| - kelterboum, mhd. st. m.
- kelterhûs
- keltî(n), st. f.
- keltina, st.?
- keltra
- kelua
- keluenezze
- keluera
- kelur, st. m.
- kelura, sw. f.
- keluro, sw. m.
- kelwarc, mhd. st. n.
- kelwerke
- kelzen, sw. v.
- kelzôn, sw. v.
- kelzilîn, st. n.
- kelzota
- kembe, mhd.
- kemben, sw. v.
- kembil, st. m.
- keme
- kem(e)lîn, mhd. st. n.
- kemerlinc
- kemich, mhd. st. m.
- kemin
- keminâta, sw. f.
- kemis, st. f.
- kemotale
- kemphen, sw. v.
- kempfere, mhd. st. m.
- kempho, sw. m.
- kendota
- kenela
- keestotas. a
- kennan, aostndfrk. sw. v.
- bi-kennen, sw. v.
- fora-bi-kennen, sw. v.
- gi-kennen1, sw. v.
- int-kennen, sw. v.
- ir-kennen1, sw. v.
- gi-kennen2, sw. v.
- ir-kennen2, sw. v.
- -kennenti
- bi-kennento, adv.
- bi-kennida, st. f.
- ir-kennida, st. f.
- kennih, st. m.
- kenning, st. m.
- kentil(a)stab, st. m.
- kenula
- kenzil(l)isc, adj.
- kepa..
- kępanont
- ûf-kephen, sw. v.
- kephrambarit
- kep::ien
- kequet
- ker
- kêr, st. m.
- kêra, st. sw. f.
- kera..
- ver-kêrære, mhd. st. m.
- ver-kêrer, mhd. st. m.
- -kêrâri
- kêrauuiggi, st. n.
- kerbela
- kerbila
- kerdern
- kereg
- kêren, sw. v.
- aba-kêren, sw. v.
- ana-kêren, sw. v.
- ana-gi-kêren, sw. v.
- bi-kêren, sw. v.
- thana-kêren, sw. v.
- thana-bi-kêren, sw. v.
- thana-ir-kêren, sw. v.
- thara-kêren
- ver-kêren, mhd. sw. v.
- gagan-, sw. v.
- gegin-kêren, sw. v.
- gi-kêren, sw. v.
- hera-kêren, sw. v.
- hintar-kêren, sw. v.
- hintar-gi-kêren, sw. v.
- ingagan-kêren, sw. v.
- ir-kêren, sw. v.
- missi-kêren
- nidar-bi-kêren, sw. v.
- nidar-gi-kêren, sw. v.
- ubar-kêren, sw. v.
- ûf-kêren, sw. v.
- ûf-gi-kêren, sw. v.
- umbi-kêren, sw. v.
- ûz-kêren, sw. v.
- uuidar(i)-kêren, sw. v.
- uuidar(i)-bi-kêren, sw. v.
- uuidari-gi-kêren, sw. v.
- zuo-kêren, sw. v.
- kerendra
- kêrento, adv.
- kergî(n), st. f.
- -kêrî
- keribes(a)mo, sw. m.
- -kêrida
- bi-kêrida, st. f.
- thana-bi-kêrida, st. f.
- gi-kêrida, st. f.
- kerien, sw. v.
- kerren, sw. v.
- gi-kerien, sw. v.
- gi-kerren, sw. v.
- kerilicho
- kerimuuilligin
- ir-kêritî, st. f.
- bi-keriunga, st. f.
- bi-kerrunga, st. f.
- -kêrlîh
- bi-kêrlîh, adj.
- kerlinga
- Kerlingære, mhd. st. m. pl.
- kêrmund(i), adj.
- kêrmundîg, adj.
- kern
- kernaphul, st. m.
- kerndera
- kerngersta, sw. f.
- kernilîn, st. n.
- kerno, sw. m.
- kern, st. m.
- kerno
- -kêro, sw. m.
- keroe
- kerolun
- kerosttiu
- kerpho
- kerran, st. v.
- kerrâri, st. m.
- kerro, sw. m.
- kerrôd, st. m.
- kerrunga, st. f.
- kersa
- kerse
- kertheisin
- kerula, sw. f.
- kêrunga, st. f.
- -kêrunga
- kervil, st. m.
- kervola,, st. m.
- kervilla, st. sw. f.
- kerza, st. sw. f.
- kerzila, st. sw. f.
- kerzilîn, st. n.
- kerzistal, st. n.
- kes, st. n.
- kes..
- kef..
- kescifat
- keselsucht
- kesenaph
- kêsikôkilîn, as. st. n.
- kesilun
- kesrita
- kesten
- kestet
- kestîg, adj.
- kestiga, st. sw. f.
- kestigâta, st. f.
- kestigôn, sw. v.
- gi-kestigôn, sw. v.
- kestigunga, st. f.
- kestilboum, st. m.
- kastalboum, st. m.
- kestilûnboum, st. m.
- kestin(-)
- kestin(n)a, sw.
- kestin(na)boum, st. m.
- kestlenbôm
- kêstlîcha
- ke t
- ketel
- kētelhâke, mnd. sw. m.
- kethe
- ketilari, as. st. m.
- ketile, mhd. st. sw. f.
- ketilkôp, as. st. m.
- ketin(n)a, st. sw. f.
- ketin(ni)lîn, st. n.
- ketinôn, sw. v.
- ketiuage
- ketizit
- ketochen
- ketti, st. n.
- kettilose
- kettiloser
- kettirit
- kettiu
- kettrata
- keturit
- keu-
| | kelterboum mhd. st. m., nhd. kelterbaum. — Graff III,123. kelts-bm: nom. sg. Gl 3,131,38 (SH A, Trier 31, 13. oder 12. Jh.). Kelterbaum, Drehbalken an der Kelter (vgl. Heyne, Hausalt. 2,362 f.): kelterbm prelum (1 Hs. pfresseboū, 3 Hss. presse, pfressere).
kelterhûs s. AWB kalk(a)trhûs.
keltî(n) st. f., keltina (st.?) f., mhd. Lexer kelte, kalte, kelten, kalten, nhd. kälte; mnd. klde, kōlde, kelde, kalde, küldene, mnl. coude; afries. kalde, kelde. — Graff IV,382. chalti: nom. sg. Gl 1,6,6 (Ra). 2,285,11 (M, 4 Hss.). Nk 450,15. 454,11 [95,11. 99,9]; gen. sg. 14 [99,13]; dat. sg. Gl 2,196,13 (M, 4 Hss.). Nc 837,12 [158,20]; chaldi: nom. sg. Gl 1,6,6 (K). — chelte: nom. sg. Gl 3,351,10. chaltin: nom. sg. Gl 4,22,21 (Jc). keltin: nom. sg. Gl 3,204,55 (SH B, S. Blasien, 12. Jh. (?)). cheltene: nom. sg. Gl 3,241,8 (SH a 2, Wien 2400, 13. Jh.). — keiltene: nom. sg. Gl 3,241,8 (SH a 2, clm 2612, 12. Jh.; zu ei für e aus Umlaut vgl. Braune, Ahd. Gr.14 § 26 Anm. 4). Verschrieben: glati: nom. sg. Gl 1,6,6 (Pa; vgl. Splett, Stud. S. 56). Kälte, niedrige Temperatur: a) allgem.: anauundeda . unde anachominina heizent . tiu unueste sint . unde sih snello uuehselont ... also uuarmi . unde chalti . siechi unde gesundi affectiones vero dicuntur . quae sunt faciles et cito permutabiles ... ut calor et frigiditas . et aegritudo . et sanitas Nk 450,15 [95,11]. uuarmi unde chalti . neheizent nieht pe diu passibiles qualitates . taz iro ieht infinden . diu iro corpora . an dien siu sint calor . et frigus ... passibiles qualitates dicuntur . non quod ipsa . s. corpora . quae susceperint ea . aliquid passa sint 454,11 [99,9]; hierher auch: chalti [zu: sicut a] frigore [per teporem transitur ad calorem, Greg., Cura 3,34 p. 94, oder zu: quisquis ergo amisso infidelitatis] frigore [vivit, ebda.] (dann läge jedoch bildl. Gebrauch vor) Gl 2,196,13; b) von Wetter u. Klima: sah si (die Philologia) den stabenten fater dero goto (d. i. Saturn) . in chalti . unde in [Bd. 5, Sp. 86] froste. Uuanda calor solis nemag in fore ferri irreichen deorum rigidissimum creatorem in algido haerentem . pruinisque nivalibus conspicata est Nc 837,12 [158,20]; hierher wohl auch: keltin gelu Gl 3,204,55 (im Abschn. De coelo et eius partibus, zwischen frost u. dou, nebel). 351,10 (zwischen frost u. is, rife); c) von Eis: uuanda diu sunna neinfindet nieht iro heizi . noh taz îs sinero chalti . sunder uuir infinden iro. Unseren sensibus sint siu macharra dolungo [vgl. frigus vel geliditas aquae, Boeth., Comm. Cat.] Nk 454,14 [99,13]; d) durch Kälte hervorgerufene Starre: chalti [hyems quoque ad ambulandum impedimento est, quia gressus ambulantium] torpor [frigoris adstringit, Greg., Hom. I,12 p. 1481] Gl 2,285,11; hierher vielleicht auch: chaltin torpor [frigdor torpor animi corporis, CGL IV,575,11] 4,22,21; e) Glossenwort: chaldi frost algor frigus Gl 1,6,6. cheltene gelu 3,241,8.
keltra Hbr. I,270,300 s. AWB kalkatra.
kelua Gl 4,159,39 s. skeliva.
keluenezze Gl 3,165,44 s. AWB klebanezzi.
keluera Gl 3,76,26 s. AWB kilbura.
kelur st. m. (auch n.?); ae. ceoler (-or). — Graff IV,385. celur: nom. sg. Gl 3,7,41 (Voc.; vgl. Michiels S. 44 u. a. mit Hinweis auf ae. ceolor). chelor: nom. sg. Gl 1,497,6 (Ld.; vgl. Leydecker S. 66 mit Hinweis auf den Schreiber, der das ahd. chelor an Stelle des ae. ceolor setzte). 2,636,40 (clm 18059, 11. Jh.; lat. pl., daher wohl nach Velthuis S. 41 st. n., nom. pl.). Add. II,30 (Köln XLIII, 9. Jh.). — celor (Rz), caelor (Paris Lat. 2685, 10. Jh.), cilor (Bern 258, 10. Jh.): nom. sg. Gl 1,497,6. 15 (vgl. o.). Hierher vielleicht auch mit Verschr. für ch-: zielira[..] oder zielura[..]: nom. pl.? Amsterd. Beitr. 52,129 (Jh). 1) Kehle, Schlund: celur gurgustium (vgl. gurgustium2 guttur Duc. 4,141 b) Gl 3,7,41 (vgl. Michiels S. 44); hierher wohl auch (vgl. Glogger, Diss. S. 35, Leydecker S. 66), vielleicht als Vok.-Übers.: chelor [numquid implebis sagenas pelle eius, et] gurgustium [piscium capite illius? Job. 40,26] 1,497,6 (1 Hs. avarah ł riusi). Add. II,30; oder ist die Kehle doch eine Bez. für ‘schlundartiger Behälter, Fischreuse’? 2) Wamme am Hals der Kuh: chelor [crurum tenus a mento] palearia [pendent, Verg., G. III,53] Gl 2,636,40; hierher vielleicht auch: zielira (oder -ura) [Randgl. vielleicht zu:] palearia [ebda.] Amsterd. Beitr. 52,129 (zur möglichen Zuordnung vgl. Langbroek, ebda. S. 130). Vgl. kelura, keluro.
kelura sw. f., keluro sw. m. — Graff IV,385. Fem.: chelera: nom. sg. Gl 4,83,44 (Sal. a 1, 4 Hss., 12.—14. Jh.). — kaleara: nom. sg. Gl 4,83,46 (Sal. a 1, Prag, mus. Bohem., 13. Jh.). Mask.: chelero: nom. sg. Gl 4,83,45 (Sal. a 1, 2 Hss., 12. u. 15. Jh.). Nicht eindeutig: cheloron: nom. pl. Gl 2,702,35 (Paris Lat. 9344, 11. Jh.); chelern: nom. sg. 4,83,46 (Sal. a 1, 13. Jh.); chellere: dass. 153,46 (Sal. c, 13. Jh.). Wamme, herunterhängende Hautfalte am Hals: cheloron [cui (der Zuchtkuh) plurima cervix, et crurum tenus a mento] palearia [pendent, Verg., G. III,53] Gl [Bd. 5, Sp. 87] 2,702,35. chelera paleare (vgl. Diefb., Gl. 406a/b) 4,83,44. 153,46. Vgl. kelur.
kelwarc mhd. st. n. (auch m.?). chel-warch: nom. sg. Gl 3,292,4 (SH c, Erl. 2006, 12./13. Jh.). — kel-werke: dat. sg. Beitr. 73,257 (mus. Brit. Arund. 225, 14. Jh.). Halsentzündung, -schwellung, Angina: squinancia est tumor gutturis i. kelwerke [Randgl. zu: subvenit] anginae (squinanciae) [melli nitroque iugata, Macer Flor. 83] Beitr. 73,257; — spez. Rankkorn als Milzbrandgift in der Schweinskehle (vgl. Höfler, Krankheitsn. S. 921): angina chelwarch morbus porcorum Gl 3,292,4.
kelwerke Beitr. 73,257 s. AWB kelwarc mhd. |
| keltî(n)
| | a) allgem.: anauundeda . unde anachominina heizent . tiu unueste sint . unde sih snello uuehselont ... also uuarmi . unde chalti . siechi unde gesundi affectiones vero dicuntur . quae sunt faciles et cito permutabiles ... ut calor | | b) von Wetter u. Klima: sah si (die Philologia) den stabenten fater dero goto (d. i. Saturn) . in chalti . unde in froste. Uuanda calor solis nemag in fore ferri irreichen deorum rigidissimum creatorem in | | c) von Eis: uuanda diu sunna neinfindet nieht iro heizi . noh taz îs sinero chalti . sunder uuir infinden iro. Unseren sensibus sint siu macharra dolungo [vgl. frigus vel geliditas aquae, Boeth., Comm. Cat.] Nk 454,14 | | d) durch Kälte hervorgerufene Starre: chalti [hyems quoque ad ambulandum impedimento est, quia gressus ambulantium] torpor [frigoris adstringit, Greg., Hom. I,12 p. 1481] Gl 2,285,11; hierher vielleicht auch: chaltin torpor [ | | e) Glossenwort: chaldi frost algor frigus Gl 1,6,6. cheltene gelu 3,241,8. | | kelur
| | 1) Kehle, Schlund: celur gurgustium (vgl. gurgustium2 guttur Duc. 4,141 b) Gl 3,7,41 (vgl. Michiels S. 44); hierher wohl auch (vgl. Glogger, Diss. S. 35, Leydecker S. 66), vielleicht als Vok. | | 2) Wamme am Hals der Kuh: chelor [crurum tenus a mento] palearia [pendent, Verg., G. III,53] Gl 2,636,40; hierher vielleicht auch: zielira (oder -ura) [Randgl. vielleicht zu:] palearia [ |
|