porst saeta Gl 3,288,28 (Parallelhs. bursta). 4,97,16. 160,5. porst ł zote saeta 3,661,6. | | burst
| | 1) Borste: imo (dem Eber) sint burste ebenho forste Nr 674,15 (z. Deutung als die Spieße der Männer, die nicht an den Außenseiten der germanischen Kampfformation des ‘Eberkopfes’ gehen, vgl. L. Franz FF 15,352 | | 2) kollektiv: Borstenkamm, -raupe des Ungeheuers: bursti [(Ira) increpat ore hirsutas quatiens galeato in vertice] cristas [Prud., Psych. 117] Gl 2,398, 13. aber selbemo Saturno uuas ana uuilon draconis |
|