| - keller(s)hals, mhd. st. m.
- -kelli
- kellilî(n), st. n.
- kello
- kelnezzi
- kelouuiu
- kelsuht
- kelterboum, mhd. st. m.
- kelterhûs
- keltî(n), st. f.
- keltina, st.?
- keltra
- kelua
- keluenezze
- keluera
- kelur, st. m.
- kelura, sw. f.
- keluro, sw. m.
- kelwarc, mhd. st. n.
- kelwerke
- kelzen, sw. v.
- kelzôn, sw. v.
- kelzilîn, st. n.
- kelzota
- kembe, mhd.
- kemben, sw. v.
- kembil, st. m.
- keme
- kem(e)lîn, mhd. st. n.
- kemerlinc
- kemich, mhd. st. m.
- kemin
- keminâta, sw. f.
- kemis, st. f.
- kemotale
- kemphen, sw. v.
- kempfere, mhd. st. m.
- kempho, sw. m.
- kendota
- kenela
- keestotas. a
- kennan, aostndfrk. sw. v.
- bi-kennen, sw. v.
- fora-bi-kennen, sw. v.
- gi-kennen1, sw. v.
- int-kennen, sw. v.
- ir-kennen1, sw. v.
- gi-kennen2, sw. v.
- ir-kennen2, sw. v.
- -kennenti
- bi-kennento, adv.
- bi-kennida, st. f.
- ir-kennida, st. f.
- kennih, st. m.
- kenning, st. m.
- kentil(a)stab, st. m.
- kenula
- kenzil(l)isc, adj.
- kepa..
- kępanont
- ûf-kephen, sw. v.
- kephrambarit
- kep::ien
- kequet
- ker
- kêr, st. m.
- kêra, st. sw. f.
- kera..
- ver-kêrære, mhd. st. m.
- ver-kêrer, mhd. st. m.
- -kêrâri
- kêrauuiggi, st. n.
- kerbela
- kerbila
- kerdern
- kereg
- kêren, sw. v.
- aba-kêren, sw. v.
- ana-kêren, sw. v.
- ana-gi-kêren, sw. v.
- bi-kêren, sw. v.
- thana-kêren, sw. v.
- thana-bi-kêren, sw. v.
- thana-ir-kêren, sw. v.
- thara-kêren
- ver-kêren, mhd. sw. v.
- gagan-, sw. v.
- gegin-kêren, sw. v.
- gi-kêren, sw. v.
- hera-kêren, sw. v.
- hintar-kêren, sw. v.
- hintar-gi-kêren, sw. v.
- ingagan-kêren, sw. v.
- ir-kêren, sw. v.
- missi-kêren
- nidar-bi-kêren, sw. v.
- nidar-gi-kêren, sw. v.
- ubar-kêren, sw. v.
- ûf-kêren, sw. v.
- ûf-gi-kêren, sw. v.
- umbi-kêren, sw. v.
- ûz-kêren, sw. v.
- uuidar(i)-kêren, sw. v.
- uuidar(i)-bi-kêren, sw. v.
- uuidari-gi-kêren, sw. v.
- zuo-kêren, sw. v.
- kerendra
- kêrento, adv.
- kergî(n), st. f.
- -kêrî
- keribes(a)mo, sw. m.
- -kêrida
- bi-kêrida, st. f.
- thana-bi-kêrida, st. f.
- gi-kêrida, st. f.
- kerien, sw. v.
- kerren, sw. v.
- gi-kerien, sw. v.
- gi-kerren, sw. v.
- kerilicho
- kerimuuilligin
- ir-kêritî, st. f.
- bi-keriunga, st. f.
- bi-kerrunga, st. f.
- -kêrlîh
- bi-kêrlîh, adj.
- kerlinga
- Kerlingære, mhd. st. m. pl.
- kêrmund(i), adj.
- kêrmundîg, adj.
- kern
- kernaphul, st. m.
- kerndera
- kerngersta, sw. f.
- kernilîn, st. n.
- kerno, sw. m.
- kern, st. m.
- kerno
- -kêro, sw. m.
- keroe
- kerolun
- kerosttiu
- kerpho
- kerran, st. v.
- kerrâri, st. m.
- kerro, sw. m.
- kerrôd, st. m.
- kerrunga, st. f.
- kersa
- kerse
- kertheisin
- kerula, sw. f.
- kêrunga, st. f.
- -kêrunga
- kervil, st. m.
- kervola,, st. m.
- kervilla, st. sw. f.
- kerza, st. sw. f.
- kerzila, st. sw. f.
- kerzilîn, st. n.
- kerzistal, st. n.
- kes, st. n.
- kes..
- kef..
- kescifat
- keselsucht
- kesenaph
- kêsikôkilîn, as. st. n.
- kesilun
- kesrita
- kesten
- kestet
- kestîg, adj.
- kestiga, st. sw. f.
- kestigâta, st. f.
- kestigôn, sw. v.
- gi-kestigôn, sw. v.
- kestigunga, st. f.
- kestilboum, st. m.
- kastalboum, st. m.
- kestilûnboum, st. m.
- kestin(-)
- kestin(n)a, sw.
- kestin(na)boum, st. m.
- kestlenbôm
- kêstlîcha
- ke t
- ketel
- kētelhâke, mnd. sw. m.
- kethe
- ketilari, as. st. m.
- ketile, mhd. st. sw. f.
- ketilkôp, as. st. m.
- ketin(n)a, st. sw. f.
- ketin(ni)lîn, st. n.
- ketinôn, sw. v.
- ketiuage
- ketizit
- ketochen
- ketti, st. n.
| | keller(s)hals mhd. st. m., nhd. Lexer kellerhals, (älter auch) kellershals; mnd. keller-, kellershals, kelre(s)hals, mnl. kelrehals. kelrshals: nom. sg. Gl 3,559,42 (Innsbr. 355, 14. Jh.). Verschrieben: kcheshals: nom. sg. Gl 3,559,42 (clm 615, 14. Jh.). Nach Marzell, Wb. 2,35 gehört das erste Glied zu mhd. queln, keln, kellen ‘quälen’ (vgl. Lexer, Hwb. 2,321 f.). Der Name scheint eine imperativische Bildung ‘quäle den Hals’ zu sein, die wohl darauf zurückzuführen ist, [Bd. 5, Sp. 85] daß der Genuß der Beeren ein Brennen in Mund und Rachen verursacht; -s- durch fälschliche Anlehnung an keller? Seidelbast, Daphne mezereum L., auch Daphne laureola L. (vgl. Fischer, Pfl. S. 198): kelrshals laureola.
-kelli vgl. fora-, furi-, uuîtkelli.
kellilî(n) st. n. — Graff IV,386. chellili: acc. pl. Gl 1,323,54 (Sg 295, 9. Jh., Wien 1761, 10. Jh., Stuttg. Theol. et phil. fol. 218, 12. Jh.). Verschrieben: chellilih: acc. pl. Gl 1,323,55 (Sg 9, 9. Jh.). (kleiner) Behälter: chellili [facies ... in usus eius (sc. altaris) lebetes ad suscipiendos cineres ..., et ignium] receptacula [. Omnia vasa ex aere fabricabis, Ex. 27,3] (1 Hs. kella).
kello Gl 3,123,17 s. AWB kella.
kelnezzi s. ? AWB kel(ah)nezzi.
kelouuiu s. AWB glou.
kelsuht s. AWB kelasuht.
kelterboum mhd. st. m., nhd. kelterbaum. — Graff III,123. kelts-bm: nom. sg. Gl 3,131,38 (SH A, Trier 31, 13. oder 12. Jh.). Kelterbaum, Drehbalken an der Kelter (vgl. Heyne, Hausalt. 2,362 f.): kelterbm prelum (1 Hs. pfresseboū, 3 Hss. presse, pfressere).
kelterhûs s. AWB kalk(a)trhûs.
keltî(n) st. f., keltina (st.?) f., mhd. Lexer kelte, kalte, kelten, kalten, nhd. kälte; mnd. klde, kōlde, kelde, kalde, küldene, mnl. coude; afries. kalde, kelde. — Graff IV,382. chalti: nom. sg. Gl 1,6,6 (Ra). 2,285,11 (M, 4 Hss.). Nk 450,15. 454,11 [95,11. 99,9]; gen. sg. 14 [99,13]; dat. sg. Gl 2,196,13 (M, 4 Hss.). Nc 837,12 [158,20]; chaldi: nom. sg. Gl 1,6,6 (K). — chelte: nom. sg. Gl 3,351,10. chaltin: nom. sg. Gl 4,22,21 (Jc). keltin: nom. sg. Gl 3,204,55 (SH B, S. Blasien, 12. Jh. (?)). cheltene: nom. sg. Gl 3,241,8 (SH a 2, Wien 2400, 13. Jh.). — keiltene: nom. sg. Gl 3,241,8 (SH a 2, clm 2612, 12. Jh.; zu ei für e aus Umlaut vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 26 Anm. 4). Verschrieben: glati: nom. sg. Gl 1,6,6 (Pa; vgl. Splett, Stud. S. 56). Kälte, niedrige Temperatur: a) allgem.: anauundeda . unde anachominina heizent . tiu unueste sint . unde sih snello uuehselont ... also uuarmi . unde chalti . siechi unde gesundi affectiones vero dicuntur . quae sunt faciles et cito permutabiles ... ut calor et frigiditas . et aegritudo . et sanitas Nk 450,15 [95,11]. uuarmi unde chalti . neheizent nieht pe diu passibiles qualitates . taz iro ieht infinden . diu iro corpora . an dien siu sint calor . et frigus ... passibiles qualitates dicuntur . non quod ipsa . s. corpora . quae susceperint ea . aliquid passa sint 454,11 [99,9]; hierher auch: chalti [zu: sicut a] frigore [per teporem transitur ad calorem, Greg., Cura 3,34 p. 94, oder zu: quisquis ergo amisso infidelitatis] frigore [vivit, ebda.] (dann läge jedoch bildl. Gebrauch vor) Gl 2,196,13; b) von Wetter u. Klima: sah si (die Philologia) den stabenten fater dero goto (d. i. Saturn) . in chalti . unde in [Bd. 5, Sp. 86] froste. Uuanda calor solis nemag in fore ferri irreichen deorum rigidissimum creatorem in algido haerentem . pruinisque nivalibus conspicata est Nc 837,12 [158,20]; hierher wohl auch: keltin gelu Gl 3,204,55 (im Abschn. De coelo et eius partibus, zwischen frost u. dou, nebel). 351,10 (zwischen frost u. is, rife); c) von Eis: uuanda diu sunna neinfindet nieht iro heizi . noh taz îs sinero chalti . sunder uuir infinden iro. Unseren sensibus sint siu macharra dolungo [vgl. frigus vel geliditas aquae, Boeth., Comm. Cat.] Nk 454,14 [99,13]; d) durch Kälte hervorgerufene Starre: chalti [hyems quoque ad ambulandum impedimento est, quia gressus ambulantium] torpor [frigoris adstringit, Greg., Hom. I,12 p. 1481] Gl 2,285,11; hierher vielleicht auch: chaltin torpor [frigdor torpor animi corporis, CGL IV,575,11] 4,22,21; e) Glossenwort: chaldi frost algor frigus Gl 1,6,6. cheltene gelu 3,241,8.
keltra Hbr. I,270,300 s. AWB kalkatra. |
| keltî(n)
| | a) allgem.: anauundeda . unde anachominina heizent . tiu unueste sint . unde sih snello uuehselont ... also uuarmi . unde chalti . siechi unde gesundi affectiones vero dicuntur . quae sunt faciles et cito permutabiles ... ut calor | | b) von Wetter u. Klima: sah si (die Philologia) den stabenten fater dero goto (d. i. Saturn) . in chalti . unde in froste. Uuanda calor solis nemag in fore ferri irreichen deorum rigidissimum creatorem in | | c) von Eis: uuanda diu sunna neinfindet nieht iro heizi . noh taz îs sinero chalti . sunder uuir infinden iro. Unseren sensibus sint siu macharra dolungo [vgl. frigus vel geliditas aquae, Boeth., Comm. Cat.] Nk 454,14 | | d) durch Kälte hervorgerufene Starre: chalti [hyems quoque ad ambulandum impedimento est, quia gressus ambulantium] torpor [frigoris adstringit, Greg., Hom. I,12 p. 1481] Gl 2,285,11; hierher vielleicht auch: chaltin torpor [ | | e) Glossenwort: chaldi frost algor frigus Gl 1,6,6. cheltene gelu 3,241,8. |
|