| - quedan, st. v.
- bi-quedan, st. v.
- thuruh-quedan, st. v.
- fir-quedan, st. v.
- fora-quedan, st. v.
- gi-quedan, st. v.
- int-quedan, st. v.
- ubari-quedan, st. v.
- untar-quedan, st. v.
- uuith-quethan, st. v.
- uuidar-quedan, st. v.
- zuo-quedan, st. v.
- quedanto, adv.
- ana-quedanto, adv.
- quedilla, st. sw.?
- quedilôn, sw. v.
- in(t)-quedunga, st. f.
- queh
- quehbrunno
- quehsil(a)bar
- quec, adj.
- queh, adj.
- quic, adj.
- quekbôm, st. m.
- quekbrâdo, sw. m.
- quikbrâdo, sw. m.
- quecbrunno, sw. m.
- quehbrunno, sw. m.
- quekilîk
- quecka, st. sw.?
- quecken, sw. v.
- queckên, sw. v.
- quikon, sw. v.
- ir-queckên, sw. v.
- queckî, st. f.
- queckolterboum, st. m.
- er-queckon, sw. v.
- queclîchî, st. f.
- quecsil(a)bar, st. n.
- quehsil(a)bar, st. n.
- quel
- quelan, st. v.
- fir-quelan, st. v.
- quelanto, adv.
- quelen
- quelhûs, st. n.
- quelî, st. f.
- quelida, st. f.
- ir-quelida, st. f.
- quelîg, adj.
- quella, sw. f.
- quellan, st. v.
- ubar-quellan, st. v.
- ûz-quellan, st. v.
- quellen, sw. v.
- thuruh-quellen, sw. v.
- ir-quellen, sw. v.
- -quellgî
- quelmida, st. f.
- quelmiunga, st. f.
- quelunga, st. f.
- -quema
- -quemaling
- queman, st. v.
- aba-queman, st. v.
- ana-queman, st. v.
- az-queman, st. v.
- bi-queman, st. v.
- thuruh-queman, st. v.
- fora-queman, st. v.
- fram-queman, st. v.
- furi-queman, st. v.
- hera-queman, st. v.
- hera-ûf-queman, st. v.
- hina-queman, st. v.
- hina-ûf-queman, st. v.
- hintar-queman, st. v.
- in-queman, st. v.
- ingegin(i)-queman, st. v.
- ir-queman, st. v.
- nâh-queman, st. v.
- nidar-queman, st. v.
- oba-queman, st. v.
- saman-queman, st. v.
- ubar-queman, st. v.
- ûf-queman, st. v.
- ûf-ir-queman, st. v.
- umbi-queman, st. v.
- umbi-bi-queman, st. v.
- untar-queman, st. v.
- ûz-queman, st. v.
- uuidari-queman, st. v.
- zisamane-queman, st. v.
- zuo-queman, st. v.
- ir-quemana, st. sw.?
- -quemanî
- bi-quemanî, st. f.
- ir-quemanî, st. f.
- ir-quemanlîh, adj.
- -quemannessî
- ir-quemannessî, st. f.
- quemanto, adv.
- -quemanto
- quemiling, st. m.
- -quemiling
- gi-quemiling, st. m.
- -quemo
- quen
- quena, sw. st. f.
- quenala, st. f.
- konala, st. f.
- kunila, st. f.
- -quenalîn
- quenaman, st. m.
- quenanessî, st. f.
- quenanessi, st. n.
- quendel
- queniche
- queninman
- quenla
- quenoman
- quenona
- quenula
- quenûnman, st. m.
- queon
- queon
- quera, st. f.
- querachala
- queran, st. v.
- ir-queran, st. v.
- querdar1, st. m. oder n.
- querdar2, st. m. oder n.
- querechela
- querca, st. sw.?
- quercala, st. sw.?
- querkula
- querna, st. f.
- querth-
- quest, st. m.
- -quet
- -quetan
- in(t)-quetanî, st. f.
- queti, st. n.
- -queti, adj.
- -quetî
- quetifingar, st. m.
- -quetîg
- -quetit
- -queto
- -quetôn
- quetson, sw. v.
- quetten, sw. v.
- gi-quetten, sw. v.
- quetunga, st. f.
- in(t)-quetunga, st. f.
- quezzodos
- quhillantar
- quic
- quichilunga
- quidden
- quiden
- -quidi
- quidin-
- quete
- quifalondi
- quifalte
- quikbrâdo
- quikhêd, st. f.
- quicken, sw. v.
- aba-ir-quicken, sw. v.
- bi-quicken, sw. v.
- gi-quicken, sw. v.
- ir-quicken, sw. v.
- ûz-ir-quicken, sw. v.
- ir-quickento, adv.
- quickilunga, st. f.
- quickôn, sw. v.
- quickunga, st. f.
- quikon
- quîl, st. m.
- -quim(i)
- gi-quimi, st. m.
- quinun
- quiohdi
- quiquirn&
- quirn, st. f.
- quirna, st. f.
- quirnberi
- quirnil(a)stein, st. m.
- quirnilberi
- quirnilboum
- quirnlîh, adj.
- quirnstein, st. m.
- quiro
- quiski
- quist, st. f.
- quiste
- quisten
- fir-quisten, sw. v.
- ir-quisten, sw. v.
| | quedan st. v., mhd. Lexer queden, Lexer koden, frühnhd. keden, nhd. dial. schweiz. chīden Schweiz. Id. 3,149 f., bair. keden, köden Schm. 1,1224 f., schwäb. keden Fischer 4,302 f., rhein. queden sw. v. Rhein. Wb. 6,1312; as. quethan, mnd. quēden; afries. quetha; ae. cweðan; an. kveða; got. qiþan; vgl. mnl. queden sw. v. (?). — Graff IV,636 ff. Praes.: chuit: 2. sg. imp. Npw 34,3. 36,5; chuid-: 2. sg. -is Gl 1,180,11 (Ra; vor ch- Rasur von q). AJPh. 55,230; 3. sg. -it S 50,19 (Exh., Hs. B); chit: 2. sg. imp. 118,17. 22 [K.-T. 7,314,5. 12]. Nb 251,14 [198,28]. Nk 432,27 [76,13] (-î-). Np 36,5 (-î-). 70,19; chid-: 1. sg. -o Nb 79,31. 110,1. 143,27. 258,15. 305,20. 318,12. 356,8 [68,29. 95,13. 122,7. 203,4. 233,18. 242,2. 267,16]. Ni 505,3. 516,1. 518,5. 14. 533,29. 537,18. 553,2. 578,13 [10,12. 23,11. 25,19. 26,3. 44,10. 48,21. 66,8. 95,18]. Nk 373,8 [10,23]. NpNpw 14,5. 41,11. 12. 126,2. Np 14,4. 33,7. 41,10. 68,15. Npgl 81,1. 101,3; 2. sg. -is Nk 385,21 [25,27/26,1]; 3. sg. -it 369,5. 377,4. 385,6. 417,27. 30. 418,3. 27. 419,1. 429,7 [5,18. 16,2. 25,14. 60,1. 4. 7. 61,5. 10. 72,12]. Ns 612,14. 18. 617,1 (2) [292,4. 8/9. 299,20. 300,1]; -et Nk 466,13 (Hs. B = S. CXXXVII,10) [111,9 Anm.]; 2. sg. imp. -] Nb 54,18. 256,11 [45,1. 201,24]. Ni 511,6 [18,5]. Nk 422,22 [64,22]. Np 69,6 (2). 70,19. 85,16 (2); chude: 1. sg. Npw 41,10. qhuuidit: 3. sg. S 193,16/17. 207,8. 35. 209,4 (alle B); qhuid-: 1. sg. -u Gl 1,181,12 (R). S 193,27 (B); 2. sg. -is Gl 1,181,9 (R); 3. sg. -it 4,4,34 (Jc). S 45,61 (Pn., Hs. A). 193,6 (B; -t undeutlich). 13. 195,10. 30. 200,15. 207,6. 209,24. 211,24. 212,1. 8. 20. 213,3. 19. 26. 214,6 (alle B); qhuidhit: dass. Gl 1,34,33 (K; -dh-); quhid-: 1. sg. -u 4,23,49 (Jc); -o 2,50,56 (Jc); 3. sg. -it 4,8,52. 19,20 (beide Jc). I 4,1. 13,4. 21,15. 27,11. 28,15. 38,18; quhidhit: dass. 15,22. 32,17. 42,17; quuidit: dass. F 7,13; quit: 2. sg. imp. Gl L 254. S 386,2; quid-: 1. sg. -u Gl 1,32,3. 78,17. 154,34 (alle Pa). 2,81,14 (Sg 193, 8./9. Jh.). S 290,24 (Carmen). F 11,15. 38,9. 40,23. T 13,14. 24,1. 25,7. 26,2. 28,1. 29,2. 30,2. 31,2. 32,2. 38,1. 4. 40,3. 4. 44,10. 19. 47,5 (2). 7. 49,4. 54,7. 57,5. 60,15. 62,8. 12. 64,7. 72,6. 74,8. 78,5. 7. 82,4. 6. 10. 11. 87,8. 88,7. 8 (2). 11. 90,3. 6. 91,5. 92,8. 94,2. 96,1. 3. 6. 97,3. 98,3 (2). 4. 100,5. 102,1 (2). 104,8. 105,2. 106,4 (2). 5. 6. 108,4. 113,1. 116,5. 118,1. 3. 119,7. 122,3. 123,2. 3. 124,5. 125,11. 131,8. 14. 20 (2). 22. 24. 25. 139,5. 142,2. 147,9 (2). 151,11. 158,2. 160,3. 5. 161,4. 165,7. 166,3. 168,3 (2). 172,3. 175,4. 190,2. 205,7 (quiduh). 238,4; -o WC 124,6 [223,13]; -] T 133,6. 9. 138,6. 13. 139,3. 141,30. 144,2. 146,3. 147,11. 148,7. 150,2. 152,5. 8. 156,4. 6. 7. 158,3. 164,1. 174,4. 175,1. 190,3 (alle vor ih); 2. sg. -is F 24,18. T 13,21. 39,5. 60,6. 120,3. 131,13 (quidistu). 23. 139,9 (quidistu). 147,9. 163,3 (quidistu). 186,4. 195,2 (quidistu). 5. T Fragm. S. 291,10 = T 186,4; -ist T 132,10. 176,1; -es WC 7,6 [47,27/28]; 3. sg. -it Gl 1,34,33 (Pa). 48,38 (PaK; dtPa; zu - als Abkürzung für qui- vgl. Splett, Stud. S. 104). 120,33. 180,11 (beide Pa). S 43,5 (Pn.). 45,61 (Pn., Hs. B). 50,19 (Exh., Hs. A). F 14,14. 21,9. 33,25. 35,27. 40,26. T 26,3. 4. 40,1. 42,1. 56,10. 57,7. 62,8 (2). 82,8. 84,3. 87,3. 113,1 (2). 129,5. 7. 131,7. 147,12. 152,3. 5. 6. 157,3. 159,1. 174,2 (3). 211,4; 2. pl. -it F 18,8 (zur älteren Endg. -it der 2. Pers. Plur. u. zur von ihr bewirkten Veränderung des Stammsilbenvokals vgl. Braune, Ahd. Gr.15 § 308 mit Anm. 1a); 2. sg. imp. -] S 326,4 (Bbruchst.). T 15,3. 47,4. 53,7. 63,3. 98,2. 105,1. 112,2. 126,1. 134,2. 138,8. 145,1. 221,4. 7. O 2,4,40; quith-: 1. sg. -o WA 124,6; 2. sg. -es 7,6. 23,3; 3. sg. -it Gl 1,120,33 (K). S 29,24 (Wk); inf. -an Pw 60,9 (Ausg. korr. -i- zu e); quidh-: 1. sg. -u Gl 1,78,17 (K); 3. sg. -it S 29,23. 25 (beide Wk); [quiđit: dass. Pk 28,9;] qhidit: [Bd. 7, Sp. 357] dass. Gl 4,3,36 (Jc; verschr. (?), in der Hs. sonst qhu- oder quh-). Kontrahierte Formen der 2. u. 3. Sing. (vgl. Braune a. a. O. § 306 Anm. 2; bei N (mit Ausnahme von NpX) -î-, wenn nicht anders angegeben): chuistu: 2. sg. S 158,5b,3; chuist: dass. Npw 50,10. 108,28. 119,5; chuit: 3. sg. S 171,78. 176,6ab,15 (vgl. ZfdA. 133,358,15). NpNpw 118 Cant. grad. (545,17 = Npw De ps. gr. 4). ebda. (545,19 = Npw De ps. gr. 4). ebda. (545,27 = Npw De ps. gr. 4). ebda. (546,26 = Npw De ps. gr. 7). Np ebda. (545,15). Npw 1,3. 2,6 (2). 9. 3,2. 5 (2). 8 (2). 4,1 (2). 3. 4. 6. 5,2. 6. 12. 6,1. 3. 7,3. 4. 5. 13. 8,2. 4. 6. 9,2. 4. 6. 16. 21 (2). 38. 40. 10,6. 11,2. 5. 6. 13,6. 14,Prooem. 2. 15,1. 2. 3. 5. 7. 8. 11. 16, Prooem. 1. 3. 5. 8. 10. 11. 17,27. 28. 39. 40. 41. 50. 18,6. 8. 19,2. 7. 8. 20,2. 21,1. 3. 10. 18. 22. 23. 24. 26. 28. 22,1. 4 (2). 23,Prooem. 25,2. 6. 26,6 (2). 9 (2). 11. 27,1. 5. 28,Prooem. 1. 3. 8 (2). 29,2. 4. 7. 30,1. 8. 10. 11 (2). 13. 18. 31,Prooem. 1. 3 (2). 7. 32,3. 4. 6. 7. 8. 33,1. 6. 34,2. 5. 8. 17. 20. 23. 35,1. 2. 3. 5. 36,6 (2). 12. 24. 25. 28. 30. 32. 37. 37,4. 6. 9. 11. 13. 14. 17. 22. 38,13. 14. 39,2 (2). 4. 6. 9 (2) . 13. 14. 40,2. 6. 10 (2). 14. 41,3. 5. 8 (3). 42,5. 43,4 (2). 18. 19. 22. 26. 44,1. 2. 3 (2). 5. 8. 9 (2). 10. 11. 13 (3). 45,3. 7. 46,1. 2. 3. 47,2 (2). 8. 48,2. 3 (2). 6. 8 (2). 11. 49,Prooem. 1. 3. 4. 5. 6. 49,8 (2). 18. 19. 50,8. 13. 16. 101,6. 8. 10. 24. 28 (2). 102,4. 5 (2). 6. 7. 17. 18. 20. 103,3 (2). 5. 9. 14. 17. 18. 27. 104,1. 16. 105,6. 28. 106,10. 24. 107,2. 9 (2). 108,7. 10. 11. 29. 31. 109,1. 3. 6. 7. 111,5. 112,2. 114,7. 115,10. 117,10. 11. 13. 17. 22. 26. 27. 118 A,2. 3. 5. B,9. C,22. D,25 (2). 26. E,37. 38. 39 (2). F,42 (2). 48. G,49. 55. H,62 (zweimal geschr., das zweite Mal durchgestrichen). 63. I,66. K,79. 80. L,84. N,99 (2). 102. O,108. 109. P,119 (2). R,129. 132 (2). 135 (2). T,147. U,154. 157. V,161 (2). 164. X,169. 119,4. 5. 120,4. 5. 121,3. 4. 123,4. 124,5. 127 5. 128,1. 3. 129,4. 130,1 (2). 131,5. 16. 132,3. 133,2. 134,3. 135,15. 136,7. 137,1. 138,2. 7. 9 (2). 11. 12. 16. 20 (2). 22. 139,2 (2). 6. 8. 12. 14. 140,1. 10. 141,4. 142,2. 3. 144,1. 10. 17. 146,1. 3 (2). 8. 147,18. 19. 148,4. 6. 149,3. 5. 6. 150,1. Cant. Es. 1. Cant. Annae 1. Cant. Moysi 1. 19 (oder 2. sg. imp. (?), s. D II 2a). Cant. Abac. 3. 4. 15. Cant. Deut. 13. 20. 26. Orat. dom. 13. Cant. Zach. 79. Cant. Mariae 48 (2). 55. Fides 1. 7; chist: 2. sg. Nb 18,18. 59,28. 84,14. 96,4. 114,7. 127,4. 143,24. 153,20. 202,10. 221,5. 231,5. 239,16. 241,16. 264,23. 282,15. 304,6. 310,27. 332,10. 345,28. 353,10. 360,3. 25 [15,5. 49,24. 73,4. 83,7. 99,1. 109,25. 122,4. 129,30. 167,7. 178,22. 186,1. 191,12. 192,20. 206,28. 218,6. 232,19. 237,6. 251,23. 260,23. 265,20. 269,25. 270,9]. Ni 553,29. 558,19. 21. 587,6 [67,10. 72,19. 21. 105,1]. Nk 388,27 (2). 389,16 (2) [29,13. 14. 30,3. 4]. Np 50,10 (-i-). 54,19 (-i-). 68,15. 93,20. 108,28. 119,5 (Hs. R). 138,20 (Hs. R); chit: 3. sg. Gl 2,54,12. 28. 760,27. Hss. Stuttg. II,3,172. S 118,7. 9 [K.-T. 7,313,8. 10]. 121,4. 8 (Hs. A). 404,1. Nb 8,5. 10,23. 25. 12,10. 14,21. 15,15. 16,11. 20,23. 22,30. 24,16. 30,10. 35,21. 26. 40,13. 47,24. 50,17. 25. 51,6. 53,10. 54,10. 56,10. 20. 57,3. 12. 18. 58,25. 27. 59,23. 60,21. 22. 61,2. 63,21. 65,3. 6. 26. 66,15. 22. 24. 67,4. 8. 16. 22. 25. 26. 29. 68,3. 14. 69,13. 15. 22. 24. 27. 70,1. 3. 4. 6. 10. 11. 13. 16. 19. 71,1. 2. 4. 6. 9. 10. 72,9. 16. 73,26. 74,32 (2). 76,9. 15. 85,6. 24. 26. 93,23. 95,2. 97,15. 30. 100,21. 101,3. 102,1. 3. 21. 106,19. 109,18. 111,9. 10. 120,27. 28. 121,1. 8. 123,2. 25. 124,7. 8. 133,19. 28. 134,21. 136,3. 149,20. 150,5. 24. 30. 151,4. 24. 152,24. 154,17. 157,4. 11. 164,19. 165,22 (-i-). 167,2. 3. 24. 183,12. 16. 24. 26 (2). 28. 29. 184,4. 186,30. 190,9. 204,7. 205,8. 207,20. 23. 24. 209,1. 8. 217,18 (Ausg. K.-T. -i- Druckfehler). 219,21. 220,18. 222,9. 232,7. 234,22. 235,18. 245,12. 249,26. 250,13. 253,1. 256,17. 257,16. 273,23. 30. 280,12. 281,2. 285,27. 295,15. 299,7. 17. 19. 24. 28. 301,29. 305,25. 27. 306,12. 15. 31. 308,7. 325,12. 13. 15. 337,17. 339,18. [Bd. 7, Sp. 358] 349,11. 350,4. 352,28. 357,6 [7,2. 8,30. 9,1. 10,7. 12,4. 23. 13,12. 17,1. 18,26. 20,4. 24,24. 29,3. 7. 32,26. 38,23. 41,1. 8. 42,5. 43,28. 44,23. 46,17. 26. 47,9. 16. 21. 48,24. 27. 49,20. 50,17. 18. 30. 53,14. 54,22. 26. 55,16. 56,5. 11. 13. 19. 23. 30. 57,6. 9. 10. 12. 15. 25. 58,23. 24. 59,1. 3. 6. 11. 13. 15. 16. 20. 21. 23. 26. 30. 60,10. 12. 13. 15. 18. 19. 61,20. 26. 63,4. 64,10. 11. 65,17. 23. 73,22. 74,8. 10. 81,3. 82,8. 84,11. 25. 87,12. 21. 88,17. 19. 89,6. 92,18. 95,2. 96,14 (2). 104,11. 12. 16. 22. 106,7. 24. 107,4. 5. 114,18. 25. 115,12. 116,8. 126,25. 127,7. 23. 28. 128,2. 18. 129,12. 130,23. 132,29. 133,5. 138,14. 139,13. 140,22. 24. 141,14. 154,11. 15. 22. 24 (2). 26. 27. 155,1. 157,9. 159,11. 168,14. 169,4. 170,13. 15. 16. 171,10. 15. 176,12. 177,20. 178,9. 179,14. 186,20. 188,8. 24. 195,5. 197,28. 198,8. 199,30. 201,28. 202,16. 212,16. 21. 216,23. 217,6. 220,8. 226,7. 228,23. 229,1. 2. 5. 8. 230,23. 233,21. 22. 234,2. 4. 15. 235,11. 247,2. 3. 4. 255,8. 256,19. 263,1. 17. 265,12. 268,5]. Nc 689,5. 7. 11. 14. 17. 690,20. 691,9. 692,8. 696,10. 13. 17. 24. 697,7. 698,18. 700,20. 702,23. 30. 703,24. 705,21. 711,28. 714,18. 717,30. 721,26. 30. 722,15. 723,2. 4. 727,16. 24. 728,22. 729,25. 21. 730,26. 733,22. 734,9. 738,19. 27. 739,21. 25. 740,3. 4. 5. 741,14 (cch-, erstes c rad.). 742,23. 27. 746,15. 20. 748,3. 11. 12. 749,20. 751,4. 752,30. 753,30. 754,25. 755,20. 757,7. 20. 758,20. 759,10. 19. 760,15. 766,17. 18. 768,15. 769,6. 771,26. 772,8. 10. 14. 20. 773,12. 775,8. 776,3. 777,20. 778,23. 24. 779,2. 4. 8. 9. 29. 780,14. 26. 782,21. 28. 783,28. 784,9. 786,14. 787,17. 19. 789,26. 791,6. 7. 13. 21. 26. 31. 792,28. 794,29. 795,19. 796,12. 798,17. 800,11. 14 (-t auf Rasur von d). 803,28. 805,20. 808,9. 17. 30. 809,23. 810,5 (-t aus d korr.). 8. 811,29. 812,29. 820,18. 821,28. 822,10. 12. 16. 823,2. 9. 10. 824,22. 28. 825,1. 5. 15. 826,28. 827,14. 828,26. 27 (2). 830,7. 22. 832,2. 833,17. 834,9. 835,8. 9. 11. 836,6. 837,16. 24. 838,6. 839,7. 841,13. 19. 844,13 [3,8. 10. 13. 17. 20. 4,18. 5,12. 6,8. 10,22. 11,2. 5. 10. 20. 13,10. 15,11. 17,19. 18,4. 19,2. 21,4. 28,11. 31,8. 34,19. 38,16. 19. 39,8. 19. 20. 44,10. 15. 45,15. 46,16. 47,12. 16. 50,6. 17. 54,12. 18. 55,13. 16. 21. 22. 56,1. 57,2. 58,8. 11. 61,20. 62,2. 63,9. 15. 16. 64,22. 66,13. 68,13. 69,16. 70,14. 71,12. 73,1. 11. 74,12. 75,5. 12. 76,9. 83,3. 4. 85,2. 14. 88,8. 17. 18. 22. 89,4. 90,1. 92,1. 93,1. 94,15. 95,17. 18. 96,3. 5. 8. 9. 97,1. 13. 98,1a. 99,21. 100,4. 101,4. 13. 103,18. 105,2. 4. 107,13. 108,22. 109,1. 5. 12. 15. 19. 110,21. 113,1. 16. 114,11. 116,19. 118,20. 119,1. 122,14. 124,9. 127,4. 10. 21. 128,17. 129,4. 7. 130,22. 131,21. 139,13. 141,2. 13. 15a. 17. 142,6. 11. 12. 144,2. 7. 11. 15. 22. 146,14. 147,6. 148,20 (2). 21. 150,14. 151,4. 152,15. 154,9. 155,6. 156,10. 11. 13. 157,13. 159,2. 8. 17. 160,20. 163,16. 22. 167,10]. Ni 500,25. 501,6. 21. 23. 32. 502,11. 504,1. 8 (2). 9. 505,12. 14. 30. 507,13. 510,7. 511,26. 515,11. 521,2. 522,1. 14. 17. 524,7. 24. 526,13. 527,8. 528,24. 25. 530,2. 533,19. 534,6. 537,6. 26. 539,28. 541,29 (-i-). 544,28. 545,19 (-i-). 546,4. 5. 6. 547,17. 23. 24 (alle -i-). 549,16. 24. 29. 551,4. 5. 552,17. 553,15. 555,18. 29. 30. 556,13. 18. 558,3. 4. 562,16. 17. 567,20. 573,6 (-i-). 577,4. 579,11. 580,25. 583,1. 584,11. 12. 23. 24. 25. 586,3. 12 [5,7. 20. 6,9. 11. 22. 7,6. 9,7. 14. 15. 16. 10,23. 25. 11,15. 13,11. 17,4. 18,27. 22,16. 28,17. 29,21. 30,10. 14. 32,19. 33,11. 35,9. 36,8. 37,27. 38,1. 39,16. 43,25. 44,17. 48,8. 49,2. 51,20. 53,25. 56,24. 57,20. 58,9. 10. 11. 59,23. 60,2. 3. 61,25. 62,6. 12. 63,27. 64,1. 65,19. 66,22. 69,9. 19. 20. 70,8. 13. 72,4. 5. 76,21. 22. 83,2. 89,10. 94,7. 96,22a. 98,16. 100,24. 102,6 (2). 16. 17. 18. 103,23. 104,5]. Nk 368,15. 380,22. 24. 381,8. 389,8. 396,2. 405,23. 411,3. 23. 412,28. 417,12. 418,15. 18. 21. 419,16. 422,2. 6. 21. 423,5. 11. 12. 23. 426,24. 27. 427,5. 428,7. 429,18. 434,13. 435,2. 437,8. 458,17. 466,5. 8. 13 (Hs. A). 468,18. 469,7. 470,12 (2). 14 (Hs. B). 15. 472,3. 473,10. 474,23. 476,10. 20. 486,17. 487,7. 489,3. 8. 13. 29. 494,14. 17. 21. 23. 495,12. [Bd. 7, Sp. 359] 16 [4,20. 20,12, 14. 21,2. 29,23. 37,12. 47,12. 53,8. 54,3. 55,11. 59,13. 60,19. 23. 26. 61,25. 64,2. 7. 21. 65,9. 17. 18. 66,4. 69,24. 27. 70,6. 71,9. 72,23. 78,2. 22. 80,27. 103,12. 111,1. 4. 9. 113,22. 114,7. 115,12. 13. 15 (2). 117,1. 118,9. 120,1. 121,14. 25. 132,16. 133,9. 135,17. 21. 27. 136,17. 141,25. 27. 142, 5. 7. 143,2. 7]. Nm 853,1 (-i-). 854,11. 857,14. 858,26 (dazu S. CLXXXXI,9) [335,35. 337,3. 341,5. 343,8 (Hs. F, -i- Hss. LN)]. NpNpw 30,14. 24 (beide Np -i-). 103,15 (2, beide = Np 16; 1. Stelle Np = Hs. L = K.-T. 10,383a,10; Hs. R -i-). 26 (= Npw 27; Np = Hs. L = K.-T. 10,386,5; Hs. R -i-). 104,Prooem. (Np -i-). 36 (Np = Hs. V1 = K.-T. 393a,13; Hs. R = S. XXXI,26 -i-). 105,39 (Np -i-). 109,2. 117,19 (= Npw 20). 118 L,87 (Np -i-). S,142. 131,6 (beide Np -i-). 137,7 (Np = Hs. W1 = K.-T. 10,509a,13; Hs. R = S. XXXVII,17 -i-). Cant. Abac. 9 (Np = Hs. W2 = K.-T. 10,552a,21; Hs. R = S. XLV,13 -i-). Cant. Deut. 40 (Np -i-). Np 1,1. 3. 2,6 (2, 2. Stelle -i-). 9. 3,5 (2). 8 (2). 4,2 (2, 1. Stelle Ausg. Piper hît wohl Druckfehler). 3. 4. 6. 5,2. 6 (2). 7. 11 (-i-). 6,1 (-i-). 3. 7,2. 3. 5. 6. 10. 11. 13. 8,2. 3. 4. 9,2 (2). 4. 6. 12. 16 (-i-). 20 (2). 9,Diaps. 14. 15 (Hs. R; Hs. U1 = S. XIX,12 -i-) . 10,5 (-i-). 7 (2, 1. Stelle -i-). 11,6 (3, 3. Stelle -i-). 12,1. 2. 3. 13,6 (2). 14,1. 2. 15,1 (2). 3. 5. 7 (-i-). 8. 10 (-i-). 16,Prooem. (-i-). 1. 3. 5 (-i-). 8 (-i-). 10. 11 (-i-). 17,5. 6. 8. 10. 11. 16. 20. 27. 28. 39 (-i-). 40. 41. 50. 18,6 (alle -i-). 8. 19,2 (-i-). 8. 20,2. 21,1 (-i-). 3. 10. 17. 19 (alle -i-). 22 (Hs. U2 = K.-T. 8,68a,8; Hs. R -i-). 23 (Hs. U2 = K.-T. 8,68a,11; Hs. R -i-). 24 (Hs. U2 = K.-T. 8,68a,15; Hs. R -i-). 26 (Hs. U2 = K.-T. 8,68a,26; Hs. R -i-). 28 (Hs. U2 = K.-T. 8,69a,11; Hs. R -i-). 22,1. 4 (2, 2. Stelle -i-, vgl. K.-T. 8,70,18). 24,10 (2). 12. 25,2. 6. 26,6 (2). 9 (2, 2. Stelle -i-). 11. 12 (beide -i-). 27,1. 28,1 (3, alle Hs. R; 1. Stelle -i-). 3. 7 (beide Hs. R, -i-). 8 (2, beide Hs. R, 1. Stelle -i-; Ausg. K.-T. -î- Druckfehler). 29,2 (-i-). 3. 4 (-i-). 7. 30,1 (2, 2. Stelle -i-). 8. 10 (2). 11 (2). 13. 18 (alle -i-). 31,1 (2). 3 (2, 2. Stelle -i-). 7. 9. 32,3. 4 (-i-; -it aus a korr., vgl. K.-T. 8,100,17 Anm.). 6. 7. 8. 13 (-i-). 33,1 (2, 2. Stelle -i-). 6. 9. 34,1. 2. 5. 8. 16. 17 (-i-). 20 (-i-). 23. 35,1 (-i-). 2. 3. 5. 7 (-i-). 11. 36,6 (2). 9. 12. 24. 25 (-i-). 28 (-i-). 30. 32. 37 (-i-). 37,4 (-i-). 6. 9. 11 (-i-). 13. 14 (-i-). 17 (-i-). 22. 38,13 (-i-). 14 (-i-). 39,2 (3). 4. 6 (-i-). 9 (2). 13. 14. 40,2. 6. 10 (2). 14. 41,1. 3 (-i-). 5. 7 (4, 3. Stelle -i-). 8 (3, 2. Stelle -i-). 42,4 (2). 43,1 (2, beide -i-). 4 (2, beide -i-). 18 (3, 2. u. 3. Stelle -i-). 19. 22 (-i-). 23. 26 (beide -i-). 44,1. 2 (-i-). 3 (2, 1. Stelle -i-). 5. 8. 9 (2, 2. Stelle -i-). 10 (-i-). 11. 13 (3, 3. Stelle -i-). 18. 45,3 (-i-). 7. 46,1 (beide -i-). 2. 3. 47,2 (2, 1. Stelle -i-). 3. 8 (-i-). 48,2 (-i-). 3 (2, 1. Stelle -i-). 6. 8 (2). 11 (-i-). 14. 49,Prooem. 1. 3 (2). 4 (alle -i-). 5. 6. 8 (2, beide -i-). 18 (-i-). 19 (-i-). 23. 50,8. 13 (-i-). 16 (-i-). 51,10. 52,1 (-i-). 53,2 (2). 3. 5. 54,1. 3. 4. 6. 11. 21 (alle -i-). 55,1 (3, 1. u. 2. Stelle -i-). 4. 56,1 (beide -i-). 57,2. 4. 10 (2, 1. Stelle -i-). 11 (2, beide -i-). 12. 58,6 (-i-). 9. 59,10. 60,2 (alle -i-). 8. 61,6 (-i-). 62,6 (-i-). 8. 10. 63,2. 4 (-i-). 64,2. 5. 8. 10. 11. 14. 65,6 (2). 66,8. 67,5. 15 (-i-). 18 (-i-). 21. 22. 23 (-i-). 28 (2, 1. Stelle -i-). 31. 32. 68,3 (2, beide -i-). 16 (2). 30. 69,6. 70,9 (2, beide -i-). 15. 71,1. 3 (-i-). 5 (2, beide -i-). 15 (2, 1. Stelle -i-, Ausg. K.-T. -î- Druckfehler). 16 (-i-). 72,1 (-i-). 7 (2). 10. 11. 12. 13. 14. 23 (-i-). 73,1. 10. 11. 14. 18 (-i-). 20. 74,1. 3. 6. 10 (-i-). 75,4. 76,3. 4 (alle -i-). 5. 77,31 (-i-). 32. 38 (beide -i-). 43 (vgl. K.-T. 9,282,1). 72 (-i-). 78,7 (-i-). 79,7. 2. 12. 80,1 (2, 2. Stelle -i-). 3 (-i-). 4 (2). 6 (alle -i-). 81,1 (2). 5. 82,8. 10 (-i-). 13 (-i-). 83,10. 84,2 (2). 85,5 (-i-). 7. 13. 14 (alle -i-). 86,1. 5 (-i-). 6. 87,1 (beide -i-). 10. 19 (-i-). 14 (2). 88,1 (alle -i-). 25. 28. 51. 89,10. 13. 90,2 (2). 3 (2, 2. Stelle -i-). 91,4 (2, beide -i-). 11 (2, 1. Stelle Ausg. K.-T. -i- Druckfehler, 2. Stelle -i-). 92,Prooem. (-i-). 5. 93,1 (beide -i-). 13. 20 (-i-). 94,3. 4 (2, 2. Stelle -i-). 11. 96,5 (-i-). 7. 12. 97,3 (alle -i-). 100,3. 4. 8. 101,6 (-i-). 7. 8 (-i-). 10. 24. 28 (2). [Bd. 7, Sp. 360] 102,4 (alle -i-). 5 (2, 1. Stelle -i-). 6. 7. 17. 18. 20 (alle -i-). 103,3. 5 (-i-). 9. 14 (beide -i-). 16 (Hs. L = K.-T. 10,383a,18; Hs. R -i-). 17 (Hs. L = K.-T. 10,384a,3; Hs. R -i-). 18 (-i-). 27. 104,1. 16. 22 (-i-). 23. 105,6. 7 (-i-). 19 (-i-). 23. 28. 30 (-i-). 106,10 (-i-). 24. 34. 107,2. 9 (-i-). 10. 108,2. 11. 29 (alle -i-). 109,1. 3. 6. 7. 111,5. 112,2 (-i-). 6 (-i-). 114,8. 115,10. 117,10 (-i-). 11 (-i-). 13 (2). 22 (-i-). 26. 118 A,2. 3 (alle -i-). 4 (2). 5 (-i-). 8 (-i-). B,9. C,20 (2, Hs. V3 = K.-T. 10,444a,5. 9; Hs. R beide -i-). 22. D,25 (2). 26 (-i-). E,37 (Hs. V3 = K.-T. 10,449a,8; Hs. R -i-). 38 (Hs. V3 = K.-T. 10,449a,19; Hs. R -i-). 39 (3, Hs. V3 = K.-T. 10,449a,26. 450a,3. 6; Hs. R alle -i-). F,41 (Hs. V3 = K.-T. 10,450a,17; Hs. R -i-). 42 (2, 1. Stelle -i-). 48. G,49. 55. H,62. 63. I,65. 66 (2). K,73. 74. 79. 80. L,84 (alle -i-). N,99 (3, 1. u. 3. Stelle -i-). 102. O,105 (-i-). 108. 109. 112. P,119 (2). R,129 (alle -i-). 132 (2, 2. Stelle -i-). 135. 136 (beide -i-). T,147 (Hs. V3 = K.-T. 10,474a,16; Hs. R -i-). U,157. V,161 (2). 164 (alle -i-). X,169. 119,3 (Hs. R, -i-). 4 (Hs. R, -i-). 5 (2, 1. Stelle -i-). 120,4. 5. 121,3. 4. 5. 123,4 (alle -i-). 124,5. 125,3. 126,2 (-i-). 4. 127,5. 128,2. 3 (alle -i-). 129,4. 130,1 (2, 2. Stelle -i-). 3. 131,5. 16. 132,3. 133,2. 134,3. 21. 135,15 (alle -i-). 136,7. 137,1. 138,1. 7 (-i-). 9 (2; beide Hs. W1 = K.-T. 10,511a,7. 9; Hs. R beide -i-). 11 (-i-). 12 (Hs. W1 = K.-T. 10,511a,24; Hs. R -i-). 16 (Hs. W1 = K.-T. 10,512a,19; Hs. R -i-). 20 (-i-). 22 (Hs. W1 = K.-T. 10,514a,1; Hs. R -i-). 139,2 (2, 2. Stelle -i-). 6 (-i-). 8 (Hs. W1 = K.-T. 10,515a,19; Hs. R = S. XXXVIII,8 -i-). 12. 14. 140,1. 10. 141,4. 7. 142,2. 3 (alle -i-). 143,11. 144,1 (-i-). 10. 17 (beide -i-). 146,1 (2, 2. Stelle -i-). 3 (2, 2. Stelle -i-). 7. 8. 147,14. 18. 19. 148,4 (alle -i-). 6. 14 (-i-). 149,3 (2). 5. 6 (2). 150,1. Cant. Es. 1. Cant. Ez. 12 (alle -i-). Cant. Annae 1 (Hs. W2 = K.-T. 10,544a,15; Hs. R = S. XLI,3 -i-). 3. 5. 8. Cant. Moysi 1 (Hs. W2 = K.-T. 10,547a,16; Hs. R = S. XLII,29 -i-). 19 (Hs. W2 = K.-T. 10,550a,23; Hs. R = S. XLIV,13 -i-). Cant. Abac. 3. 4 (Hs. W2 = K.-T. 10,551a,18; Hs. R = S. XLIV,27 -i-). 13 (2; Hs. W2 = K.-T. 10,553a,16. 28; Hs. R = S. XLV,26. 29, beide -i-). 15 (Hs. W2 = K.-T. 10,554a,8; Hs. R = S. XLVI,8 -i-). Cant. Deut. 13 (-i-). 20. 26. 32. Orat. dom. 13. Symb. 4. Cant. Zach. 79. Cant. Mariae 48 (2). Fides 1. 2. 7 (alle -i-). Npgl 71,5. 76,3 (2). 77,12. 79,11. 82,8 (3). 9. 85,3. 88,13 (3). 26. 89,7. 96,11. 93,20. 101,14. 102,7. Npw 138,20. Nr 670,13 (dazu S. CLXIX,5). 22 (dazu S. CLXIX,10). 671,6 (dazu S. CLXIX,18) [155,11 (Hs. D, -i-). 22 (Hss. HD, Hs. G -i-). 157,5 (Hs. G, Hss. HD -i-)]; chid: dass. S 121,8 (Hs. B). Nb 21,16 [17,20 Anm.]. Nk 389,26 [30,14]. Np 23,1. 71,7 (2). 72,2; kistv: 2. sg. NpX 119,5 (= S. XII,25); kit: 3. sg. S 355,22. NpX 17,39 (= S. V,12). 40 (= S. V,22). 118 Cant. grad. (3, = S. X,1. 8. XI,13). 119,3 (= S. XII,16). 119,4 (= S. XII,21). 119,5 (2, = S. XIII,3. 5). quiit: 3. sg. WA 2,4. 7,5. 14,5. 21,5. 40,6. 42,6. 52,28. 58,11. 81,11. 124,3. 128,8; quiitt: dass. 52,20 (zu -tt als ‘Schreibermarotte, ... als (ortho)graphische(m) Schnörkel vornehmlich am Seiten- oder Zeilenschluß der Handschrift’ vgl. Sanders, Leid. Will. S. 291); quis: 2. sg. O 3,18,31 (quistu). 20,71 (vor thu PV; quistu DF). 22,45 (P; vor thu uueses). 4,12,25 (vor du PV; quistu F). 13,33 (PV). 19,52 (PV). 21,29 (PV). 5,23,251 (quistu); quist: dass. 2,14,44. 3,13,24. 22,45 (DFV). 4,13,33 (F). 19,52 (F). 21,29 (F). 31,23. WC 23,2 [63,2]; quit: 3. sg. Hbr. I,288,263 (SH A). O 2,14,9. 104. 18,12. 23,25. 3,12,7. 16,52. 17,15. 22,3. 53 (F). 4,7,45. 19,67. 26,35. 5,12,91. 19,21. 20,67. 91. 99. 25,71. Oh 2. Np 28,1 (3, alle Hs. A = K.-T. 8,84a,15. 19. 29). 3 (Hs. A = K.-T. 8,85a,1). 7 (Hs. A = K.-T. 8,85a,21). 8 (2, beide Hs. A = K.-T. 8,85a,21. 86a,1). W 2,4. 7,5. 14,5. 21,5 (alle C). 35,4. 36,6. 40,6 (C). 42,6. 52,20. 28. 58,11. 81,11 (alle C). 88,9. 113,13. 128,8 (C) [45,15. 47,26. 55,16. [Bd. 7, Sp. 361] 61,13. 73,4. 26. 79,10. 81,4. 99,34. 101,18. 115,18. 155,28. 165,2. 203,33. 229,2]; quid: dass. Gl 2,82,23 (Sg 193, Hs. 8./9. Jh.). Nm 858,26 [343,8 (Hs. M)]. chiuueth-andi: part. Gl 1,140,23 (K; zu -i- als unzutreffender Verbesserung vgl. Splett, Stud. S. 211); chuued-: 3. pl. -ant Gl 1,425,43 (Rb); 1. pl. conj. (adh.) -em H 1,1,3; inf. -an 19,7,2; chuetan: dass. Gl 1,188,38 (K; zu -t- für th vgl. Kögel S. 120); chued-: 1. pl. -en 1,801,27 (clm 14747, 9. Jh.); 1. pl. conj. (adh.) -em H 9,4,2 (chuedē). 12,1,1 (chuedē); inf. -en Npw Cant. Ez. 17. Fides 16; part. nom. pl. m. -ente H 13,1,4; acc. pl. m. -ante Gl 1,426,7 (Rb); chuedhant: 3. pl. 26,31 (K); ched-: 1. pl. -en Nb 68,27. 108,6. 184,25 (alle -ên). 220,29. 30. 248,19 (-ên). 273,24. 30 (-ên). 325,13. 14. 18 (alle -ên) [58,6. 93,30. 155,18. 178,17. 18. 197,6. 212,17. 21. 247,2/3. 3. 6]. Nc 816,17 (-ên) [135,11]. Ni 506,27. 509,12 (beide -ên). 563,11. 13 [12,17/18. 16,4. 77,20. 22]. Nk 410,20 (Hs. B = S. CXXII,3; Hs. A -ên). 23. 25. 413,13 (Hs. B). 17. 423,17. 19. 424,31 (alle -ên). 473,13 (Hs. A = S. CXXXIX,4; Hs. B -ên). 495,1. 5. 8 (alle -ên) [52,22. 25. 27. 55,25. 56,2. 65,24. 26/27. 67,19. 118,13. 142,16/17. 21. 24]. NpNpw 25,2. 117,27. 28. Np 89,4 (2). 105,23. Symb. Prol.; dass. -in Nk 413,13 (Hs. A = S. CXXII,29 -în) [55,25 Anm.]; 2. pl. -et Npw 10,2; -ent Np 10,2. 77,2. Cant. Es. 4.; 3. pl. -ent Nb 283,4. 315,25. 327,26 [218,18. 240,13. 248,23]. Nc 689,8. 703,10. 747,18. 780,32. 820,16. 834,22. 30. 846,27 [3,11. 18,13. 62,22. 98,5. 139,11. 155,17. 156,2. 170,10]. Ni 506,29 [12,21]. Nk 425,25 (Hs. A). 451,9 [68,20. 96,7]. NpNpw 4,8. 9,Diaps. 1 (= Npw 9,23). 2 (= Npw 24). 17,27. 30,14 (2). 34,10. 18. 39,17. 18. 41,11. 47,12. 108,28. 118 Q,122. 119,2. Cant. Mariae 48. Np 4,6. 36,18. 39,17. 41,6. 51,8. 52,5. 57,2. 58,6. 14. 68,9. 73,9. 22. 76,20. 77,68. 80,16. 17. 85,2. 88,7. 89,4 (2). 93,4 (3). 104,15. 108,28. 115,10. 117,27. 118 C,19. F,48. U,158. V,167. 125,3. 136,3. 7. Cant. Annae 4. Cant. Deut. 37. Symb. Prol. Npw 37,12; -int Nk 397,21. 22. 24. 425,25 (Hs. B = S. CXXVI,11). 416,20. 22. 424,26 [39,12. 9. 10/11. 58,21. 24. 67,13. 68,20 Anm.]; 1. sg. conj. -e gl 2,313,19 (Rb). Nb 240,21 [192,4]. Np 27,2. 70,19; 2. sg. conj. -est Ni 502,13 [7,9] (-êst). NpNpw 38,13. 45,10; 3. sg. conj. -e Nb 257,11. 299,9. 340,5 [202,13. 228,25. 256,30]. Nc 688,12. 729,6. 774,14 [3,5. 46,2. 91,3]. Ni 512,4/5 (Ausg. Piper fälschlich -en). 513,3. 523,26. 29 [19,10. 20,9. 32,6. 10]. Nk 394,27. 412,20. 414,4. 5. 429,5. 493,24 [36,1. 55,3. 56,18 (2). 72,9. 141,2]. NpNpw 50,6. 109,1. Np 12,5. 52,1. 69,2 (2). 93,20. 105,23. 114,4. 117,4. 118 F,45. 123,3; 1. pl. conj. -en Nb 282,28. 329,1. 7. 352,13 (alle -ên) [218,14. 249,17. 21. 265,3]. Nk 428,16 [71,19] (-ên). Nm 857,8 [339,24] (-ên). NpNpw 147,12 (Np -ên). Np 51,3 (adh.). 148,1 (-ên); 3. pl. conj. -en NpNpw 34,25 (2). 27. 39,17. 113,2’ (Np -ên). 117,4. Np 39,16. 69,5. 73,19. 77,43. 78,10 (-ên). 117,4. 136,3; 2. pl. imp. -ent Np 95,8. 10. 134,20; -int Npgl 63,9; inf. -en S 389,3. Nb 41,7. 59,26. 96,2. 100,3. 129,17. 131,20. 152,26. 174,12. 226,26/227,1. 229,22. 235,13. 240,8. 279,8. 305,29. 309,2. 329,14. 331,29. 336,14. 349,11. 355,23 [33,13. 49,22. 83,5. 86,25. 111,25. 113,5. 129,14. 146,29. 183,5. 185,1. 188,21 (Ausg. K.-T. chaDruckfehler). 191,26/27. 216,1. 233,24. 235,29. 249,26. 251,14. 254,16. 263,1. 267,6]. Nc 812,23 [131,17]. Ni 511,8. 512,17. 26. 514,16. 17. 517,2. 521,26. 529,1. 29. 542,5. 552,9. 10. 30. 553,4. 6. 16. 18. 29. 555,19. 556,9. 10. 19 [18,7. 19,22. 20,4. 21,22/23. 24. 24,14. 29,18. 38,6. 39,12. 54,3. 65,10. 12. 66,6. 10. 12. 24. 26. 67,11. 69,10. 70,3. 4. 14]. Nk 369,10. 409,8 (Hs. B). 11. 15. 411,19 (alle Hs. B). 423,8. 424,28. 32 (ched- auf Rasur). 425,27 (alle Hs. A). 428,23. 438,3. 4. 456,26. 458,2/3. 466,12. 15 [6,1. 51,2. 6. 10. 53,25. 65,13. 67,15. 21. 68,21. 71,26. 81,21. 22. 101,23. 102,26. 111,8. 11]. NpNpw 45,2. 3. Cant. Ez. 15. Np 40,10. 69,5. 80,17. 85,2. [Bd. 7, Sp. 362] 89,12. 106,1. 108,17. 118 A,3. D,32. N,99. 101. R,130. S,141 (2). 122,3. 125,3. 139,7. Cant. Ez. 17. Cant. Deut. 26. Fides 16. Ns 616,13. 620,7. 622,3/4 [298,20. 305,18. 309,7]; -in Nk 404,3. 409,8 (Hs. A = S. CXXI,21). 11 (Hs. A = S. CXXI,22). 15 (Hs. A = S. CXXI,24). 411,19 (Hs. A = S. CXXII,13). 419,2. 423,8 (Hs. B = S. CXXV,10). 424,28 (Hs. B = S. CXXV,32). 32 (Hs. B = S. CXXVI,3). 425,27 (Hs. B = S. CXXVI,11) [46,3. 51,2 Anm. 6 Anm. 20 Anm. 53,25 Anm. 61,11. 65,13 Anm. 67,15 Anm. 21 Anm. 68,21 Anm.]. Np 117,27; inf. dat. sg. -enne Nc 787,22 [105,6]. Ni 509,1. 528,12. 530,28. 544,20. 553,24. 554,1 (erstes -n- übergeschr.). 560,26 [15,18. 37,16. 40,20/21. 56,16. 67,5. 15. 75,5]. Nk 428,10. 18. 429,28. 439,11. 465,13 (-de- auf Rasur) [71,13. 21. 73,6. 83,6. 110,7]. NpNpw 42,2. 140,5 (= Npw 6). Np 45,2. 132,1. Fides 2. Ns 619,16/17 [304,15]; part. -ende Nb 223,9 [180,4]. Nc 691,16 [5,17]; dat. sg. m. -entemo 719,4/5 [35,21]. NpNpw 32,9; nom. pl. n. -entiu Np 118 L,82; chod-: 2. pl. -ent Npw Cant. Es. 3; 3. pl. -ent 4,6. 33,9. 36,18. 41,6. 104,15. 108,28. 115,10. 118 V,167. 125,3. 136,7. Cant. Annae 4. Cant. Deut. 37; 1. sg. conj. -e 27,2; 3. sg. conj. -e 117,4. 118 F,45. 123,2; 1. pl. conj. -en 148,1; 3. pl. conj. -en 39,16. 117,4. 136,3; 2. pl. imp. -it 134,20; inf. -en 118 A,3. D,32. N,99. 101. R,130. S,141 (2). 122,3. 139,7. Cant. Deut. 26; dat. sg. -enna 132,1; part. nom. pl. m. (oder Grdf.?) -ente S 173/174 (vgl. ZfdA. 135,169,75 (76); auslautendes -e unsicher, möglicherweise folgt noch ein Buchstabe); nom. pl. n. -entiu Npw 118 L,82. qhuued-: 1. pl. -amees S 210,23 (B); -ames 248,20 (B; -vue-); 3. pl. -ant 205,34 (B); 3. sg. conj. -e 202,25 (B); 3. pl. conj. -en 273,20 (B); inf. -an 204,5 (B); part. -enti 192,31 (B); qhued-: 1. pl. -amees 202,30 (B); 3. pl. -ant 197,8. 224,15 (beide B); 3. sg. conj. -e 193,5. 198,29/30 (-d- aus Ansatz von m (?) korr.). 199,15. 211,29. 213,10 (alle B); 3. pl. conj. -an 232,22 (B); inf. dat. sg. -anne 227,6. 228,14 (beide B); -ane 219,6. 226,31 (beide B); part. -anti 209,20 (B); -ante 251,30 (B); -enti 192,32/193,1. 195,8. 211,21. 212,26 (-ve-). 215,9/10 (alle B); gen. sg. m. -entes 213,17 (B); dat. sg. m. -entemv 195,27. 198,5/6 (beide B); dat. sg. f. -enteru 192,25/26. 213,36 (beide B); nom. pl. m. -ente 195,4. 214,12/13 (beide B); qhuedhant: 3. pl. Gl 1,104,24 (K; -t aus i korr., vgl. Steinm. u. Splett a. a. O. S. 170); quhed-: 1. pl. -emes H 26,12,1; 3. pl. -ant I 8,2/3. 25,4/5; inf. dat. sg. -anne 8,13. F 1,16; part. -anti S 194,15 (B); -endi I 37,6; dat. pl. -enten H 23,1,2; quhedh-: 3. pl. -ant I 35,10; part. -endi 17,12; dat. sg. m. -endemu 18,2/3; acc. sg. f. -enda 13,15; nom. pl. m. -ande 20,14/15; quued-: gen. sg. m. -antes F 8,26; nom. pl. m. -ante 4,21. 6,27. 14,20; qued-: 1. pl. -emes T 123,2; -em S 29,11 (Wk; zur Endg. vgl. Braune a. a. O. § 307 Anm. 6); -en T 131,21; 2. pl. -et F 17,2. T 62,3. 78,4. 87,8. 90,2. 92,8. 121,3. 131,24. 132,11. 133,5. 134,8. 141,14. 26. 156,2. 188,5. 201,3. O 2,14,59. 103. 3,18,43. 22,57; -ent T 84,3. 87,5; 3. pl. -ant Gl 1,26,31 (Pa; q;-). 104,24. 180,16 (beide Pa); dass. -ent S 116,63. T 4,6. 22,16. 42,2. 64,12. 13. 14. 90,1. 104,7 (-uę-). 117,4 (-uę-). 140,1. 141,1. 145,18. 152,7. 198,5. O 1,19,24. 2,18,11. 3,12,8. 13; 1. sg. conj. -e T 9,2. 143,6; 2. sg. conj. -es 46,4. 106,2 (-uę-). 190,1; 3. sg. conj. -e S 324,46 (Lorscher B.). T 40,2. 45,3. 110,3 (2, beide -uę-). 116,1 (-uę-); 1. pl. conj. -emes 136,3. O 3,26,13; 2. pl. conj. -et T 44,13; 3. pl. conj. -en 141,1 (-uę-); 2. pl. imp. -et 34,6. 44,18. 92,1. 125,6. 157,3 (lat. 2. pl.); inf. -an F 40,21. T 13,14. 18,4. 5. 64,4. 83,1 (-an aus en korr., Ausg. Sievers u. Masser -en). 138,14. 158,4. 194,2. 201,4. O 1,22,52. 2,13,5. 5,17,36; dat. sg. -anne Gl 1,198,10 (Pa; q;-). F 1,14. T 54,6 (2). 138,8. 173,1; part. -anti Gl 1,140,23 (Pa; q;-). T 4,12. 14. 8,4. [Bd. 7, Sp. 363] 11,1. 13,2. 23. 14,2. 6. 22,7. 55,6. 60,1. 61,3. 4. 84,5. 122,2. 125,6. 128,1. 129,5. 130,1. 2. 131,1; -enti 2,11. 9,1. 13,8. 46,2. 3. 60,10. 70,2. 71,6. 73,1. 74,6. 79,7. 81,2. 85,2. 4. 89,4. 90,1. 4. 91,3. 4. 92,2. 6. 93,2. 96,2 (2). 5. 99,2. 3 (3). 101,2. 104,4 (-uę-). 105,2. 106,1 (beide -uę-). 4. 109,2 (-uę-). 110,1. 3 (beide -uę-). 124,3. 135,17. 19. 138,4. 139,1. 2. 141,24. 144,1. 145,1. 3. 148,7. 149,4. 151,5. 6. 7. 152,8. 157,1. 160,1. 2. 181,1. 182,2. 6. 183,2. 187,4. 188,5. 189,4. 191,1. 192,2. 193,1. 197,4. 198,1. 199,5. 10. 11. 200,2. 203,4. 205,2. 4. 5. 207,2. 210,2. 242,1 (-uę-); nom. sg. m. -anter 81,4; nom. sg. f. -entiu 6,3; dat. sg. m. -antemo 59,3; acc. sg. m. -antan 5,9. 9,4. 10,2. 13,3. 50,2. 69,9; -entan 74,3. 116,3 (-uę-). 189,3. 193,6; nom. pl. m. -ante F 21,6. T 4,13. 8,1. 38,6. 44,4. 8. 49,5. 52,4. 7. 53,9. 54,5. 9. 57,1. 61,1. 67,13. 76,3. 81,5. 82,11. 120,4. 123,1. 2. 126,1. 127,1; -ente 67,3. 81,2. 84,1. 85,3. 86,2. 87,8. 89,4. 91,4. 92,1. 94,2. 111,1 (-uę-). 113,1 (-uę-). 115,1 (2, 1. Stelle -uę-). 132,11. 151,3. 196,2; nom. pl. f. -ento 61,6 (-). 148,5; acc. pl. m. -ente 117,4 (-uę-); quæd- (zu -æ- für e bei T vgl. Braune a. a. O. § 28 Anm. 2): 3. pl. -ent 226,2; 3. sg. conj. -e 145,17; 2. pl. conj. -et 142,2; 3. pl. conj. -en 215,3 (-ae-); 2. pl. imp. -et 116,1 (-ae-). 3. 218,5. 222,2; inf. -an 113,1; part. -enti 105,2. 116,1 (-ae-). 6 (-ae-). 117,1. 118,3 (-ae-). 218,4 (-ae-). 222,2. 223,2. 226,2. 228,2. 229,2; nom. pl. m. -ente 114,2. 116,4. 215,2 (alle -ae-); queten: 2. pl. Gl 5,519,15 (Gespr.; qu& en; zum Einheitsplur. bzw. zur evtl. lernersprachlichen Formenreduktion vgl. Klein, in: Theodisca S. 50 f.); queth-: 3. pl. -unt Pw 69,4; -ent 3,3; 3. sg. conj. -e Gl L 728. Pw 65,4; 3. pl. conj. -en 69,5; 2. pl. imp. -et 65,2. 67,5; -it 65,3; inf. -an 56,8. 10. 57,12. 62,5. 64,14; -on 62,12 (zu -on vgl. Borgeld § 197); dat. sg. -anni Gl 1,198,10 (K); part. nom. pl. m. -inde Pw 70,11; dat. pl. -andon Gl L 705; quedh-: 1. pl. -em S 29,7 (Wk; zur Endg. vgl. Braune a. a. O. § 307 Anm. 6); inf. dat. sg. -anne 32,77 (Wk; -ę-). Praet. (zum Ausgleich des gramm. Wechsels vgl. Braune a. a. O. § 343 Anm. 3): chuat: 1. sg. Gl 1,180,12 (K); 3. sg. Np Cant. Mariae 54. 55; chuad: 1. sg. Gl 1,180,12 (Ra); 3. sg. 34,32. 457,27 (beide Rb). F 33,7. Np 118 Epil. (544,27); choat (zur Schreibung -oa- für wa vgl. Braune a. a. O. § 107 Anm. 2): dass. S 124,4 (Phys.); chuot: dass. Npw 26,8 (zur Schreibung -uo- vgl. Schatz, Abair. Gr. § 88b); chat: dass. S 125,27. 128,69. 129,89. Nb 60,5. 70,1 [50,2. 59,12]. Ni 523,6 [31,9]. Np 18,8. 19,7. 21,2. 28,11. 30,8. Npgl 34,7; chad: 1. sg. Nb 18,4. 45,9. 17. 47,1. 5. 64,23. 81,9. 109,22. 126,7. 127,7. 17. 129,20. 141,14. 21. 23. 26. 29. 142,4. 16. 25. 30. 143,5. 152,12. 168,26. 169,2. 17. 27. 170,1. 9. 14. 171,3. 8. 17. 27. 172,13. 173,25. 174,5. 10. 23. 175,11. 18. 25. 176,1. 11. 181,11. 183,3. 185,17. 18. 187,6. 10. 17. 189,15. 190,27. 191,14. 27. 192,4. 21. 193,11. 18. 194,30. 195,8. 13. 196,27. 197,5. 12. 198,3. 13. 20. 199,10. 18. 200,12. 26. 205,24. 31. 206,4. 8. 207,27. 208,11. 210,1. 16. 20. 29. 212,25. 27. 213,13. 16. 20. 214,8. 19. 215,1. 15. 24. 28. 216,4. 217,3. 6. 10. 12. 24. 227,5. 231,17. 233,3. 8. 13. 23. 29. 234,4. 7. 9. 13. 25. 236,27. 237,1. 4. 12. 26. 27. 242,6. 13. 15 (2, 1. Stelle lat. 3. sg.). 19. 21. 254,2. 255,11. 256,20. 257,1. 258,9. 27. 30. 259,6. 18. 30. 260,6. 13. 21. 261,30. 263,25. 29. 264,2. 5. 12. 16. 20. 267,25. 271,25. 274,12. 293,6. 9. 20. 294,6. 13. 17. 21. 24. 295,9. 17. 23. 296,1. 11. 305,3. 307,17. 28. 308,30. 314,21 [14,23. 36,18. 25. 38,3. 6. 54,14. 70,9. 95,5. 109,5. 28. 110,5. 111,27. 120,7. 13. 15. 17. 19. 23. 121,2. 10. 14. 19. 129,3. 142,12. 18. 143,2. 11. 13. 19. 24. 144,8. 12. 20. 29. 145,11. 146,15. 22. 27. 147,7. 23. 29. 148,5. 11. 21. 153,3. 154,5. 156,5. 6. 157,16. 20. 25. 158,25. 159,25. 160,8. 18. 22. 161,4. 18. 24. 162,22. 28. 30. 163,29. 164,3. 8. 24. 30. 165,3. 11. 16. 166,1. 10. 169,14. 19. 20. 22. 170,18. 29. 172,2. 10. 12. 18. 173,21. 23. [Bd. 7, Sp. 364] 30. 174,2. 3. 13. 19. 26. 175,4. 10. 13. 16. 176,4. 6. 8. 9. 16. 183,8. 186,7. 187,7. 10. 13. 19. 23. 27. 28. 30. 188,2. 10. 189,19. 22. 24. 29. 190,9 (2). 193,4. 9. 10 (2). 13. 15. 200,17. 201,8. 30. 202,7. 203,1. 12. 14. 18. 26. 204,3. 8. 12. 16. 205,7. 206,10. 12. 14. 16. 20. 23. 26. 208,25. 211,10. 212,30. 224,30. 225,2. 8. 18. 23. 25. 27. 28. 226,4. 8. 12. 17. 24. 233,6. 234,28. 235,4. 26. 239,21]. Nc 692,4 [6,4]. Ni 503,15. 19 [8,20. 16]. Nm 856,12 [339,2]. Np 15,2. 29,7. 9. 30,15/16. 23 (2). 31,5. 34,7. 37,17. 38,2. 39,8. 40,5. 54,7. 60,6. 74,5 (2, 1. Stelle -h- aus a korr., vgl. K.-T. 9,267,14 Anm.). 81,7. 93,18. 94,10. 114,4. 115,11. 118 H,58. 119,3. 138,11. 139,7 (2). 8. 141,6. Cant. Ez. 10. 11. 12. 14 (2). Cant. Deut. 26; 3. sg. Nb 11,12. 16,21. 31. 18,10. 19,32. 23,5. 31,29. 32,21. 45,10. 24. 28. 46,18. 47,8. 32. 50,23. 53,14. 55,19. 69,29. 70,17. 73,6. 74,1. 81,17. 101,7. 8 (2). 31. 108,4. 109,3. 29. 110,18. 116,27. 117,1. 118,30. 126,22. 127,9. 19. 134,30. 141,18. 22. 25. 28. 142,2. 6. 17. 27. 143,3. 6. 144,19. 151,26. 154,26. 27. 28. 160,25. 161,24. 168,30. 169,5. 22. 29. 170,6. 11. 19. 171,6. 13. 25. 173,27. 174,8. 13. 175,10. 14. 21. 29. 176,14. 181,17. 185,14. 187,9. 12. 189,23. 24. 191,12. 192,3. 6. 24. 195,11. 15. 197,2. 8. 15. 198,10. 17. 24. 199,15. 21. 200,17. 201,21. 205,27. 206,2. 7. 10. 16. 208,3. 12. 210,14. 17. 26. 212,14. 213,3. 19. 214,12. 23. 215,8. 17. 26. 30. 216,14. 29. 217,4. 8. 12. 14. 221,4. 30. 222,5. 224,23. 32. 225,1. 228,7. 229,4. 18. 231,23. 233,7. 10. 19. 26. 234,2. 6. 8. 12. 17. 236,13. 30. 237,20. 238,3. 242,11. 17. 20. 244,17. 254,8. 255,19. 257,5. 258,6. 29. 259,21. 32. 260,9. 15. 24. 261,7. 262,5. 263,28. 264,1. 4. 8. 14. 265,4. 269,13. 272,8. 285,26. 293,10. 294,3. 10. 16. 20. 23. 295,5. 13. 18. 296,5. 18. 302,20. 303,5. 305,13. 307,25. 29. 311,4. 314,19. 320,6. 342,2 [9,15. 13,19. 26. 14,28. 16,9. 19,2. 26,1. 18. 36,19. 37,1. 4. 20. 38,8. 29. 41,6. 44,2. 45,30. 59,8. 27. 62,13. 63,9. 70,16. 87,26 (2). 27. 88,16. 93,28. 94,19. 95,11. 28. 101,2. 7. 102,24. 109,16. 29. 110,7. 115,18. 120,10. 14. 16. 18. 22. 24. 121,3. 12. 17. 20. 122,26. 128,21. 131,1. 3 (2). 135,23. 136,16. 142,16. 21. 143,6. 12. 17. 22. 28. 144,10. 16. 27. 146,17. 24. 30. 147,22. 25. 148,1. 7. 23. 153,6. 156,3. 157,19. 21. 158,30. 159,1. 160,7. 21. 23. 161,6. 162,29. 163,2. 164,2. 6. 10. 27. 165,1. 5. 14. 18. 166,4. 25. 169,17. 20. 21. 23. 26. 170,23. 30. 172,8. 11. 16. 173,16. 24. 174,3. 15. 22. 175,1. 6. 11. 14. 23. 176,2. 5. 7. 9. 10. 178,21. 179,8. 11. 181,7. 13. 14. 184,1. 19. 28. 186,11. 187,9. 11. 16. 21. 25. 28. 29. 188,1. 4. 189,11. 21. 190,5. 14. 193,7. 11. 14. 194,19. 200,21. 201,12. 202,9. 29. 203,13. 28. 204,4. 10. 13. 17. 23. 205,10. 11. 13. 15. 18. 22. 207,3. 209,24. 211,17. 220,7. 225,2. 16. 21. 24. 26. 27. 226,2. 6. 9. 20. 28. 231,8. 232,1. 233,13. 235,3. 5. 237,11. 239,20. 243,9. 258,9]. Nc 687,17. 690,15. 694,8. 13. 16. 20. 701,5. 706,20. 713,17. 19. 717,10. 19. 719,5. 727,10. 29. 728,19. 729,2. 733,7. 737,12. 750,1. 3. 758,7. 772,18. 784,17. 799,15. 805,4. 21. 811,12. 812,13. 814,24. 825,20. 828,11. 837,4. 843,21. 23. 27. 32. 844,4 [2,16. 4,13. 8,13. 17. 19. 21. 16,1. 22,7. 30,7. 8. 34,6. 12. 35,22. 44,5. 19. 45,13. 22. 49,18. 53,9. 65,10. 11. 74,2. 89,3. 101,20. 117,21. 123,19. 124,10. 130,8. 131,10. 133,16. 145,4. 148,7. 158,14. 166,10. 12. 16. 21. 167,2]. Ni 525,5. 550,4. 557,32 [33,24. 62,21. 72,1]. Nk 385,7. 388,18. 422,14. 493,29 [25,15. 29,6. 64,14. 141,8]. Np 2,7. 3,2. 7,15 (2). 13,3. 7. 16,12. 17,31. 18,9. 20,3 (2, 2. Stelle -â-). 5. 21,14. 23,8. 26,8. 28,11. 31,7. 33,1 (-â-). 34,4. 36,17. 39,13. 40,2. 43,22. 25. 45,3. 46,6. 10. 49,5. 16. 50,10. 55,9. 57,7. 8. 59,12. 64,1. 67,10 (2). 17. 31. 68,4. 8. 70,1 (2). 71,2. 16 (2). 73,8. 11 (3). 17. 18. 75,10. 11. 76,14. 77,2 (2). 80,5. 16 (2). 81,5. 83,12 (2). 85,5 (2). 16. 87,4. 88,13. 89,7. 17. 96,11. 12. 103,3 (2). 20 (Hss. RL; Hs. L = K.-T. 10,384a,22 -â-). 32. 104,6. 14. 105,33. 109,1. 113,7. 118 A,3. C,21. D,25. E,33. 36 (2). 37. I,66. N,99. O,108. 112. S,140. T,147. V,161 (4). 126,5. 131,1. 17. 134,14. 135,25. 138,15. 16. 139,11 (Hs. A). 143,11. 146,4. Cant. Moysi 9. [Bd. 7, Sp. 365] Cant. Deut. 20. Cant. Mariae 54. Npgl 55,1. Ns 619,2 [303,14]; chot: 1. sg. Npw 15,2. 29,7. 9. 30,15. 23. 31,5. 34,7. 37,17. 38,2. 39,8. 40,5. 114,5. 115,11. 118 H,58. 119,3. 138,11. 16. 139,7. 8. 141,6. Cant. Ez. 10. 11. 14. Cant. Deut. 26; 3. sg. S 160,5c,17. 174,3a,6. 176,6ab,6. Npw 7,15 (2). 13,3. 16,12. 17,31. 18,8. 9. 20,3 (2). 5. 21,2. 14. 23,8. 30,8. 33,1. 34,4. 36,17. 39,13. 40,2. 43,21. 25. 46,6. 10. 49,5. 50,10. 103,3. 20. 32. 104,6. 14. 105,33. 109,1. 113,7. 118 A,3. C,21 (2). D,25. E,33. 36 (2). 37. O,108. S,140. V,161 (4). De ps. gr. 1. 131,1. 18. 134,14. 135,25. 139,11. 146,4. Cant. Moysi 9. Cant. Deut. 20; chod: 1. sg. Npw 30,23. hquad: 1. sg. Gl 1,32,2 (Pa; oder hq- verschr. wegen vorhergehendem auf -h auslautendem ih (?), vgl. Kögel S. 78); qhuad: dass. S 198,33. 208,25. 215,17 (alle B); 3. sg. 195,12. 208,8. 24. 225,16. 24 (alle B). I 5,16; quhat: dass. F 1,19; quhad: 1. sg. Gl 1,32,2 (K); 3. sg. I 2,4. 12. 7,5. 14. 9,19 (2). 10,4. 5. 16. 17. 11,20. 12,1. 15. 20. 22. 14,5. 6. 13. 16. 18. 15,1. 14. 16,7. 11. 16. 17,2. 4. 17. 18,9 (quha). 17. 19,3. 8. 20,2. 13. 21,11. 22,7. 23,9. 17. 20. 24,3 (2). 25,20. 26,16. 33,19 (had). 34,2. 6. 13. 35,22. 37,7. 39,4. 5. 16. 19; quuat: dass. S 97,49. F 4,6. 23. 6,29. 7,22. 26. 8,17. T 106,1 (vgl. Einl. § 22); quuad: 1. sg. O 1,1,57 (F); 3. sg. Gl 1,34,32 (K; quv-). F 5,22. 10,25. 12,12. 15,4; quat: dass. Gl 1,654,16 (Würzb. Mp. th. f. 77, Gll. 9. oder 10. Jh.; lat. prs.). S 90,24 (Sam.). F 4,27. 9,23. T 105,1 (vgl. Einl. § 22). Pw 2,7 = Gl L 17; quad: 1. sg. Gl 1,180,13 (Pa). F 40,23. T 13,8. 17,6. 21,5. 44,18. 82,7. 82,11a (-a- aus i korr.). 89,6. 119,4. 7. 132,16. 134,8 (2). 135,24. 25. 156,5. 160,5. 165,6. 170,1. 172,1. 173,4. 174,3. 184,4. 187,3. O 1,1,57 (PV). 18,43. 2,6,4. 3,7,13. 71. 4,9,30. 22,33. Pw 54,7. 72,13. 15; 3. sg. Gl 1,34,32 (Pa). 413,12 (Würzb. Mp. th. f. 18, Gll. 9. u. 10. Jh.). 4,290,56 = Wa 51,34 (Ess. Ev.). S 4,30. 6,49. 7,58 (alle Hildebr.). 124,12. 217,18 (B). F 7,24. 13,15. 18. 14,24. 30. 15,9. 17. 27. 29. 16,13. 21,15. 22,1. 8. 17. 23,6. 7. 10. 30. 24,17. 18. 25,12. 26,17. 27,18. 21. 26. 29,1. 7. 30,19. 31,2. 8. 32,6. 14. 33,19. 34,20. 24. 35,12. 14. 21. 24. 25. 39,6. 9. 27. 40,6. T 2,5. 8. 9. 3,2. 4. 6. 7. 9. 4,3. 5. 11. 5,8. 6,2. 7,5. 7. 12,6. 7. 13,13. 16. 17. 18. 20. 21 (2). 14,2. 5. 6. 15,3 (2). 4 (2). 5 (2). 16,1. 2 (2). 4 (2). 17,1. 2. 3 (2). 4. 5 (2). 6 (2). 7. 19,2. 6 (2). 8. 9. 20,1. 21,5. 22,4. 34,5. 6. 44,3. 45,2 (2). 3. 5. 6. 7. 46,4. 47,2. 3. 4. 6. 8. 49,3. 4. 51,1. 2. 3 (2). 4 (2). 52,5. 6. 53,6. 7 (2). 9. 13. 54,4. 6. 7. 55,3. 4 (2). 5. 8. 56,4. 5. 7. 57,2. 58,1 (2). 2. 59,2. 3. 4. 60,4. 5. 6 (2). 9. 11. 13. 15. 61,2. 62,2. 63,3. 4. 64,1. 3. 66,2. 67,1. 3. 7. 9. 68,3 (2). 69,3. 4. 5. 6. 72,1. 4. 5. 74,4. 76,4. 77,5. 78,4. 79,1. 5. 6 (2). 12. 80,2. 4 (3). 81,3 (2). 4. 82,4. 5. 6. 7. 8. 9. 11. 11a (3). 12 (2). 83,2. 84,2 (2). 6. 7. 8. 85,3. 4 (3). 86,1. 87,2 (2). 3 (2). 4. 5 (6). 6 (2). 7 (2). 8 (2). 9. 88,2. 3. 4 (2). 5. 6. 7. 89,1. 2. 5. 6. 90,2 (3). 4. 5. 91,2. 3. 4. 5. 92,1. 3. 4. 5 (2). 8. 93,1. 2. 3 (2). 94,2. 95,1. 2. 96,2. 97,1 (2). 3. 4. 5. 6. 7. 8. 98,4 (2). 99,4. 100,3 (2). 4. 6. 101,1. 102,1. 2 (3). 103,2. 3. 4. 5. 104,2. 3. 5 (2). 6. 105,1 (2). 2 (2). 3. 106,2 (2). 3 (2). 4. 5 (3). 7. 107,1. 2. 3. 4 (3). 108,1 (2). 2. 3 (6). 109,1 (3). 2. 3. 110,1. 2. 3. 4 (2). 111,2. 3 (2). 112,1. 2 (4). 3. 113,1 (2). 114,1. 2 (2). 115,2. 116,5. 117,3. 4. 5 (2). 118,1. 2. 119,1. 2 (2). 5. 6. 120,5. 6. 7 (2). 121,1. 2. 3. 4. 122,1. 2. 3 (2). 123,2. 3. 4 (2). 5 (2). 6. 124,5. 6. 7. 125,3. 4. 5. 9. 10. 11 (3). 126,2. 3 (2). 127,1. 3. 4. 128,2. 4. 5. 6. 7. 9. 10 (2). 129,3. 4. 6. 10. 130,2 (2). 131,3. 8. 9. 10. 11. 12. 16. 18. 25. 132,4 (2). 5. 6. 7. 8. 10. 15. 18. 133,1 (2). 2 (2). 3. 5. 8. 9. 134,8. 11. 135,2. 4. 6 (2). 7 (2). 8. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 20. 21. 24 (3). 25. 26 (2). 29. 30. 138,2. 3. 5. 7. 8 (2). 10 (2). 11. 13. 14. 139,1. 7. 8. 10. 140,1. 141,1. 24. 25. 29. 143,2. 6. 8 (2). 144,2. 145,2. 147,5. 9. 10. 148,7. 149,4. 5 (2). 6. 7. 151,1. 2. 5. 6. 8. 9. 153,1. 154,1. 155,3 (2). 4. 5. 6. 7. 156,1. 157,2. 5. 158,1. 3 (2). 5. 159,1. 2. 4. 5. 6 (2). 7. 160,4. 161,1. 2. 3. 5. 162,2. 3. 163,1. 2. 165,1. 2. 166,1. 2. 4. 167,1. 174,3. 177,1. 180,3. 5. 181,4. 182,7. 183,3. 4. 184,1 (2). 3. 5. 185,3. 7. [Bd. 7, Sp. 366] 186,3. 4 (2). 187,4. 188,1. 4. 6. 190,1. 2 (2). 194,1. 3 (2). 195,1. 5. 7. 196,1 (2). 197,1. 5. 7. 8. 198,3. 4. 5. 199,3. 7. 9. 10. 12. 201,2. 202,4. 205,3. 6. 7. 206,2. 3. 208,1. 4. 215,2. 4. 217,5. 6. 219,2. 221,2 (2). 3 (2). 4. 5 (2). 6. 223,1. 3. 224,4. 225,1 (2). 227,1. 230,2. 4. 6. 231,1. 3. 232,2. 5. 6 (2). 233,3. 5. 6. 7. 8. 235,3. 236,2. 3. 5. 237,2. 4. 238,1 (3). 2 (3). 3 (4). 5. 239,1 (2). 2. 3 (2). 4. O 1,5,65. 70. 8,21. 23. 11,11. 17,45 (FPV; -d aus t korr. V). 19,21. 20,27. 29. 21,7. 22,53. 23,12. 37 (FPV; -d aus r korr. F). 24,3. 25,5. 27,19. 42. 2,3,38. 4,47. 55. 85. 5,17. 18. 22. 6,7. 15. 18. 19. 21. 7,11. 16. 19. 27. 43. 46. 51. 67. 69. 8,37. 9,53. 54. 55. 11,21. 33. 12,15. 22. 23. 13,5. 14,15. 17. 19. 23. 27. 35 (FPV; -v- V). 43. 47. 49. 55. 61. 87. 97. 101. 19,3. 3,2,7. 19. 22. 3,7. 4,3. 23. 27. 37. 45. 6,21. 31. 8,29. 33. 34. 35. 10,9. 23. 29. 33. 35. 12,5. 21. 29. 13,5. 50. 14,31. 35. 47. 99. 15,27. 33. 16,62. 17,39. 53. 56. 57. 18,3. 15. 61. 20,37. 45. 52. 59. 61. 73. 123. 145. 175. 179. 22,15. 37. 49. 23,19. 33. 39. 50. 57. 24,13. 21. 23. 34. 38. 83. 85. 91. 103. 25,23. 4,2,22. 31. 6,25. 43. 7,3. 9. 20. 8,21. 9,9. 10,11. 11,21. 29. 31. 33. 37. 43. 12,5. 23. 25. 37. 13,3. 22. 14,1. 5. 15. 15,3. 25. 44. 45. 57. 16,36. 47. 51. 18,10. 15. 17. 22. 19,7. 15. 33. 34. 47. 52. 65. 70. 20,12. 31. 21,4. 7. 11. 17. 29. 35. 22,6. 16. 23,3. 9. 13. 19. 31. 35. 24,12. 17. 27. 26,29. 27,29. 31,3. 23. 33,26. 34,17. 35,9. 36,8. 15. 16. 5,7,21. 49. 57. 8,37. 9,13. 21. 11,11. 12,95. 13,13. 23. 15,3. 5. 7. 19. 33. 17,5. Pw 67,23; quath: 1. sg. S 316,18 (Würzb. B.); 3. sg. WA 91,7. 12. 99,11; quaht: dass. S 95,25; quadh: dass. WC 91,7. 12. 99,11. 124,3 [169,20. 29. 177,29. 223,9]; [quađ: 1. sg. Pk 115,11.] Bei N Stammvokal -â-, wenn nicht anders angegeben: chuuatun: 3. pl. Gl 2,343,23 (clm 6325, Gll. 9. Jh.?); chuat-: 1. pl. -umes S 259,2 (B; -va-); 3. pl. -un AJPh. 55,229; chat-: 3. pl. -en Np 128,8; 3. pl. conj. -in 68,12 (-a-); chad-: 2. sg. -e Nb 180,5. 208,10. 210,15. 218,7. 18. 219,5. 261,12. 304,11. 361,25 [152,3. 170,28. 172,9. 176,27. 177,4. 8. 204,26. 232,22. 270,26]. Np 19,2. 27,9. 51,6. 55,9. 65,3. 67,25. 88,3. 4 (2, 1. Stelle -a-). 20 (-a-). 89,3. 101,3. 109,5 (2, 2. Stelle = S. XXXIII,32; s. „F. Nicht näher zuordenbar“). 118 V,161; 1. pl. -en Nb 242,2. 263,8. 307,15. 359,10 [193,1. 234,26. 269,12. 205,30]. Np 79,7; 3. pl. -en Nb 100,17. 307,1. 327,17 [87,8. 234,17. 248,16]. Nc 760,9. 767,7. 799,21. 816,5/6. 18 [76,5. 83,17. 118,3. 135,3. 11]. Np 2,3 (-a-). 11,5. 13,5. 17,44. 33,9. 34,16. 20. 27. 37,12. 40,6 (2). 46,1 (2). 52,1 (-a-). 6. 7. 55,1. 56,5. 62,10. 63,4. 6 (2). 9 (2). 10. 70,11 (Ausg. K.-T. -á- Druckfehler). 15. 72,11. 73,8. 18 (oder conj.?). 75,2. 77,2. 9. 65 (-a-). 79,7. 82,5. 13. 92,1 (2). 93,2. 7. 101,9. 105,7. 39. 108,15. 18. 109,5. 110,7. 113,8. 118 I,66. T,152 (-a-). 121,1 (-a-). Cant. Abac. 5. 17; 1. sg. conj. -e Nb 161,12. 256,13 [136,6. 201,25]; 2. sg. conj. -ist 175,16. 239,14 [147,27. 191,11]; 3. sg. conj. -e 46,31. 47,29. 53,5. 61,3. 62,22. 117,17. 143,12. 295,28. 323,23 [38,1. 27. 43,23. 51,1. 52,16. 101,20. 121,25. 226,16. 245,26]. Nc 781,13. 792,24 [98,15. 110,18]. Ni 500,14. 505,18. 510,8. 511,2 (alle -a-). 24. 520,24. 525,6. 539,27. 545,1 (-a-). 4. 548,14 (beide -a-). 549,21. 553,26. 556,11. 15 [4,22. 11,2. 17,5. 27. 18,25. 28,8. 33,25. 51,19. 57,1. 4. 60,24. 62,3. 67,8. 70,5. 10]. Nk 369,27. 370,13 [6,18. 7,12]. Np 4,4. 21,2. 34,4. 43,22. 53,3. 57,7. 10. Cant. Ez. 15; 3. pl. conj. -in Nb 85,29. 226,8 (beide -în) [74,12. 182,10]. Np Cant. Deut. 27; chot-: 3. pl. -en Npw 105,12. 108,20. 109,5; 3. sg. conj. -e 43,22; chod-: 2. sg. -e 19,2. 27,9. 101,3. 109,5. 118 V,161; 3. pl. -en 13,5. 17,44. 34,16. 20. 40,6 (2). 46,1 (2). 101,9. 105,7. 113,8. 121,1. 128,8. 136,3. Cant. Abac. 5. 17; 3. pl. -an 11,5; 3. sg. conj. -e 21,2. 34,4. 118 F,45; 3. pl. conj. -en Cant. Deut. 27. qhuatumes: 1. pl. S 221,21. 224,25/26. 250,17 (alle B); quhadi: 3. sg. conj. I 5,14; quuatun: 3. pl. F 4,4. 5,19. [Bd. 7, Sp. 367] 10,25; quat-: 2. sg. -i F 38,8. O 2,8,21. 3,12,30; 3. pl. -un S 297,1 (alem. Ps.). F 5,17. 13,20. 14,25. 20,10. 21,23. 23,14. 24,1. O 1,9,13 (F). 20 (FV). 27,29. 3,5,12. 8,50. 12,11. 15,23. 44. 16,49 (-vn). 18,13 (alle F). 19,15. 20,33 (F). 36. 51. 81. 106. 23,31. 45. 24,45. 62. 25,7 (alle F). 26,2. 15 (F). 4,4,61. 73. 8,13. 15. 14,3. 13. 18,13. 20. 27. 19,30. 20,17. 21. 35. 22,27 (alle F). 29. 27,27 (FV). 28,11. 30,25. 36,5 (alle F). 5,4,6. 10,5 (F). 13. 28. 18,3 (FV). 20,10; 3. sg. conj. -i F 38,7. O 2,8,26 (F). 3,12,3. 17,18. 27. 4,2,27. 12,16. 16,32. 27,28. 5,8,31. 43. 53. 14,15; -] 3,17,31 (mit Abfall von -i vor er); quad-: 2. sg. -i T 87,5 (2). 127,5. 128,4. 159,6. 190,2; 3. pl. -un 4,11. 8,3. 13,16. 17. 18. 21. 22. 16,2. 21,4. 55,7. 56,3. 5. 61,2. 62,1. 68,2. 72,4. 5. 74,4. 77,5. 78,2. 80,1. 8. 82,3. 5 (2). 6. 8. 11a. 84,7. 87,8. 9. 88,4. 89,1. 2. 5 (2). 90,1. 91,2. 92,6. 8. 93,2. 100,2. 4. 5. 104,3 (3). 7. 9. 109,1. 112,2. 115,2. 116,2 (2). 5. 117,1. 4 (2). 5. 120,2. 121,1. 4. 123,3. 6. 124,3. 4. 126,3. 127,1. 5. 129,4. 7 (3). 8. 11. 130,1. 131,2. 6. 7. 9. 16. 17. 21. 23. 25. 132,5 (3). 6. 7. 9 (2). 10. 12. 13 (2). 15. 17. 20. 133,4. 16 (2). 134,2. 11. 135,2. 4. 6. 21. 22 (2). 27. 28. 136,3. 139,1. 7 (2). 147,5. 148,5. 151,10 (-n aus unvollendetem m korr.). 152,4. 153,4. 161,5. 166,1. 4. 174,2 (2). 176,1. 184,4. 185,1. 188,2. 189,3. 191,3. 192,2. 193,2. 4. 194,2. 3. 195,2 (-n aus m rad.). 199,7. 9. 203,3. 204,3. 205,3. 207,3. 208,5. 216,3. 218,3. 225,2. 226,3. 229,1. 233,2. 235,3. O 1,9,13 (PV). 20 (P). 27,29 (PV). 3,4,35. 5,12 (PV). 6,51. 8,50 (PV). 12,11. 15,23. 44. 16,49. 18,13. 20,33. 36. 51 (alle PV). 81. 106. 23,31. 45. 24,45 (alle DPV). 62. 25,7. 26,15. 4,4,61. 73. 8,13. 15 (alle PV). 13,53. 14,3 (PV). 13. 18,13. 20. 27. 19,30. 20,17. 21 (Rasur zwischen q u. u V). 35. 22,27 (alle PV). 27,27 (P). 28,11. 30,25. 36,5. 5,10,5 (alle PV). 18,3 (P); dass. -on T 104,1 (zur Endg. vgl. Einl. § 115 d). WC 136,16 [243,15]; 3. sg. conj. -i T 135,7. 158,7. 159,5; 3. pl. conj. -in 90,3; quath-: 3. pl. -un 132,14. 137,3 (beide vgl. Einl. § 23). Pw 63,6. 70,10; -on 72,11. 73,8; -an WA 136,16; quadhun: dass. S 85,30 (Ludw.). Part. Praet.: ke-chuuetan: Gl 1,732,31. 38 (beide S. Paul XXV a/1, Gll. 8. Jh.); ohne Präfix (oder verkürzt geschrieben?): chuuetan: 57. 733,37 (beide S. Paul XXV a/1, Gll. 8. Jh.; zur Frage, ob das Präfix zu ergänzen ist, vgl. Voetz, Lukasgl. S. 124); ki-khuuetan: 223,19 (K). ka-chuetan: 2,329,20. 333,28 (beide clm 14747, 9. Jh.; -chu&-). S 221,5. 8/9 (beide B); ki-: Gl 1,134,7 (Ra; vgl. Gl 5,88,6; -chu&-). S 220,27 (k- vielleicht aus c, so Steinm., oder aus h, so Ausg. Masser, korr.). 222,35. 223,2 (alle B); dat. sg. m. -]emv 222,6/7 (B); dat. pl. -]em 219,17 (B; -ve-; -n- aus m korr., Steinm.); ka-chuætan: Grdf. 221,23 (B). ke-qhuuetan: Grdf. S 206,1 (B); nom. sg. m. -]er 251,13 (B); ka-qhuetan: Grdf. 224,2 (B); dat. pl. -]em 218,21/22 (B; -ē); ki-: Grdf. -] 205,36 (B); ke-: dass. -] 198,1. 212,14. 222,4. 224,30. 249,22 (alle B); dat. sg. m. -]emu 241,21 (B; -ne- aus m korr., Steinm.). 248,17/18 (B; -ve-, -mv); chi-quhedan: Grdf. I 4,13. 5,4. 6/7. 7,9. 17. 21,2/3. 30,8/9. 32,21. 38,8/9. 43,21; ca-quetan: dass. Gl 1,96,23. 134,7 (beide Pa). 160,32 (Pa; -q;-). 188,38 (Pa; -q;-; lat. inf.). F 34,26 (ka-); ki-: dass. Gl 1,96,23. 134,7 (-qu&-). 160,32. 205,28 (alle K). 208,16 (K; nach -e- Rasur eines Buchstabens). 4,314,45 (Prag, Lobk. 434, 9. Jh.); gi-: dass. S 32,85 (Wk; -qu&-). T 4,4. 5,9. 6,5. 7,3. 9,4. 10,2. 11,5. 21,12. 26,1. 28,1. 29,1. 30,1. 31,1. 32,1. 50,2. 69,9. 74,3. 87,1. 6. 127,4. 132,6. 135,8. 32. 138,6. 145,11. 153,3. 180,1. 193,6. 198,2. 199,9. 235,2 (-ę-); dat. sg. m. -]emo 166,5; nom. pl. n. -]u 6,5. 7,7; dat. pl. -]en 138,15; ge-: dass. -]en S 306,10 (Cap.) = Rhein. Vjbll. 39,285,18 (Cap. Hs.); gi-quætan: Grdf. T 221,5. 233,1; -quædan: dass. 116,3. [Bd. 7, Sp. 368] Verkürzt geschrieben: chu danti: part. prs. Gl 1,729,16 (S. Paul XXV a/1, Gll. 8. Jh.; l. chuedanti, Steinm., chuue- danti Voetz, Lukasgl. S. 187,7; lat. nom. pl. m.); ke-chu tan: part. prt. 734,54 (S. Paul XXV a/1, Gll. 8. Jh.; l. -chuuet-, Steinm., zur Lesung -an vgl. Voetz a. a. O. S. 232 Anm. 21); qħ ti: part. prs. S 209,27 (B; l. qhuedenti, Steinm.); qđ mu: dat. sg. m. 217,14 (B; l. qhuedentemu, Steinm.); ki tan: part. prt. 223,15 (B; l. kichuetan, Steinm.); du: 1. sg. 225,17 (B; l. qhuidu, Steinm.); dit: 3. sg. 207,26 (B; l. qhuidit, Steinm.); de: 3. sg. conj. 220,4 (B, l. qhuede, Steinm.); dan: inf. 220,5 (B; l. qhuedan, Steinm.); tan: part. prt. 223,21. 224,11. 20. 225,6. 226,4. 227,12 (alle B; alle l. kiqhuetan, Steinm.); ti: part. prs. 215,27. 216,3 (beide B; beide l. qhuedenti, Steinm.); tero: gen. pl. Gl 1,731,61 (S. Paul XXV a/1, Gll. 8. Jh.; l. chuuedantero, Steinm.); ru: dat. sg. f. S 216,21 (B; l. qhuedenteru, Steinm.); d: 3. sg. prt. Gl 1,737,6 (S. Paul XXV a/1, Gll. 8. Jh.; l. chuuad, Steinm.); dh: dass. 731,23 (S. Paul XXV a/1, Gll. 8. Jh.; l. chuadh, Steinm., chuuadh, Voetz a. a. O. S. 207,24). 734,7 (getilgt, vgl. „E. Glossenwort“). 28. 735,2. 737,16. 37 (getilgt, vgl. „E. Glossenwort“; alle S. Paul XXV a/1, Gll. 8. Jh.; alle l. chuuadh, Steinm.). Verschrieben, verstümmelt: ka-chuetamv: part. prt. dat. sg. m. S 219,17/18 (B; l. kachuetanemv, Steinm.); chiudo: 1. sg. Npw 101,3 (l. chuido?); chode: 3. pl. prt. 110,7 (Verlust des Nasalstrichs?); cheddenne: inf. dat. sg. Nb 100,4 [86,26/27] (d-d im Zeilenumbruch der Hs.); cha .: 3. sg. prt. Np 139,11 (Hs. W1 = K.-T. 10,516a,14); ch ..: 2. sg. 138,20 (Hs. W1 = K.-T. 10,513a,14); hît: 3. sg. Nk 470,14 (Hs. A = S. CXXXVIII,11; nehît) [115,15 Anm.]. — ke-qhuu&a: part. prt. S 201,10 (B; zum fehlenden Nasalstrich vgl. Masser, Komm. Ben.Reg. S. 98); qhuedentes: part. prs. nom. pl. m. 194,8/9 (B; l. -te, Verschr. wohl durch lat. dicentes veranlaßt, Steinm.); qubedhandan: acc. sg. m. I 33,17 (l. quhedh-); quhattun: 3. pl. F 1,11 (zur Verschr. -tt- für t vgl. Hench, Ausg. S. 114); quuid .: 1. sg. 6,5 (Ausg. quuidu); quuatu .: 3. pl. prt. 12,29 (Ausg. quuatun); quuahd: 1. sg. prt. H 2,8,1 (Ausg. quuhad); quue .. an: part. prs. acc. sg. m. F 5,6 (Ausg. quuedantan); quue .: nom. pl. f. 20,18/19 (Ausg. quuedanteo); quu .: nom. pl. m. 14,22 (Ausg. quuedante); auuad: 3. sg. prt. Gl 2,320,39 (clm 8104, Gll. 9. u. 11. Jh. (?), l. quuad, Steinm.); quatu .: 3. pl. prt. F 9,30 (Ausg. quatun); .. quetan: part. prt. 34,22 (Ausg. gaquetan); ka-qu ..: dass. 22,15 (Ausg. kaquetan; Grdf. (?), oder dat. sg. m., vgl. lat. part. prt. dat. sg. m.); gaqu .. an: dass. 5,5 (Ausg. gaquetan); ka-qu ..: dass. 24,10. 28,14 (Ausg. beide kaquetan); ga-qu ..: dass. 11 (Ausg. gaquetan); qu . d: 3. sg. prt. 38,4 (Ausg. quad); qu ..: 2. sg. prt. 22,2 (Ausg. quati); 3. sg. prt. 33,4 (Ausg. quad); 3. pl. prt. 38,25 (Ausg. quatun); q ..: 3. sg. prt. 24,20 (Ausg. quad); . uidu: 1. sg. 38,7 (Ausg. quidu); . uidit: 3. sg. 20,19 (Ausg. quidit); . uatun: 3. sg. prt. 16,14 (Ausg. quatun); .. idit: 3. sg. 6,8 (Ausg. quuidit); .. dant: 3. pl. 16,18 (Ausg. quedant); .. dante .: part. prs. dat. sg. m. 37,30 (Ausg. quedantemo); .. dente: Grdf. S 174,3a,4 (l. chedente); .. dhante: nom. pl. m. F 2,1/2 (Ausg. que- dhante); .. had: 3. sg. prt. 1,9 (Ausg. quhad); . uad: dass. 16,11. 23,18 (Ausg. beide quad); .. at: dass. 1,13 (Ausg. quhat); .. ati: 3. sg. conj. prt. 34,2 (Ausg. quati); .. teo: part. prs. nom. pl. f. 20,13 (Ausg. quuedanteo); .. ti: 3. sg. conj. prt. 33,10 (Ausg. quati); .. tun: 3. pl. prt. 16,19. 23,23 (Ausg. beide quatun); tam: part. prt. S 225,12 (B; verkürzt geschrieben, l. kiqhuetan, Steinm.); .. nt: 3. pl. F 34,30 (Ausg. quedant); .. un: 3. pl. prt. 31,14 (Ausg. quatun); .. d: 3. sg. prt. 34,3. (Ausg. quad); .. e: part. [Bd. 7, Sp. 369] prs. nom. pl. m. 16,6 (Ausg. quedante); ga ..: part. prt. 26,21/22 (Ausg. gaquetan). Auf Konjektur beruht: chuit: 3. sg. S 176,6ab,19. quuidit: 3. sg. prs. F 14,11. 33,13. chedente Npw 32,10 s. quedanto; chu.. F 33,24 (Ausg. chuatun) s. biforakunden. Für quedan werden folgende sechs Gruppen A bis F unterschieden, von denen A bis C in der Regel mit persönlichem Subjekt, D dagegen mit abstraktem Subjekt (vgl. auch die unpersönliche Konstruktion iz quidit (quît)) verbunden ist: „A. etw. sagen, äußern“, „B. sich äußern, reden, sprechen“, „C. etw. als etw. bezeichnen, etw. etw. nennen“, „D. eine (lautliche, inhaltliche oder anderssprachige) Entsprechung haben“. Unter „E. Glossenwort“ und „F. Nicht näher zuordenbar“ sind Belege versammelt, die den Gruppen A bis D nicht eindeutig zugeordnet werden können. Da in den als Zitiergrundlagen dienenden Editionen die Kennzeichnung von direkter Rede und auch von Zitaten unterschiedlich gehandhabt wird, wird aus Gründen der Einheitlichkeit im folgenden in der Regel auf die Setzung von Anführungszeichen verzichtet (ausgenommen sind Fälle, wo sie zur Verdeutlichung nötig scheinen). Andere gliedernde Satzzeichen, d. h. von den Editoren gesetzte Kommata bzw. der Punkt als Pausenzeichen bei Notker, werden beibehalten. Gegebenenfalls werden Doppelpunkte zur Verdeutlichung des Redebeginns gesetzt. A. etw. sagen, äußern: Unterschieden wird quedan zur Einleitung einer allgemeinen, „neutralen“ Äußerung (vgl. I) u. quedan zur Einleitung von Äußerungen in spezifischen Formen und besonderen Funktionen (vgl. II—VII). Für die weitere Untergliederung der einzelnen Gruppen wird zwischen Äußerungen unterschieden, die für sich stehen (etw. sagen, vgl. dazu besonders in der umfangreichen Gruppe A I 1—4), und solchen, die an eine Person gerichtet sind (jmdm./zu jmdm. etw. sagen, vgl. besonders A I 5—8). Hinzu können mit einiger Regelmäßigkeit weitere Satzglieder treten, die erstens angeben, über wen oder was etwas gesagt wird, und zweitens (bei schriftlichen Äußerungen u. Zitaten), wo etwas gesagt wird (z. B. in einer schriftlichen Quelle); in weiterem Sinn werden hierher auch Belege gestellt, bei denen man sich auf früher Gesagtes beruft. Darüber hinaus werden als zusätzliche Erweiterungen solche beschrieben, die angeben, mit wessen Hilfe oder in wessen Gestalt etwas gesagt wird, vereinzelt auch, auf wessen Autorität man sich beruft, oder aus welcher Richtung die Äußerung kommt, wenn der Sprecher nicht sichtbar ist. I. quedan leitet eine (mündliche oder schriftliche) Äußerung ein, wenn quedan mit (in)direkter Rede (= Inhalt des Gesagten) verbunden ist, oder zeigt sie an, wenn quedan stattdessen mit einem Akkusativ-Objekt verbunden ist, das die Form einer Äußerung (= Äußerungsform, z. B. Wort, Rede, Gleichnis, Weissagung, Gebet) angibt: etw. (über etw./jmdn.) (an einer Stelle) äußern, sagen, mitteilen, berichten, erzählen, verkünden (vgl. 1—4); jmdm./zu jmdm. etw. (über etw./jmdn.) (an einer Stelle) sagen, mitteilen, berichten, erzählen (vgl. 5—8): 1) etw. sagen: [Bd. 7, Sp. 370] a) mit satzförmiger (auch lat.) Ergänzung (u. Korrelat): α) mit direkter Rede: quad auor dixit autem [David: non sic facietis fratres mei de his, quae tradidit nobis dominus, 1. Reg. 30,23] Gl 1,413,12. so diniu ist chuuedant tanta est (Hs. tam tua est), inquiunt [(sc. die Jebusiter zu dem Jerusalem belagernden David), civitas, ut etiam a debilibus (sc. den Götzen) arcearis, 2. Reg. 5,6, vgl. Vercell. 2,335b] 425,43. plinte halce chuedante: nolas in:kat (ein g ausrad.) Dauid hera [nisi abstuleris] caecos et (fehlt Hs.) claudos dicentes: non ingredietur (Hs. -ditur) David huc [2. Reg. 5,6] 426,7. rehto sint aelliu inti chuad: rehto rectene (Hs. nur recte) sunt omnia? et ille ait (Hs. icit, l. dicit?): recte [4. Reg. 5,22] 457,27. chuuedanti: uuaz uuanis ist chind deze [posuerunt omnes, qui audierant in corde suo,] dicentes: quis, putas, puer iste erit? [Luc. 1,66] 729,16 (vgl. Voetz, Lukasgl. S. 187,7). ketan uuardh ... heri dera himiliski lobontero cotan chuuedantero: tiurida in hohem cote facta est ... militiae ceaelestis (Hs. exercitus caelestes) laudantium deum, et dicentium: gloria in excelsis (Hs. in altissimis) deo [ebda. 2,13] 731,61 (vgl. Voetz, Lukasgl. S. 211,7). (Simeon) chuuadh: nu farlaz scalc (Simeon) dixit: nunc dimittis (Hs. dimitte) servum [tuum, domine, ebda. 28] 734,28. er quid [tu,] inquit [, virga eum caedes, et animam illius de inferno liberabis, Caes., Hom. XXXII, PL 67,1070C] 2,82,23. tuitho mi drohtin quad siu [zu: accessit ad eum mater filiorum Zebedaei cum filiis suis, adorans et petens aliquid ab eo, Matth. 20,20] 4,290,56 = Wa 51,34. quethe [saepe expugnaverunt me ...] dicat [nunc Israel, Ps. 128,1] Gl L 728. chuatun [tunc illi] inquiunt [: scis ipse melius quid convenit, Greg., Dial. 3,37, PL 77,309C] AJPh. 55,229. welaga nu, waltant got, quad Hildibrant, wewurt skihit S 6,49. danna er (Jesus) qhuidit: flaz uns sama so uuir flazames 45,61. quadhun al: fro min, so lango beidon uuir thin 85,30. er uuas miteuuare, also Esaias chat: gaude et letare, Hierusalem, quia rex tuus uenit tibi mansuetus mansuetum est animal sicut Isayas de Christo (Ausg. Wilhelm, Komm. S. 20,7 noch: dicit): gaude et laetare 125,27. tiu gruba uolliu uuazzeres bezeichenet, daz er (David) chat: saluum me fac, deus quod aliquando aquae praesens saeculum significant, ... David insinuat, cum dicit: salvum me fac, deus 129,89. do chom si dare zi imo in diemuote chedente: herro hilf mir [vgl. at illa venit et adoravit eum dicens: domine adiuva me, BH, Hellgardt, Pred. S. 100] 174,3a,4. auur er (der Apostel Paulus) selbo qhuidit: der cuatliheet in truhtine cuatlihhee iterum ipse dicit: qui gloriatur in domino glorietur 195,10. qhuedentemv potin: edo nivveist danta kidult cotes ze hrivvvn dih zualeitit? dicente apostolo: an nescis quia patientia dei ad poenitentiam te adducit? 27. qhuad, ih kehalte vveka mine daz nalles missitue in zungun mineru dixi: custodiam vias meas ut non delinquam in lingua mea 208,25. so qhuad uuizzago: sibunstunt .. qhuidu dir ut ait propheta: septies in diem laudem dixi tibi 225,16. ther priast quede thanne: dominus custodiat te ab omni malo 324,46. quid nu: ih gihu gote almahtigen fatere 326,4. see ih quhimu endi in dhir mitteru ardon, quhad druhtin ecce ego venio et habitabo in medio tui, dicit dominus I 12,1 = F 35,14. quhad David Isais sunu, quhad gomman dhemu izs chibodan uuard umbi Christan Iacobes gotes, dher erchno sangheri Israhelo: gotes gheist ist sprehhendi dhurah mih dixit David filius Isai, dixit vir cui constitutum est de Christo dei Iacob, egregius psalta Israhel: spiritus domini locutus est per me 14,5. 6 (1. Stelle mit Ersparung der direkten Rede in der Reihung; [Bd. 7, Sp. 371] umbi wohl auf chibodan uuard zu beziehen, sonst wäre der Beleg zu A I 2a zu stellen). araughit ist ... dhero heideo sundric undarscheit, selbemu dhemu gotes sune quhedhendemu: ih eristo endi ih aftristo distinctio trinitatis dicente eodem filio ita ostenditur: ego primus et ego novissimus 18,2/3. after Moyses quhidim, dhar ir quhad: chihori dhu Israhel, druhtin got dhiin ist eino got secundum Moysi sententiam dicentis: audi Israhel, dominus deus tuus deus unus est 21,11. in sinemu samin uuardh imu fona druhtine chiheizssan dhurah Esaian quhedhandan: in dhinemu samin uuerdhant chiuuihido allo dheodun de quo semine per Esaiam facta fuerat ei a domino repromissio: in semine, inquit, tuo benedicentur omnes gentes 33,17. deser, quuhad, uillo diner uns za tuanne kasalt ist haec inquam voluntas tua nobis agenda traditur H 2,8,1. so Iesus gasah iro gadancha quhat: zahuuiu dencet ir ubil in iuuueremo muote? cum vidisset Iesus cogitationes eorum dixit: ut quid cogitatis mala in cordibus vestris? F 1,13. huuedar ist gazelira zaquedanne: forlazseno dhir uuerdant dhino suntea, odo zaquhedanne: arstant enti ganc quid est facilius, dicere dimittuntur tibi peccata aut dicere: surge et ambula? 16, z. gl. St. T 54,6 (2). durah forasagun Esaiam quuedantan: see miin sunu den ih gachos per Esaiam prophetam dicentem: ecce puer meus, quem elegi F 5,6. uuntrentiu uurtun elliu dhiu folc enti quatun: inu nu dese ist Dauites sunu stupebant omnes turbae et dicebant: numquid hic est filius David 17. auuar sentita andre scalcha quad: saget dem kaladotom iterum misit alios servos dicens: dicite invitatis 15,9. uæ iu leidita blintes ir quedet: so huuer so bi temple suerit neouuiht sii vae vobis, duces caeci, qui dicitis: quicumque iuraverit per templum, nihil est 17,2. sie quatun: huuaz unsih? illi dixerunt: quid ad nos? 24,1. Paulus apostolus dem Hebreiscum .. quad: queh ist kauuisso gotes uuort Paulus apostolus Hebraeis scribens ait: vivus est enim dei sermo 27,26. truhtin quad: quim dominus: veni, inquit 39,27. tho quad Maria: mihhiloso min sela truhtin ait Maria: magnificat anima mea dominum T 4,5. tho scouuota in ana ther heilant inti quad: thu bist Simon sun Iohanna intuitus autem eum Ihesus dixit: tu es Simon filius Iohanna 16,4. ir selbon saget mir giuuizscaf thaz ih quad: ih ni bin Crist ipsi vos mihi testimonium perhibetis quod dixerim ego: non sum Christus 21,5. nioman trinkenti altan uuin uuili sliumo niuuan, ouh quidit: thaz alta ist bezira nemo bibens vetus statim vult novum, dicit enim: vetus melius est 56,10. thu quidis: uuer biruorta mih? dicis: quis me tetigit? 60,6. quedent thanne: her (Johannes) habet diuual dicunt: daemonium habet 64,13. andera ratissa furisazta her in inti quad: gilih ist himilo rihhi manne thie thar sata guotan samon in sinan accar aliam parabolam proposuit illis dicens: simile factum est regnum caelorum homini qui seminavit bonum semen in agro suo 72,1. siu (Herodias) quad: houbit Iohannes thes toufares illa dixit: caput Iohannis Baptistae 79,6. neman ni quad thoh: uuaz suochis odo uuaz sprichis mit iru? nemo tamen dixit: quid quaeris aut quid loqueris cum ea? 87,7. (der Knabe) uuard samoso toter, soso manege quadun: toot ist her factus est sicut mortuus, ita ut multi dicerent, quia mortuus est 92,6. foraquam inan der heilant quedenti: uuaz ist dir gisehan, Simon? praevenit eum Ihesus dicens: quid tibi videtur, Simon? 93,2. (die Frau) gihalot friuntinna inti nahiston quedenti: giuehet mit mir, uuanta ih fant thie dragmam thie ih uorlos convocat amicas et vicinas dicens: congratulamini mihi, quia inveni dragmam quam perdideram 96,5. sume quadun: guot ist er, andre quadun: nein, ouh [Bd. 7, Sp. 372] forleitit menigi quidam enim dicebant: quia bonus est, alii autem dicebant: non, sed seducit turbas 104,3. (die Aussätzigen) arhuobun stemma quędente: thu heilant biboteri, milti uns levaverunt vocem dicentes: Ihesu praeceptor, miserere nostri 111,1. thanne biginnet ir quædan: uuir azumes fora thir inti truncumes tunc incipietis dicere: manducavimus coram te et bibimus 113,1. thuruh then uuizogon quędentan: quædet Siones tohter: sinu thin cuning quam thir manduuari per prophetam dicentem: dicite filiae Sion: ecce rex tuus venit tibi mansuetus 116,3. mittiu her (Jesus) tho ingieng Hierusalem, uuard giruort al thiu burg quædenti: uuer ist therer? cum introisset Hierosolimam, commota est universa civitas dicens: quis est hic? 117,1. tho quadun thie Iudæi: in fierzug inti in sehs iaron gizimbrot uuas thiz tempal dixerunt ergo Iudaei: XL et VI annis aedificatum est templum hoc 5. oba uuir (die Hohepriester u. Ältesten) quedemes: fon mannun, thanne forhten uuir thie menigi si dixerimus: ex hominibus, timemus turbam 123,2. tho quad ther scalc: gitan ist, truhtin, so thu gibuti ait servus: factum est, domine, sicut imperasti 125,10. eno ni arslehit her sih selbon, uuanta her quidit: thara ih faru, ir ni mugut thara quemen? numquid interficiet semetipsum, quia dicit: quo ego vado vos non potestis venire? 131,7. vvuo quidistu (Jesus): ir birut frige? quomodo tu dicis: liberi eritis? 13. tho quad her (der sehend gewordene Blinde): ni uueiz ait: nescio 132,7. nu quedet ir: uuir gisehemes: iuuuer sunta uuonet nunc vero dicitis: quia vidimus: peccatum vestrum manet 133,5. ia ist giscriban in iuuueru evvu: uuanta ih quad: ir birut gota? nonne scriptum est quia ego dixi: dii estis? 134,8. tho quad ein fon sinen iungiron, ...: bihiu ni uuirdit thiu salba forcoufit ...? dicit ergo unus ex discipulis eius ...: quare hoc ungentum non venit ...? 138,2. giuuant ci themo uuibe quad: Simon, gisihisttu thiz uuib? conversus ad mulierem dixit: Simon, vides hanc mulierem? 11. ni gisehet ir mih fon nu, êr thanne ir quædet: gisegenot si thie dar cumit in trohtines namon! non me videbitis a modo donec dicatis: benedictus qui venit in nomine domini! 142,2. thanne oba uuer quæde: senu hier ist Christus oda thar tunc si quis vobis dixerit: ecce hic Christus aut illic 145,17. sine burgliuti ... santun botescaf after imo quedente: ni uuollemes thesan rihhison obar unsih cives autem eius ... miserunt legationem post illum dicentes: nolumus hunc regnare super nos 151,3. bithiu quad her (Jesus): ni birut alle subre propterea dixit: non estis mundi omnes 155,7. meistar quidit: min zit nah ist magister dicit: tempus meum prope est 157,3. sie (die Jünger) tho bigondun truoben inti quedan suntringon: eno bin ih iz, trohtin? illi coeperunt contristari et dicere singillatim: numquid ego sum, domine? 158,4. uuantih quad: luzila stunta ni gisehet ir mih quia dixi: modicum et non videbitis me 174,3. sliumo gangenti zi themo heilante quad (Judas): heil, meistar! confestim accedens ad Ihesum dixit: have, rabbi! 183,3. quadun alle: hahe man inan! dicunt omnes: crucifigatur! 199,9. Pilatus ... uuosc sino henti fora themo folke quedenti: untaronti bin ih fon bluote thesses rehten Pilatus ... lavit manus coram populo dicens: innocens ego sum a sanguine iusti huius 11. sume uuarliho thar stantente inti gihorente quadun: Heliase ruofit theser quidam autem illic stantes et audientes dicebant: Heliam vocat iste 207,3. thie andre quadun: laz nu, gisehemes oba come Helias losenti inan ceteri vero dicebant: sine, videamus an veniat Helias liberans eum 208,5. ih bin, quad si (Maria), gotes thiu zerbe giboraniu [vgl. dixit autem Maria: ecce ancilla domini, Luc. 1,38] [Bd. 7, Sp. 373] O 1,5,65. giduet mih, quad er (Herodes), anawart bi thes sterren fart ... eiscot thare bi thaz kind sare [vgl. dixit: ... interrogate diligenter de puero, Matth. 2,8] 17,45. nemet, quad er (Johannes), harto gouma thero worto, thiu ih iu nu gizelle 24,3. gidua unsih, quadun (die Priester u. Leviten), thoh nu wis, oba thu forasago sis 27,29. then fingar thenita er (Johannes) ouh sar, quad: therer ist iz (der Heiland), thaz ist war 2,3,38. tho quad Krist: giscriban ist, in brote ginuag nist [vgl. qui respondens dixit: scriptum est: non solo in pane vivit homo, ebda. 4,4] 4,47. werfet, quad er (Jesus), thiz hinauz! iz scolta wesan betahus [vgl. dixit: auferte ista hinc, Joh. 2,16] 11,21. ih gihu, quad er (Johannes), in iuih ..., thaz ih selbo Krist ni bin [vgl. ipsi testimonium mihi perhibetis, quia dixi non sum Christus, Marg. nach Joh. 3,28] 13,5. wib, quad er innan thes, gib mir thes drinkannes [vgl. dicit ei Iesus: mulier da mihi bibere, Marg. nach Joh. 4,7] 14,15. min muat, quad si (die samaritische Frau), duat mih wis, thaz thu forasago sis [vgl. dicit ei mulier: domine, video quia propheta es tu, Joh. 4,19] 55. druhtin, quad er (Petrus), oba thu iz bist joh selbo thu thar (sc. über das Wasser) gengist, thanne, quad, gibiut mir, thaz ih queme thara zi thir [vgl. respondens autem Petrus dixit: domine, si tu es, iube me ad te venire super aquas, Matth. 14,28] 3,8,33. 34. nist, quad er tho, fruma thaz, thaz man zukke thaz maz then kindon ir then hanton inti werfez uz then hunton [vgl. qui respondens ait: non est bonum sumere panem filiorum et mittere canibus, ebda. 15,26] 10,33. ih, quad er, infualta, thaz etheswer mih ruarta [vgl. dixit Iesus: tetigit me aliquis, Luc. 8,46] 14,35. quadun sume thero knehto: iz ist ther selbo rehto ..., ther blinter untar uns saz [vgl. dicebant: nonne hic est, qui sedebat et mendicabat? Joh. 9,8] 20,33. er ist, quad (der geheilte Blinde), gotes holdo 73. thia suester si (Martha) sar holeta: ther meistar, quad si, hiar ist, gibot thir, thaz thu quamist [vgl. abiit et vocavit Mariam sororem suam ... dicens: magister adest et vocat te, ebda. 11,28] 24,38. druhtin, quadun se sar, selbo mahtuz sehan thar [vgl. dicunt ei: domine, veni et vide, ebda. 34] 62. laz sia, quad ther meistar, duan thiu werk, thiu si bigan [vgl. dixit ergo Iesus: sinite illam, ebda. 12,7] 4,2,31. ni wasgu ih sie (deine Füße), quad er (Jesus), thir, ni habest thu deiles wiht mit mir ...! Druhtin, quad er (Petrus), wasg mih al, ..., houbit joh thie fuazi [vgl. respondit ei Iesus: si non lavero te, non habebis partem mecum. Dicit ei Simon Petrus: domine, non tantum pedes meos, sed et manus, et caput, ebda. 13,8. 9] 11,31. 33. ih zellu iu, quad er (Jesus) ubarlut, alle warut ir mir drut, ... thoh ... sumilih ... mir hinaht anarati duat [vgl. dixit: ... unus ex vobis tradet me, ebda. 21] 12,5. sie (die Knechte des Hohepriesters) quadun sume sare: waz duast thu man hiare? 18,13. tho quad druhtin: sage mir, sprichis sulih thu fon thir [vgl. respondit Iesus: a temetipso hoc dicis? ebda. 18,34] 21,7. sehet, quad er (Pilatus), nu then man; firdamnot ist er filu fram [vgl. dicit eis: ecce homo, ebda. 19,5] 23,9. quad Pilatus: wio mag sin, thaz queme io thaz in muat min ...? 24,17. tho quatun thie ewarton: ni scrib iz so then worton [vgl. dicebant ergo Pilato pontifices Iudaeorum: noli scribere: rex Iudaeorum, ebda. 21] 27,27. selb so er rehto quati in therera selbun dati: ni bin furdir ih mit mannon in thesen woroltundon [vgl. ac si ipsum resurrectionis suae mysterium rebus discipulis loqueretur dicens: iam vobis in mari non appareo, Alc. zu Joh. 6,19] 5,14,15. thu weist, druhtin, quad er (Petrus), min, thaz ih minna haben thin [vgl. dicit ei: etiam, domine; tu scis, quia amo te, Joh. 21,15] 15,5. dua, quad druhtin, thuruh not, so ih [Bd. 7, Sp. 374] hiar thir obana gibot 19. quit ther kuning maro: ih sagen iu giwaro [vgl. respondens rex dicet illis: amen dico vobis, Matth. 25,40] 20,91. ic quad, uuie sal geuan mi fetheron also duuon dixi: quis dabit mihi pinnas sicut columbae Pw 54,7, z. gl. St. Np 54,7. quethan sal man: of geuuisso ist uuasmo rehlicon geuuisso ist got irduomindi sia an erthon dicet homo: si utique est fructus iusto utique est deus iudicans eos in terra 57,12. quad herro: fan Basan bekeran sal ic dixit dominus: ex Basan convertam 67,23. quethen io: ‘gemikilot uuerte herro’ thia minnunt salda thina dicant semper: magnificetur dominus, qui diligunt salutare tuum 69,5. quathon huo uueit got dixerunt: quomodo scit deus 72,11. [ik quađ an utfardi mineru: gihuilik man luinlik ego dixi in excessu meo: omnis homo mendax Pk 115,11,] z. gl. St. NpNpw 115,11. si (Philosophia) chad . per me reges regnant . et thronus meus in columna nubis Nb 11,12 [9,15]. after dinemo uuillen frouua chad ih . frage des tu mih uuellest antuuurten tu vero inquam rogato arbitratu tuo quae voles ut responsurum 45,9 [36,18]. chlagetost tu . einen die mennisken . kote in unruochon sin. Taz uuas to er (Boethius) chad . omnia certo fine gubernans . solos hominum respuis actus merito rector cohibere modo 28 [37,4]. pehugest tu dih . uuaz allero dingo ende si . unde uuara alliu natura ramee? Si uuolta er chade . ad bonum 46,31 [38,1]. taz ist also si chade . min sint alle disciplinę . ih lerta in rhetorica suadere . quę bona . quę iusta . quę honesta . quę utilia . quę necessaria . quę possibilia sunt 53,5 [43,23]. taz argumentum heizet ab euentu hoc est a fine . siue ab effectu . uuanda uuir finem anasehen sulen . an dero foretate. Also Virgilius chad . inter agendum occursare capro . cornu ferit ille caueto 55,19 [45,30]. uuaz chlagetost tu dih . ube du mer getrunchen habest tes pezeren? Samo si chade . ube ih tih nieht uber al fermiden nemahta . nu nehabo ih tih toh . porharto troffen 62,22 [52,16]. deprecatio ist . taz ter sculdigo chit . peccaui . ignosce 70,6 [59,16]. nein chist tu nihil inquies 84,14 [73,4]. ist uuarez piuuurte . daz man chit . ter filo habet . ter bedarf ouh filo verum ... illud est . permultis eos indigere . qui permulta possideant 93,23 [81,3]. tie (Philosophen) beiton sih erraten . uuannanuz tisiu uuerlt keskafen si . sum chad . uzer fiure . sum chad uzer uuazere . sum chad . uzer diuina mente 101,7. 8 (2) [87,26 (2). 27] (hierher, oder ist eine Form der indirekten Rede zu ergänzen?). Terentius comicus ... anterota . uuio corrupti sie (die Sitten) sin an dien menniskon. Pe diu chad er . descripsi mores hominum . iuuenumque . senumque 31 [88,16]. ter namo (sc. disputatio) ist tannan chomener . daz philosophi nah an allen questionibus zuiueloton . also sie darana taten . uuaz summum bonum si . unde sumelih chad sapientia . sumelih uirtus . sumelih uoluptas 108,4 [93,28] (hierher, oder ist eine Form der indirekten Rede zu ergänzen?). fone diu uuard ze erest kesprochen disputare . diuerse putare . also uuir aber nu cheden disputare . quod in dubio est . cum ratione affirmare . uel negare 6 [30]. ube du uuissist . uuara ih tih pegunnen habo zeleitenne. Uuara doh? chad ih. Ze dero uuarun saligheite chad si . tannan ouh tir troumet . in dinemo muote si agnosceres . quo te aggrediamur ducere. Quonam? inquam. Ad veram inquit felicitatem . quam tuus quoque animus somniat 127,7. 9 [109,28. 29]. in gotes era chad ih . tuo daz . unde ouge mir dia uuarvn ane tuuala tum ego . fac obsecro . et quae illa vera sit . sine cunctatione demonstra 17 [110,5]. mit tiu er furder uuile . daz ist causa . dara er uuile . daz ist finis. Also mag man ouh cheden . mit tiu er ieht meinet . daz ist [Bd. 7, Sp. 375] causa . daz er aber meinet . taz ist finis 131,20 [113,5]. nehein zuiuel neist tes chad ih. Ube diz sus ist chad si . so ist taz ting uuideruuartigo becheret dubitari inquam nequit. In contrarium igitur relapsa est res 143,5. 6 [121,19. 20]. uuaz habent sie (Amtswürden) danne an in lustsamero sconi . ih nedarf cheden . uuaz sie iro anderen geben quid est quod habeant in se expetendae pulchritudinis . nedum . i. ne dicam . aliis praestent? 152,26 [129,14]. uuio salig mag ih sin chad er (sc. der, über dem das Schwert hängt) . unz ih tiz suert furhto? Also salig pin ih chad Dionisius . tes selben furhtendo [vgl. minime infit . quin gladii ictum metuo. Et ille . talem et ego ait semper timorem habeo, X] 154,27. 28 [131,3 (2)]. triuuo chad si . is ist offen reda atqui promptissima ratio est 169,5 [142,21]. triuuo chad ih . ioh ter blindo mag sia (das wahre Glück) sehen atqui . haec inquam vel caeco perspicua est 174,23 [147,7]. kesah tih kot trut min disses uuanes chad si . ube du daz tarazuo follelegest. Uuelez? chad ih o te alumne . felicem te hac opinione . si quidem inquit hoc adieceris. Quidnam? inquam 175,10. 11 [22. 23]. ube dehein so getan guot . muge sin under allen dingen . so du darfore geougtost . to du (Boethius) chade . nisi fallor . ea uera est et perfecta felicitas . quę sufficientem . potentem . reuerendum . celebrem . lętumque perficiat [vgl. ibi definitum Boeti huismodi bonum . ubi supra dixit . nam nisi fallor ..., X] 180,5 [152,3]. cheden uuir . si sol super terram est . dies est . taz ist propositio 184,25 [155,18]. nu chad . nemag nieht taz uuarera si . noh taz redohaftera si . noh taz kote geristlichera si . gefestenot uuerden nihil inquam nec re hac verius . nec ratiocinatione firmius . nec deo dignius concludi potest 189,15 [158,25]. triuuo chad si . ih keoffenon dir iz mit filo uuarero redo atqui . hoc inquit patefaciam verissima ratione 197,8 [164,6]. nu habo ih tir ouh keouget chad si . ein unde guot algelicho gan. So habest chad ih sed unum id ipsum monstravimus esse quod bonum. Ita quidem 206,7. 8 [169,21. 22]. do chad si . nu bin ih is filo fro gesello min illa inquit . nimium o alumne laetor 208,3 [170,23]. uuelez ist taz (sc. was ich vorher nicht wußte)? chad ih. Uuaz taz ende si allero dingo chad si quid? inquam. Quis esset omnium rerum finis inquit (Hs. B, fehlt in Hs. A) 208,11. 12 [170,29.30]. nu ist ouh kot kesaget chad si . guot uuesen. Uuola gehugo ih is chad ih atqui . deus ipsum bonum esse monstratus est. Memini inquam 213,19. 20 [174,3 (2)]. uuaz chad si . ube sih is tehein creatura beitet . so gigantes taten . unde alle iniqui tuont? quid si conetur ait 215,17 [175,6]. argumentum ist probamentum. Also daz uuir cheden . si hoc est . illud est. Ube uuir aber cheden . si hęc duo sunt illud tertium erit . taz heizet Latine ratiotinatio . Grece syllogismus 220,29. 30 [178,17. 18]. to chad si . nein . ih nespilon mit tir tum illa . minime inquit ludimus 221,4 [178,21]. ze lezest chad ter hellogot . uuanda in erbarmeta iz ouh . uuaz mugen uuir nu mer? ergeben demo man sin uuib . ze mieto umbe sinen sangleih arbiter umbrarum . i. Vulcanus ... tandem miserans . vincimur ait . donamus viro coniugem comitem . emptam carmine 224,23 [181,7]. unde doh sie (Socrates u. seine Anhänger) chadin . beatitudo ist in adipiscendo summo bono . uuelez taz selba summum bonum si . daz neuuard in nieht kelazen zebechennenne 226,8 [182,10]. keleitet tih ter uueg tara ze dero selbun stete . dara du doh nu gerost . tar chist tu . hier bechenno ih mih . hier bin ih heime si te via referat reducem huc . i. ad hanc patriam . quam nunc requiris . immemor dices . memini . haec est mihi patria 231,5 [186,1]. temo ouh tes kespuot . tes in lustet chad si . solt tu des [Bd. 7, Sp. 376] mahte zuiuelon? Nein chad ih quem vero videas effecisse . quod voluerit . num etiam potuisse dubitabis? Minime 233,7. 8 [187,9. 10]. uuanda ube ubeli uuenege tuot . so langor ubel ist . so note uuenegora ist. Taz ist argumentum a minore ad maius. Sid ouh peginnentiu nequitia miseros tuot . mer chid tiu uuahsenta 256,11 [201,24]. neiahen uuir chad si . die guoten uuesen salige . unde die ubelen uuenege? Taz ist also chad ih et illa . nonne concessimus inquit . bonos esse felices . malos vero miseros? Ita est inquam 258,29. 30 [203,13. 14]. tie dero cheli uuirdig sint chad si . die uueist tu uuenege. Taz keuallot so chad ih qui igitur supplicio digni sunt . miseros esse non dubitas. Convenit inquam 264,4. 5 [206,15. 16]. tarauuidere chad si tuont tie dingman nu atqui nunc ait contra faciunt oratores 265,4 [207,3]. uuio mag taz sin? chad ih. Taz fernim chad si qui inquam fieri potest? Attende inquit 293,9. 10 [225,2 (2)]. taz ist per contrarium gesprochen. Samo si chade . sih ube ih umbe dero liuto uuan laze . ih nesagee . daz in ungloublih ist 295,28 [226,16]. min friunt chad si Aristotiles sageta . daz in physicis sinemo buoche churzlicho . unde gloublicho Aristotiles inquit meus diffinivit id in physicis . et brevi ratione . et propinqua veri 307,25 [235,3]. sie chedent . ni be diu negeskihet iz . taz iz kot foresihet aiunt enim . non ideo eventurum esse quid . quoniam prospexerit providentia id futurum esse 315,25 [240,13]. chit er aber . et stabit liberum arbitrium? Stabit cheden uuir 325,13. 14 [247,3 (2)]. uuile du cheden . so uuar ratio ist . dar ist ouh intellectus . daz ist aleuuar 336,14 [254,16]. uuanda ouh ter tyrannus Babilonię etelih pilde deitatis in sinemo muote habeta . fone diu chad er daz uzera bilde anasehendo . uideo uirum . similem filio dei 342,2 [258,9]. ube iz ioman uuile zeigon demo andermo . der mag echert einest cheden chumo . iz ist nu . sar anderest chit er note . iz uuas nu . ube er daz selba zeigon sol. So getan ist unser presens 349,11 (2) [263,1 (2)]. Himenee chit tiu satira . du bist ter . den diu chint tero goto sagent singenten Nc 689,5 [3,8]. ih uuard iu forn guar chad er (Jupiter) . in (Merkur) nah Philologia chelen nam illum iam pridem ait Philologiae sentio amore torreri 727,29 [44,19]. taz salb hiez ceroma. Be diu chad Hieronimus . ceroma perdit et inpensas . qui bouem mittit ad palestram 772,18 [89,3]. souuio ouh fatum heize . daz Iouis kesprichet . unde tres parcę gebriefent . also Seruius chit . fatum est quod Iouis fatur 780,26 [98,1a]. also filo gemag superoctauus in arithmetica . so diu diapason symphonia gemag in musica . diu tonum machot. Taz ist also er (Martianus) echert chade . so filo tonus kemag in musica 781,13 [98,15]. hore hara mageti chad si (die Immortalitas) heus inquit virgo 805,4 [123,19]. fernim ze erist . taz tiu genamden sehsiu . uoces sint . samoso er chade . nomen . verbum . negatio . affirmatio . enuntiatio . oratio sint offenunga . unde zeichen dero gedancho . unde aber iro zeichen sint litere Ni 500,14 [4,22]. also dero neuueder noh tanne uuar . noh lugi . neist . ube man denchit . alde chit . homo uel album . man nelege ieht tarazu [vgl. nam si quis hoc solum dicat . homo vel album, Boeth., Comm. II] 501,32 [6,22]. tu nechedest . hircoceruus est uel fuit . uel erit . anderes nemag iz sin . uuar . noh lugi . doh iz compositum si [vgl. sed non solum si praesens tempus designet propositio . sed etiam si praeteritum . ut si qui dicat . hircocervus fuit ... enuntiationem facit, ders., Comm. I] 502,13 [7,9]. chid (‘sag’, Imp.) homo animal est . taz ist proloquium [vgl. cum enim dico homo est . est verbum in praedicatione proposui, ders., Comm. II] 511,6 [18,5]. ioh ungebundene sint plures (sc. orationes [Bd. 7, Sp. 377] enuntiativae) . also man cheden mag . sol est . pax erit . nox est . cęlum uoluitur [vgl. sunt quoque orationes per se plures . et numero et significatione . quae nulla coniunctione copulantur . ut si quis dicat . sol est . pax erit . nox est . caelum volvitur, ders., Comm. I] 512,17 [19,22]. taz kat also man chede . nu izzet uuiz ros . unde man. Unde gat ouh taz . also man chede . nu izzet uuiz ros . unde izzet uuiz man nihil enim hoc differt dicere . quam est equus albus et homo. Hoc autem nihil differt quam dicere . est equus albus . et est homo albus 523,26. 29 [32,6. 10]. taz man chit est equus albus . et homo . taz nemag ein ding nieht pezeichenen [vgl. quod si inquit est equus albus . et est homo albus . multa significant, ders., Comm. II] 524,7 [32,19]. daz nu geskehen ist . tannan uuas io (Ausg. oi) ereron uuar . zechedenne . iz uuirdet quod factum est . verum erat dicere semper . quoniam erit 530,28 [40,20/21]. ube man uraget sosamo fone allen . ist mannolih uuise? unde anderer chit nein . unde ener sar fone diu nah sprichet . so ist mannolih non sapiens . so habet er gelogen [vgl. ut si quis interroget .... putasne omnis homo sapiens est ille respondeat . non . non necesse est ita concludere . ut dicatur . omnis igitur homo non sapiens est. Hoc enim falsum est, ders., Comm. I] 544,28 [56,24]. ze erist chit er . non homo neist nieht negatio. Taranah chit er . uuare iz negatio . so bezeichendi iz uuar alde lugi. Taranah chit er . sid taz quissera nebezeichenet uuar noh lugi . uuio danne daz unguissera? 546,4. 5. 6 [58,9. 10. 11]. du aber cheden maht ter uuizo musicus kander . ist uuiz . unde ist musicus . unde ist kander 553,16. [66,24]. uuanda sin accidens uuard kezeigot to man chad poęta est . unde be diu neuuard nieht taz est substantialiter gesprochen fone imo secundum accidens enim praedicatur esse de Homero quia poeta est . sed non secundum se praedicatur de Homero quoniam est 557,32 [72,1]. ube uuir cheden pluuiam esse possibile est . so ist pluuiam esse subiectum . possibile est taz ist predicatum [vgl. cum dicimus ... pluviam esse possibile est . esse subiecimus . possibile praedicavimus, ders. Comm. I] 563,11 [77,20]. so man aber chit Cicero ist homo . so ist er gesaget ouh uuesin homo Nk 380,24 [20,14]. sumeliche chedint substantia . dazter ist . accidens daz tarmite ist 397,21 [39,9]. uuile du chedin daz keskihet an substantia . nals in quantitate . so uernim daz uuola . tar sih tiu corpora teilent . taz sih tar teilent iro quantitates 404,3 [46,3]. ziu chad er . aliorum dicuntur . uel quomodolibet ad aliud? 422,14 [64,14]. nioman nechit . lege zuiualt halblichis . er chit aber . lege zuiualt gagin halblih . unde halblih gagen zuiualt 423,11. 12 [65,17. 18]. sid uuir cheden . ih ferstan des tingis . so mugen uuir uuizen . daz ferstantnisseda ist . tes man ferstan mag 17 [24]. also daz genus ist . so sint ouh tiu species. Latini chedent . statio stantis est . et qui stat . statione stat 425,25 [68,20]. uuanda siu relatiua sint . pe diu chit man . kelih ist kelichemo gelih . unde ungemaze ist eteuuemo ungemaze simile enim alicui simile dicitur . et inaequale alicui inaequale 426,27 [69,27]. fone diu negat iz umbe . uuanda ubelo geuallet fore zechedenne . fetah ist fogales . samoso êr anderes nesi . âne uogales neque enim prius convenienter assignatum est ala avis 428,10 [71,13]. taz ist lang ze sagenne chit Boetius . uuio man sia (die Quadratur des Kreises) machon sule [vgl. cuius quoniam longa demonstratio est praetermittenda est, Boeth., Comm. Cat.] 435,2 [78,22]. noh ter uone uorhton irbleichet . neist umbe daz nieht io bleih. Uuir suln mer cheden . er uuard pleih . er uuard rot nec cui pallor propter timoren venit . pallidus est . sed magis . s. dicendus est . quod ad [Bd. 7, Sp. 378] aliquid passus sit 456,26 [101,23]. taz genus anasehendo . mag man uuola cheden . grammatica ist eteuues kelirn ut grammatica dicitur alicuius disciplina 466,12 [111,8]. Ęcclesia chit . got fone demo min reht ist kehorta mih . so ih ze imo hareta [vgl. inquit, Aug., En.] NpNpw 4,2 (= Npw 1). manige neuuizzen dero dingo nieht . unde chedent . vuer uueiz daz . uuer chan uns ieht kesagen fone uita ęterna? Vuer ouget uns daz kuot? multi dicunt quis ostendit nobis bona? 4,6. den (Tag) furhtendo . unde daz iudicium . chit der propheta . dominvs ne (Npw noch in) fvrore tuo arguas me 6,1. sie forhton terrenum regnum zeferliesenne . unde ferluren cęleste. Be diu chaden sie . si dimittimvs evm sic . omnes credent in evm . et venient Romani . et tollent nostrvm locvm . et gentem [vgl. dixerunt enim, Aug., En.] 13,5. infiengen mih fone Pilato . do er chad . tollite eum uos . et crucifigite 16,12. got kehore dih Christe in demo tage dinero note . do du chade . pater clarifica filivm tvvm [vgl. in die qua dixisti: pater ..., Aug., En.] 19,2. sus haret Christvs in cruce ze sinemo fater . got . got miner sih an mih. Ziu ferlieze du mih? Samoso (samo Npw) er chade . vuoltist du mir foresin . so nelite ih suslih 21,2. vmbe zaliga chorunga cheden uuir . ne nos indvcas in temptationem 25,2. kehore mih in cruce so ih chede . pater ignosce illis . non enim scivnt qvid facivnt 27,2. min got pist du chad ih . min loz ist in dinen handen dixi deus meus es tu . in manibus tuis sortes meae 30,16 (lat. 15 = Npw 15). an demo dinge scinet sin triuua . daz er unsih dar neubersuochet . dar er unsero triuuuon chorot . also Pavlvs chit . fidelis devs qvi non permittit vos temptari 32,4. sumeliche chaden . die den geheiz kehorton . quomodo potest iste nobis dare . carnem suam manducare? [vgl. illi ... quid dixerunt? Quomodo iste poterit ..., Aug., En.] 33,9. alliu miniu bein chedent . uuer truhten ist dir gelih? omnia ossa mea dicent . domine quis similis tibi? 34,10. noh sie (meine Feinde) necheden . ferslunden heigin uuir in nec dicant absorbuimus eum 25. der unrehto . chit der propheta . geeinota sih sament imo selbemo . daz er missetuoe 35,2. noh danne neuuile er (der Sünder) iz pechennen . nube (suntir Npw) er chit . daz tuont sie alle . daz netuon ih eino nieht 3. vuaz du lidest . des iih imo. Chit also Paulus . caro concvpiscit adversvs spiritvm . et spiritvs adversvs carnem 36,5. er (der Sünder) chit . also in libro sapientię stat . gravis est nobis etiam ad videndvm . qvoniam dissimilis est nobis vita ipsivs [vgl. dicit enim, quod in libro sapientiae dicere praedictum est: gravis est ..., Aug., En.] 32. fone diu chad ih . truhten gnade mir ego dixi domine miserere mei 40,5. vuanda des min sela getruobet ist . fone diu chido ih aber . ziu bist du unfro . unde leideg mina sela? [vgl. propter haec, quoniam ad me turbata est anima mea, quid ei aliud quam illud dicam: quare tristis es anima mea et quare conturbas me? Aug., En.] 41,11. fone diu ist mir zechedenne . bonvm mihi qvia hvmiliasti me . vt discam ivstificationes tvas 42,2. vbe die neuuarin . die umbe iactantiam sar irsturbin . nals umbe dilectionem so nechade Pavlvs . si tradidero corpvs mevm ita vt ardeam [vgl. si deessent huiusmodi homines, non diceret apostolus: si tradidero corpus meum ut ardeam, Aug., En.] 43,22. alla uueri unde allen scerm nimet er dir . daz du ze imo gefliehest . unde du chedest . adivtor et svsceptor mevs devs Iacob 45,10. angeli scalton daz lutreista horn . dazder chad . hic Iesvs qvi assvmptvs est a vobis in cęlvm 46,6. freuui unde mendi tuost du mih kehoren . so du (Christus) chist . venite benedicti patris mei 50,10. ih ascun az also brot . unde min trinchen mit uueinode miscelota ... alde der [Bd. 7, Sp. 379] pęnitens chit . ih az daz prot kedunchotez in diea ascun . mit tranen 101,10. so Paulus chad . ut possitis comprehendere qvę sit latitvdo altitvdo longitvdo et profvndvm . so chad er ouh . scire etiam svpereminentem scientiam caritatis Christi [vgl. cum hoc dixisset apostolus, adiecit: scire ..., Aug., En.] 103,3. er truuueta dero ereron . disses netruuueta er. Be diu chad er zeuuiuelondo . ê er uirgam sluoge an den stein . nvnqvit de petra hac possvmvs prodvcere aqvam? 105,33. vuaz sint sie (iustificationes) chit sanctus Augustinus . âne facta iustitię . opera iustorum quę imperat deus? [vgl. iustificationes enim sunt, non dicta, sed facta iustitiae, opera scilicet iustorum, quae imperat deus, Aug., En.] 118 A,5. vuar bist du (Adam) . chad er (Gott) . sid du an demo statu nebist . an demo ih dih kescuof? C,21. min herza chit aber corpus Christi uuerde ungeflecchot in dinen rehtungon . daz ih kescendet neuuerde K,80. nechad selber Christvs ... reddite cęsari qvę cęsaris svnt . et deo qvę dei svnt? ... Er nechad (Npw noch nieht) . cingulum soluite . arma proicite . regem uestrum deserite . ut deo possitis militare [nonne ... ait: reddite Caesari ..., non ait cingulum solvite ..., Aug., En.] V,161. danne chedent sie under dietin . truhten gechreftigota sin tuon mit uns tunc dicent inter gentes . magnificavit dominus facere nobiscum 125,3 (lat. 2). sie rihton mir tougeno strig chit Christvs . an demo uuege . an demo ih kieng in innocentia 141,4. uueiche . sint uuorden starche . die fone herzen chedent . miserere mei domine qvoniam infirmvs svm Cant. Annae 4. do chad er (Gott) . ih pirgo min anasiune fore in ait . abscondam faciem meam ab eis Cant. Deut. 20. daranah chad ih . daz chit . andere teta ih cheden . vuar sint Iudei . sid sie heime nesint? dixi . ubinam sunt? 26 (mit Ersparung der direkten Rede in der ersten Stelle). adhvc te loqvente dicam . ecce adsvm (êr du folsprechest so chido ih sihno uuar ih pin) NpglNpw 101,3. diedir chaden uuir getuomen unsera zungun . uuir getuen sia antsazig qui dixerunt linguam nostram magnificabimus Np 11,5. vmbe die uuenegheit dero armon chit kot fater . unde den suftod dero goregon stan ih uf propter miseriam inopum et gemitum pauperum . nunc exsurgam dicit dominus 6. danne aber ih chad . destrvite templvm dei 34,7 (Npw sprehhan). vuile du cheden er geheuigota mina bescrencheda . uuider mir uuesendo . daz ist ieo daz selba 40,10. dien (Sündern) uuas zechedenne . adivtor in tribvlationibvs qvę invenervnt nos nimis [vgl. hi in tribulationibus ... hoc dixerunt: deus noster ... nimis, Aug., En.] 45,2. uuas in iro zunga uuassez suert . mit dero sie chaden . crvcifige crvcifige 56,5. er bezzerot sih an sinero ferlornissedo . also der uuiso Salomon chit . stvlto perevnte . sapiens astvtior fit [vgl. sicut Salomon dicit: stulto ..., Cass.] 57,11. also Paulus chad . oportet et hereses esse . vt comprobati manifesti fiant in vobis [vgl. quod ... ait idem apostolus: oportet ..., Aug., En.] 67,31. chit corpvs Christi . mih nebesouffe diu uuazzerzessa 68,16. andere interpretes chaden . qvoniam non cognovi negociantes 70,15. nu bechenne dina miseriam . unde chit mit pęnitentia . devs qvis similis tibi? [vgl. clama sero et dic: deus .... Aug., En.] 19. nieo diete necheden . uuar ist iro got? ne quando dicant in gentibus ubi est deus eorum? 78,10. disa uuarheit lesent kenuoge . diedir chedent . daz neist nieht fone mir gesprochen . nube de impiis [vgl. sed de impiis dixit, ait aliquis, non de me, Aug., En.] 80,16. souuieo diabolus si in aquilone also er chad . ponam sedem meam in aqvilone 88,13. in minen namen uuirt irhohet sin potentia . also er selbo chit . data est mihi [Bd. 7, Sp. 380] omnis potestas in cęlo et in terra [vgl. potestatem, de qua ipse in evangelio dicit: data est mihi ..., Cass.] 25. luctus ist ser . daz ser uuile du uns uuesen geboten . uuanda du chist . beati qvi lvgent 93,20. pringent imo ze lobe guollichi sinemo namen . chedent . non nobis domine non nobis . sed nomini tvo da gloriam (sus nals uns herro nals uns nube dinimo namin gib kuollichi an uns) [vgl. afferte domino gloriam et honorem; et dicite: non nobis ..., Aug., En.] 95,8 (zu Npgl sus s. β). vuunder ist . chit Augustinus . daz man geluste gerot . so si neist 118 C,20. nu ist daz zit . daz uuir cheden suln . magnificavit dominvs facere nobiscvm . uuanda uuir habeton getan ubelo uns selben 125,3. dar in cruce barg er sina starchi . uuanda er sia neougta dien . diedar chaden . descendat nvnc de crvce et credimvs ei Cant. Abac. 5 (Hs. R; Hs. W2 dien (Ausg. K.-T. 10,551a ergänzt noch die) daz chaden u. Npw den die daz choden, s. ζ). (ecclesia) kit . lętatus sum in his quę dicta sunt mihi NpX 118 Cant. grad. (S. X,8; Np 118 Cant. grad. (545,27) chuit iocunda exultatione, daz ... = Npw De ps. gr. 4 chuit mit uunnisamera frouuuida, daz ..., s. ι). hic dixit . destrvam templvm dei . et in tribvs diebvs reedificabo illvd (er chat . ih storo diz hus . unde in drin tagin zimbron ih iz aber) Npgl 34,7 (Npw sprehhan). noli scribere rex Ivdeorvm . sed qvia dixit rex svm ivdeorvm (nieht nescrib chuning Iudon . sunder daz er selbo chad . ih pin chuning Iudon) 55,1. non est gavdere impiis dicit dominvs (dien argisten neist nieht zemendenne . chit got selbo) 96,11. desiu geloubento so chuit sancta aecclesia: dei gotes kechose sint uuariu Npw 11,6. die urstendidi eiscota er mit den uuorten daz er chot: uater, giberhti dinen sun 20,5 (Np er ze dir chad, s. 5aα). do hitemon geloubton si sinen uuortin unde sungen sin lob unde choten: singen uuir gote guotliche, er ist gemichellichot 105,12. vone diu nestirbo ih nieht, chuit sin aecclesia, so du uuanist, sunter ih lebo des libis der dir unchunt ist 117,17. si (Adam u. Eva) gerno gehorten daz diu natara chot: ezzet ir daz obiz, so biret ir also die gote 118 C,21. also der uierstunt liugit . terdir chidit . ube tag ist . so ist iz naht . unde ube tag neist . so neist iz naht . unde ube tag ist . so neist lieht . unde ube lieht neist . so ist iz tag. Also saget ter uierstunt uuar . terdir chidit . taz nemag sin . noh taz . noh ouh taz . noh ouh taz Ns 612,14. 18 [292,4. 8/9]. vbe du cheden maht . hinnan uueiz ih iz . ube daz ist . so ist tiz . sint tiu ding so . so ist tiz sus . solih kechose heizit syllogismus 616,13 [298,20]. er (Christus) selbo ouh unsih humilitatem lerta mit sinemo bilide, als er quit: discite a me W 36,6 [73,26] (C; also hiz quit A, unter dem Einfluß der entsprechenden, häufiger belegten Verbindung iz quidit (quît), vgl. Sanders, Leid. Will. S. 195, s. unten D I 3aα). candor liliorum uuas in sinen uuorton, do er (Christus) quadh: beati pauperes spiritu [vgl. labia domini lilia erant, cum docens in monte diceret: beati pauperes ..., Haimo in Cant. p. 333B] 91,7 [169,20]. sie ... kunnon compati et consimilari auditorum infirmitati, also Paulus quit: quis infirmatur, et ego non infirmor? 128,8 [229,2]; ferner: für adicere: I 14,13; für aio, ait, aiunt: F 14,24. T 13,21. 49,4. 51,4. 60,5. 63,3. 72,5. 79,12. 81,3. 92,4. 93,2. 95,2. 97,1. 112,3. 115,2. 122,3. 126,2. 128,9. 135,24. 138,8. 141,25. 149,5. 6. 160,4. Nb 210,17. 260,9. 264,8. 296,5. 307,29 [172,11. 204,10. 206,18. 226,20. 235,5]; für assignare: Nk 429,5 [72,9]; für dicere: S 124,4. 176,6ab,6 (vgl. ZfdA. 133,358,6). 193,13. 194,15. 195,8. 30. 198,5/6. 208,8. 211,21. 24. 213,17. 214,12/13. 215,17. 297,1. I 14,18. 16,7. 23,20. 34,13. 39,5. F 2,1/2. 5,19. 7,13. 26. 8,26. 9,23. 30. 12,29. 14,14. 25. 16,6. 11. 18,8. [Bd. 7, Sp. 381] 20,18/19. 21,23. 22,8. 23,6. 30. 31,8. 14. 33,10. 19. 38,25. 39,6. 9. T 3,9. 5,8. 13,20. 16,1. 19,8. 47,2. 53,7. 54,4. 57,7. 58,2. 59,4. 60,6 (2). 13. 61,6. 62,1. 64,1. 14. 67,7. 9. 78,2. 82,8 (2). 11a (2). 83,1. 84,2. 3. 8. 85,4 (2). 89,1. 2. 5. 90,1. 92,8. 93,2. 3. 94,2 (2). 98,4. 100,2. 3. 6. 104,3. 7. 9. 105,2. 106,2. 111,2. 117,1. 118,3. 120,7 (2). 121,1. 4. 123,6. 125,4. 5. 128,1. 7. 10. 129,3. 7 (3). 131,7. 23 (2). 132,5 (3). 9 (2). 13. 15. 133,16 (2). 134,8 (2). 135,2. 17. 21. 22. 25. 28. 136,3. 138,4. 139,7. 9. 10. 140,1. 141,14. 26. 147,10. 148,7. 149,4. 151,1. 5. 6. 7. 153,4. 157,1. 2. 158,1. 159,7. 160,1. 163,3. 166,4. 174,2. 184,4. 186,4. 187,4. 188,4. 189,3. 191,1. 192,2. 193,1. 2. 4. 6. 194,1. 3. 196,2. 199,3. 5. 7. 201,2. 3. 202,4. 205,2. 208,1. 4. 215,2 (2). 222,2. 223,2. 225,2. 231,1. 233,5. 239,2. O 3,20,37. 4,4,61. 15,25. 5,11,11. Pw 72,13. 15. Ni 560,26 [75,5]. Nk 470,12 (1. Stelle). 476,20 [115,12. 121,25]. NpNpw 29,7. 30,23. 34,25 (1. Stelle). 27. 39,8. 17. 41,11. 117,4 (3; 1. u. 2. Stelle lat. 2. 3). 123,3 (lat. 1; = Npw 2). 138,11. 141,6. Cant. Ez. 10. 11. Cant. Deut. 27. 37. Np 57,12, 63,6. 70,11. 72,11. 81,6/7. 88,3. 93,7. 94,10. 95,10; für inquam (inquit u. a.): I 18,17. Nb 16,21. 18,4. 10. 23,5. 31,29. 45,10. 17. 24. 46,18. 47,1. 32. 64,23. 73,6. 81,9. 17. 96,4. 109,22. 126,7. 22. 127,19. 141,14. 21. 23. 25. 26. 29. 142,2. 4. 16. 25. 27. 30. 143,24. 168,26. 169,17. 27. 170,9. 19. 171,3. 8. 17. 27. 172,13. 173,25. 174,5. 10. 13. 175,18. 25. 176,1. 11. 14. 181,11. 17. 183,3. 185,14. 18. 187,6. 10. 12. 17. 190,27. 191,14. 27. 192,3. 4. 6. 21. 193,18. 195,13. 196,27. 197,2. 5. 15. 198,3. 13. 199,10. 15. 21. 200,12. 17. 26. 205,24. 27. 31. 206,2. 207,27. 210,1. 14. 16. 20. 26. 29. 212,14. 213,3. 13. 16. 214,8. 12. 19. 23. 215,1. 15. 24. 28. 216,4. 14. 217,3. 4. 6. 8. 10. 12. 14. 24. 227,5. 228,7. 231,23. 233,3. 13. 19. 23. 29. 234,4. 236,13. 27. 30. 237,1. 4. 12. 26. 238,3. 242,13. 15 (1. Stelle). 17. 21. 254,2. 8. 255,11. 19. 257,5. 258,9. 27. 259,6. 18. 260,21. 24. 261,30. 262,5. 263,25. 28. 264,2. 12. 16. 267,25. 269,13. 271,25. 272,8. 274,12. 282,15. 293,6. 20. 294,3. 10. 13. 17. 21. 295,9. 23. 296,1. 11. 18. 305,3. 13. 307,17. 28. 311,4. 314,21. 329,14. 332,10. 360,3. 25 [13,19. 14,23. 28. 19,2. 26,1. 36,19. 25. 37,1. 20. 38,3. 29. 54,14. 62,13. 70,9. 16. 83,7. 95,5. 109,5. 16. 110,7. 120,7. 13. 15. 16. 17. 19. 22. 23. 121,2. 10. 12. 14. 122,4. 142,12. 143,2. 11. 19. 28. 144,8. 12. 20. 29. 145,11. 146,15. 22. 27. 30. 147,29. 148,5. 11. 21. 23. 153,3. 6. 154,5. 156,3. 6. 157,16. 20. 21. 25. 159,25. 160,8. 18. 21. 22. 23. 161,4. 24. 162,30. 163,29. 164,2. 3. 10. 24. 30. 165,11. 14. 18. 166,1. 4. 10. 169,14. 17. 19. 20. 170,18. 172,2. 8. 10. 12. 16. 18. 173,16. 24. 30. 174,2. 13. 15. 19. 22. 26. 175,4. 10. 13. 16. 23. 176,4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 16. 183,8. 184,1. 186,11. 187,7. 13. 16. 19. 23. 27. 189,11. 19. 21. 22. 24. 29. 190,9 (1. Stelle). 14. 193,9. 10 (1. Stelle). 11. 15. 200,17. 21. 201,8. 12. 202,9. 203,1. 12. 18. 26. 204,16. 17. 205,7. 10. 206,10. 11. 14. 20. 23. 208,25. 209,24. 211,10. 17. 212,30. 218,6. 224,30. 225,8. 16. 21. 23. 25. 27. 226,4. 12. 17. 24. 28. 233,6. 13. 234,28. 235,4. 237,11. 239,21. 249,26. 251,23. 269,25. 270,9]. Nc 692,4. 805,21 [6,4. 124,10]; für respondere: O 3,14,31; ohne lat. Lemma: S 4,30. 7,58. T 132,5. O 1,11,11. 21,7. 22,53. 2,4,85. 7,16. 19. 51. 67. 69. 11,33. 12,15. 23. 14,17. 23. 27. 43. 47. 49. 61. 101. 3,2,19. 4,23. 27. 37. 45. 6,31. 8,41. 50. 10,29. 35. 12,21. 29. 14,47. 99. 15,23. 16,49. 17,53. 57. 18,15. 61. 20,45. 51. 59. 123. 179. 22,15. 23,19. 33. 39. 45. 50. 57. 24,21. 23. 34. 83. 85. 91. 25,7. 4,6,25. 7,3. 9. 8,15. 21. 10,11. 11,21. 29. 12,25. 37. 13,53. 14,1. 3. 5. 13. 15,45. 16,51. 18,17. 27. 19,7. 47. 65. 20,31. 21,11. 17. 29. 35. 23,3. 13. 19. 31. 35. 24,12. 27. 28,11. 31,23. 36,5. 5,7,49. 8,37. 9,13. 21. 10,5. 15,7. 33. 17,5. Nb 47,8. 50,25. 61,3. 69,29. 70,17. 71,4. 10. 72,9. 85,29. 109,29. 110,18. 117,17. 134,30. 141,18. 22. 28. 142,6. 17. 143,3. 12. 144,19. 153,20. 160,25. 168,30. 169,2. 22. 29. 170,1. 6. 11. 14. 171,6. 13. 25. 173,27. 174,8. 175,14. 21. 29. 187,9. [Bd. 7, Sp. 382] 191,12. 192,24. 195,8. 11. 15. 197,12. 198,10. 17. 20. 24. 199,18. 201,21. 206,4. 10. 16. 212,27. 215,8. 26. 30. 216,29. 217,12 (1. Stelle). 222,5. 224,32. 225,1. 229,4. 18. 233,10. 26. 234,2. 6. 7. 8. 9. 12. 13. 17. 25. 235,13. 237,20. 27. 242,6. 11. 15 (2. Stelle). 19. 20. 256,17. 258,6. 259,21. 30. 32. 260,6. 261,7. 263,29. 264,1. 14. 20. 273,30. 294,6. 16. 20. 23. 24. 295,5. 13. 17. 18. 302,20. 304,6. 314,19. 323,23. 325,13. 15. 327,26 [38,8. 41,8. 51,1. 59,8. 27. 60,13. 19. 61,20. 74,12. 95,11. 28. 101,20. 115,18. 120,10. 14. 18. 24. 121,3. 17. 25. 122,26. 129,30. 135,23. 142,16. 18. 143,6. 12. 13. 17. 22. 24. 144,10. 16. 27. 146,17. 24. 147,25. 148,1. 7. 157,19. 160,7. 161,6. 162,28. 29. 163,2. 164,8. 27. 165,1. 3. 5. 16. 166,25. 169,20 (2. Stelle). 23. 26. 173,23. 175,1. 11. 14. 176,2. 9. 179,11. 181,13. 14. 184,19. 28. 187,11. 21. 25. 28 (2). 29. 30. 188,1. 2. 4. 10. 21. 190,5. 9 (2. Stelle). 193,4. 7. 10 (2. Stelle). 13. 14. 201,28. 202,29. 203,28. 204,3. 4. 8. 23. 206,12. 13. 22. 26. 212,21. 225,18. 24. 26. 27 (2. Stelle). 28. 226,2. 6. 8. 9. 231,8. 232,19. 239,20. 245,26. 247,2/3. 4. 248,23]. Nc 694,13. 792,24. 814,24 [8,17. 110,18. 133,16]. Ni 505,14. 18. 30. 510,8. 511,2. 24. 512,4/5. 520,24. 525,6. 530,2. 539,27. 549,16. 21. 24. 550,4. 551,4. 5. 553,26. 555,18. 29. 556,10. 11. 15. 18. 19 [10,25. 11,2. 15. 17,5. 27. 18,25. 19,10. 28,8. 33,25. 39,16. 51,19. 61,25. 62,3. 6. 21. 63,27. 64,1. 67,8. 69,9. 19. 70,4. 5. 10. 13. 14]. Nk 370,13. 409,8. 411,19. 437,8. 458,2/3. 466,15. 470,14 [7,12. 51,2. 53,25. 80,27. 102,26. 111,11. 115,15 (1. Stelle)]. NpNpw 5,2. 7,15 (2). 8,2. 9,2. Diaps. 1 (= Npw 9,23). 13,3. 17,27. 44 (NpX sprehhan). 20,2. 3 (2). 21,14. 23,8. 29,9. 34,4. 16. 18. 20. 36,17. 25. 38,13 (2). 39,2. 4. 6. 13. 40,2. 6 (2). 43,22 (= Npw 21). 25. 44,11. 45,3. 47,12. 48,2. 11. 49,3. 5. 101,3. 24. 28. 102,6. 103,16 (= Npw 17). 32. 105,7. 109,5. 113,8. 114,4 (= Npw 5). 117,10. 11. 118 A,3. C,22. D,25 (2). 32. E,33. 36. 37. F,45. I,66. K,79. O,108 (2). P,119. R,129. 130. 132. S,140. V,161 (2). Epil. (544,27 = Npw De ps. gr. 1; NpX sprehhan). 119,2 (NpX sprehhan). 5. 128,2 (= Npw 1). 8. 131,1. 17 (= Npw 18). 134,14. 136,3. 137,1. 138,16. 139,2. 8. 11. 140,1. 5 (= Npw 6). 10. 142,2. 146,3. 147,12. 148,1. 149,5. 150,1. Cant. Es. 1. Cant. Ez. 14. Cant. Annae 1. Cant. Moysi 1. Np 2,3. 10,7. 28,11. 34,1. 27. 45,3. 51,10. 52,1. 5. 6. 53,3. 55,1. 57,7 (2). 8. 10. 58,6. 59,10. 60,6. 61,6. 62,10. 63,4. 9. 64,1. 65,3. 67,10 (2). 17. 68,4. 9. 15. 69,6. 70,1. 15. 71,2. 16. 72,2. 7. 10. 73,10. 11 (3). 14. 17. 18. 19. 22. 74,6. 75,11. 76,14. 20. 77,65. 79,7 (2). 80,3. 4. 5. 17. 81,5. 83,12 (2). 85,5 (2). 13. 16 (2). 87,1. 4. 88,4 (2). 89,17. 90,3. 91,11. 92,1. 93,4. 96,12. 108,18 (Npw antuuurten). 114,4. 118 I,66. N,99 (Npw sprehhan). U,158. 126,5. 139,7. Cant. Ez. 14. 15. Npw 118 V,161. W 21,5. 88,9. 91,12. 99,11 [61,13. 165,2. 169,29. 177,29]; im Passiv: sos za uurstantanne ł samaso kachuetan si [Petro enim dicitur: vade retro me, satana, id est, sequere me ... hic vero audit, vade, satana: et non ei dicitur, retro me, ut] subaudiatur [, vade in ignem aeternum, Hier. in Matth. 4,10] Gl 2,329,20. iz ist giquetan: so uuer so furlaze sina quenun, gebe iru buoh thanatribes dictum est autem: quicunque dimiserit uxorem suam, det illi libellum repudii T 29,1; ferner: für dicere: 31,1. 32,1; mit quedan innerhalb einer direkten Rede in der 1. Sing. Praes., häufig nach lat. Vorbild, um dem Gesagten Nachdruck zu verleihen: ih quidu [ita] inquam [charitati vestrae expedit, Caes., Hom. XXVII, PL 67,1056C] Gl 2,81,14. si lebet chido ih . unde urdruziu disses libes . pehebet si den atem inne vivit inquam . et exosa huius vitae . tibi tantum servat spiritum Nb 79,31 [68,29]. ze dero uuis chido aber ih . mag tero durfto etelih trost uuerden . mit rihtuome . nah furenomes laba uuerden 143,27 [122,7]. ego dixi dii estis . et filii excelsi omnes (ih chido ir birint kota unde alle des hoin sune) Npgl [Bd. 7, Sp. 383] 81,1. ih chido: ir mit sere prot ezzit unde hie trurit in demo tale dera trahine Npw 126,2 (Np iu chido ih, s. 5aα); — erw. mit adverb. Best.: durch jmdn./etw., mit Hilfe von jmdm./etw., auch anstelle oder in Gestalt von jmdm.: mit abstr. Dat.: duruh des selbin petes pigihti demu qhuedant: farlaz uns per ipsius orationis sponsione, qua dicunt: dimitte nobis S 224,15; mit abstr. Instr.: noh einich lughin ni mac uuesan Osee propheta, dher quhad heilegu gheistu: sitzent Israheles suni âno chuninc âno herrun âno offerunc ghelstar neque enim mendax esse potest Osee propheta qui dicit: sedebunt filii Israhel sine rege sine principe sine sacrificio I 35,22; mit Präp. verb.: thuruh + Akk. d. Pers.: so ir (Gott) selbo quhad dhurah Zachariam: sus quad druhtin uuerodheoda got ipso dicente in Zacharia: haec dicit dominus deus exercituum 10,16. do chuat er (Gott) durch den uuissagen Oseae: uuanda min chint keloubig ist, unda ih minnota in Npw Cant. Mariae 54 (Np so chad Osee, s. β); mit + Dat. d. Pers./abstr. Dat., lat. cum + Abl. d. Pers.: hirti iro ... qhuede mit vvizzagin truhtine: reht dinaz nikiparac in herzin minemv pastor earum ... dicat cum propheta domino: iustitiam tuam non abscondi in corde meo S 198,29/30. quit mit demo selben segena, so der alemæhtige got demo regenplinten segenita siniu ougan ...: damite si dir din ouga gesegenet 386,2. mannolichemo ist ana desiderium . folget er demo so nemag er cheden cum Paulo (Npw mit sancto Paulo) . iam non ego operor NpNpw 118 A,3. cheden alle mit Dauid . uuaz kuollichost du dih in arge . dudir mahtig pist? Np 51,3; ferner: für dicere: S 216,3; ohne lat. Lemma: Np 117,27; mit lat. ex/in + Abl., ahd. in + abstr. Akk./Dat., fona + abstr. Dat.: dhera selbun dhrinissa heilac chiruni Aggeus dher forasago sus araughida in druhtines nemin quhedhendi: miin gheist scal uuesan undar eu mittem cuius trinitatis sacramentum et Aggeus propheta ita aperuit ex persona domini dicens: spiritus meus erit in medio vestri I 17,12. Dauid chad ex persona Christi (Npgl in Christis stal, Npw uone dero genennidi Christi) . do er sinen sun floh . ziu sint truhten dero so manege . die mih arbeitent? NpNpw 3,2. manige ahtent min . unde arbeitent mih chit sancta ęcclesia ex persona martyrum (Npw in dera ginennida dera martirari) . umbe daz neuuancta ih fone dinen geiihten 118 U,157. be diu hareta ih ouh ze dir . chit Christvs ex uoce corporis sui (fone dero stimmo sinis lichamin) Np 87,14. selber Christvs chad in persona (in den stal) martyrum . tristis est anima mea vsqve ad mortem 89,7; — erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (after + abstr. Dat.)) zur Angabe einer (schriftlichen) Quelle als Autorität, auf die man sich beruft: gemäß, entsprechend, im Passiv: so after dhes psalmscoffes quhide ist chiquhedan: ni ghibis dhinemu heileghin zi chisehanne unuuillun secundum psalmi sententiam: nec dabis sanctum tuum videre corruptionem I 43,21; — erw. mit adverb. Best. (Adv.) zur Bezugnahme auf andere Stellen im Text oder mündliche Äußerungen: also ih tarfore grehto chad . dignitas tiu nieht eigenero zierdo nehabet . tiu guuinnet sia . unde ferliuset sia ut enim paulo ante diximus . quod nihil habet proprii decoris . opinione utentium . nunc splendorem accipit . nunc amittit Nb 152,12 [129,3]. so temptatio cham . so betoton sie uitulum . danne sie forechaden (l. fore chaden) . qvęcvmqve locvtvs est nobis devs noster . faciemvs et avdiemvs [vgl. promissionis promptissimae verba protulerunt, dicentes: quaecumque ..., Aug., En.] Np 77,9; — erw. mit adverb. Best. (Präp. verb.) zur Angabe der [Bd. 7, Sp. 384] Richtung/des Ortes, aus der/von dem her ein nicht sichtbarer Sprecher etw. sagt: her (der Freund) thanne fon innana (sc. aus dem Haus) quede: ni curi mir heuig uuesan ille de intus dicat: noli mihi molestus esse T 40,2. du chist (Npw got chit) stillo in dero guoton gedanche skeident iuh manslekken fone mir [vgl. deus ... tu in cogitatione dices: viri sanguinum, declinate a me, Aug., En.] NpNpw 138,20 (vgl. auch VI); — mit abstr. Subj.: die Weisheit: bithiu quad thiu gotcunda spahida: ih sentu zi in uuizzagon propterea et sapientia dei dixit: mittam ad illos prophetas T 141,29; die Stimme, erw. mit adverb. Best. (Präp. verb.) zur Angabe der Richtung/des Ortes, aus der/an dem etw. gesagt wird: sie chihordon gotes stimna hluda in Sinaberge quhedhenda: chihori dhu Israhel in monte Sina vocem dei intonantis audierint: audi Israhel I 13,15. senu tho stemna quad fon himile: thu bist min liobo sun, in thir gilicheta mir ecce vox dicebat de caelis: tu es filius meus dilectus T 14,5; eine (schriftliche) Quelle: also diu heiligi scrifth chuit: der da .. [vgl. dicente scriptura: qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit, Reg. S. Ben. 7 p. 33] S 176,6ab,15 (vgl. ZfdA. 133,358,15). erstantames keuuisso .. eddesuuenne eruuechenteru unsih kescrifti ioh qhuedenteru: ciit ist giv uns fona slaffe ze stanne exsurgamus ergo tandem aliquando excitante nos scriptura ac dicente: hora est iam nos de somno surgere 192,25/26. thaz giscrib uuerde gifullit quedenti: teiltun min giuuati ut scriptura impleatur dicens: partiti sunt vestimenta mea T 203,4. nu chedent tiu folgenten buoh . tiu unsih liberales artes lerent hina ist taz spel nunc ergo mithus terminatur infiunt libelli . qui sequentes asserent artes [vgl. .i. loquuntur et dicunt terminatas esse mithos .i. finitas fabulas libri, Rem.] Nc 846,27 [170,10]. anderiu editio (Npgl antfrista, Npw urreccha) chit . Herodius ist maior omnium uolatilium Herodii domus dux est eorum (statt fulice domus est ...) NpNpw 103,17 (= Npw 18). dannan (Npw uone diu) chit sanctum euangelium . nolite ivdicare ne ivdicemini 118 E,39. andere codices chedent . inquilinus ego sum in terra Np 118 C,19; ferner: für dicere: S 213,19. 36. T 211,4; ohne lat. Lemma: S 171,78. NpNpw 5,6. 118 E,39. Np 117,13; erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (fora oder fona (?) + abstr. Dat.)): durch, mit Hilfe von: (die Schrift) keauckenti kelaubigan fora truhtine alliu sosama vvidaruuarti fardoleen scolan qhuidit fora heitio (l. fona heiti?) fartragantero: duruh dih tode .. ostendens fidelem pro domino universa etiam contraria sustinere debere, dicit ex persona sufferentium: propter te morte adficimur S 214,6 (zur unklaren Schreibung fora heiti s. fora 3. Teil 2, Ahd. Wb. 3,1145 u. heit 3 a. a. O. 4,857); quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens oder einem davon abgeleiteten Adv.; quedan leitet die direkte Rede ein (bei O stehen statt eines einfachen Verbs des Sagens häufig Substantiv-Verb-Verbindungen, die den Inhalt der folgenden direkten Rede paraphrasieren, quedan ist dabei meist in die direkte Rede eingeschoben): do antuuurta er unte chot: iz en ist nieth guot daz min daz brot den chinden nema [vgl. qui responsens ait: non est bonum sumere panem filiorum, BH = Matth. 15,26, Hellgardt, Pred. S. 100] S 174,3a,6 (vgl. Hellgardt, Pred. S. 60). daz sih piporageen uuizzago kechundit qhuedenti: truhtin nist erhaban herza minaz noh ni keiliv sint augun miniu quod se cavere propheta indicat dicens: domine non est exaltatum cor meum neque elati sunt oculi mei 209,27. Isaias so festinoda dhar ir quhad: Christes chiburt [Bd. 7, Sp. 385] huuer sia chirahhoda? Esaia testante qui dicit: generationem eius quis enarravit? I 2,4. zi huuemu got uuari sprehhendi in genesi dhar ir quhad: duoemes mannan uns anachiliihhan endi in unseru chiliihnissu quem sit affatus deus in genesi cum diceret: faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram 7,14 = F 34,24. ibu sie antuurdant endi quhedant: in angilo quod si respondeant: ad angelorum 8,2/3 = F 34,30. dhuo ir sus prędicando quhad: huuer uues mezssendi in einemu hantgriffa uuazssar? sic praedicat dicens: quis mensus est pugillo aquas? 19,8. hreofun ein zi andremu quhedhande: heilac, heilac, heilac, druhtin uuerodheoda got clamabant alter ad alterum et dicebant: sanctus, sanctus, sanctus, dominus deus exercituum 20,14/15. heilac gheist in psalmon sus chundida, dhar ir quhad: zi Sion quhad man spiritus sanctus in psalmis ita praenuntiavit dicens: ad Sion autem dicitur vir 24,3. oh dher unchilaubo fraghet noh endi quhidit: bihuuiu uuard Christ in liihhi chiboran? sed adicit incredulus, cur in carne venit? 28,15. auh dher selbo uuardh dhurah Esaian dhen forasagun chiforabodot, ir quhad: arliudit uph gardea fona Iesses uurzom qui etiam et per Isaiam prophetam ita pronuntiatur: egredietur, inquit, virga de radice Iesse 39,16. (die Pharisäer) fragetun inan (Jesus) quuedante: muoz man in uirratagum heilan? interrogabant eum dicentes: si licet sabbatis curare? F 4,21. antuurta im Iesus auuar in biuuortum quuad: kalih ist katan himilo rihhi man chuninge respondens Iesus dixit iterum in parabolis eis dicens: simile factum est regnum caelorum homini regi 15,4 (mit Bezug der modal-instrumentalen Erweiterung auf antuuurten, s. bîuuort, Ahd. Wb. 1,1156). ær (der Bräutigam) antuurtit quidit: uuar iu sagem ni uuez ih iuuuih ille respondens ait: amen dico vobis, nescio vos 20,19, z. gl. St. T 148,7. aer (Petrus) laucnita fora allem quad: ni uueiz ih huuaz du sages ille negavit coram omnibus dicens: nescio quod dicis F 23,7. genc duo Ihesus nahor sprah za im quad: forgeban ist mir alles kauualt accedens Iesus locutus est eis dicens: data est mihi omnis potestas 25,12, z. gl. St. sprah in zuo quędenti: gigeban ist al giuualt mir T 242,1. .. gafestinota duo er quad .. Esaias autem apertius filium a deo genitum confirmans ita annunciat: vox domini F 33,4; bidiu uuela Paulus snottarlihho sih uuidarfenc Christe bifalah quad: neo Paulus furi iuuuih in cruci gaslagan ni uuard? ideo bene Paulus utiliter se contemnens illum commendans: numquid Paulus, inquid, pro vobis crucifixus est ...? 40,6. (Elisabeth) arriof mihhilero stemnu inti quad: gisegenot sis thu untar uuibun exclamavit voce magna et dixit: benedicta tu inter mulieres T 4,3. antlingota tho sin muoter inti quad: nio in altare, uzar sin namo scal sin Iohannes respondens mater eius dixit: nequaquam, sed vocabitur Iohannes 11. tho sliumo uuard thar mit themo engile menigi himilisches heres got lobontiu inti quedentiu: tiurida si in then hohistom gote subito factum est cum angelo multitudo militiae caelestis laudantium deum et dicentium: gloria in altissimis deo 6,3. tho fragetun in thio menigi inti quadun: uuaz sculun uuir tuon? interrogabant eum turbae dicentes: quid ergo faciemus? 13,16. tho antlingita Iohannes inti quad: ni mag ther man iouuiht intphahen, noba imo iz gigeban uuerde fon himile respondit Iohannes et dixit: non potest homo quicquam accipere, nisi ei fuerit datum de caelo 21,5. tho her arstantenti gibot uuinte inti seuue inti quad: suige inti arstumme! tunc surgens imperavit (Jesus) vento et mari et dixit: tace et obmutesce! 52,6. themo heilante folgetun zuene blinte ruofente inti quedante: milti uns, Dauides sun! Ihesu secuti sunt [Bd. 7, Sp. 386] duo caeci clamantes et dicentes: miserere nostri, fili David! 61,1. threuuita in ther heilant quedanti: gisehet thaz iz uuer ni uuizi comminatus est illis Ihesus dicens: videte ne quis sciat 4. (die Tochter der Herodias) bat inan (den Herodes) quedenti: ih uuili thaz thu sliumo gebes mir in diske Iohannes houbit thes toufares ad regem petivit dicens: volo ut protinus des mihi in disco caput Iohannis Baptistae 79,7. sar tho ther heilant sprah in quedenti: habet ir beldida, ih bim iz, ni curet iu forhten statim ... Ihesus locutus est eis dicens: habete fiduciam, ego sum, nolite timere 81,2 (oder gehört der Dat. d. Pers. zu quedan (?), dann zu 5aα). so her bigonda sinkan, riof quedanter: truhtin, heilan tuo mih! cum coepisset mergi, clamavit dicens: domine, salvum me fac! 4. antvvurtita in ther heilant inti quad: uuar uuar ... respondit eis Ihesus et dixit: amen amen ... 82,4. uuola uuizogota fon iu Esaias quedanti: thiz folc mit leffurun eeret mih bene prophetavit de vobis Esaias dicens: populus hic labiis me honorat 84,5. her (Jesus) tho antuurtanti inti quad: ni bin gisentit noba zi scafun thiu dar uoruurdun Israhelo huses ipse autem respondens ait: non sum missus nisi ad oves quae perierant domus Israhel 85,3. siu quam tho inti betota inan quedenti: trohtin, hilf mir illa venit et adoravit eum dicens: domine, adiuva me! 4. arruofenti thes cnehtes fater mit zaharin quad: giloubu, trohtin: hilf minero ungiloubfulli! exclamans pater pueri cum lacrimis aiebat: credo, domine: adiuva incredulitatem meam! 92,5. tho antelengita thiu menigi inti quad: tiuual habes respondit turba et dixit: daemonium habes 104,5. murmulotun uuidar fater thes hiuuisges quędenti: these iungiston eina zit tatun murmurabant adcontra patrem familias dicentes: hii novissimi una hora fecerunt 109,2. tho antuurtita ther heilant, quad zi then euua gilerten inti zi then Farisein quędenti: ist arloubit in sambaztag zi heilanne? et respondens Ihesus dixit ad legisperitos et Pharisaeos dicens: si licet sabbato curare? 110,1. her (der erste Sohn) tho antlingenti quad: ni uuili ille autem respondens ait: nolo 123,4. tho fluochotun sie (die Menschenmenge) imo (dem geheilten Blinden) inti quadun: thu sis sin iungiro maledixerunt ei et dixerunt: tu discipulus illius sis 132,17. tho ther heilant sprah ci then menigin inti ci sinen iungiron, quad: obar stuol Moyses sazzun scribera inti Pharisei tunc Ihesus locutus est ad turbas et ad discipulos suos dicens: super cathedram Moysi sederunt scribae et Pharisaei 141,1. (Petrus) bigonda tho leidezen inti forsahhan inti sueren quedenti: ni uueiz ih inan coepit detestari et anathematizare et iurare: neque novi eum 188,5. got diurisonti inti quedenti: theser man rehtliho ist uuarliho gotes sun glorificantes deum et dicentes: hic homo iustus est vere filius dei 210,2. er sprah zi then es ruahtun, thie sinan douf suahtun, zi liutin filu managen joh worton filu hebigen: wer ougta iu, quad, fillorane, fon nataron giborane [vgl. dicebat ... ad turbas ...: gemina viperarum, quis ostendit vobis ...? Luc. 3,7] O 1,23,37. thar riaf er (der Teufel) imo (Jesus) filu frua thrato rumana zua: oba thu sis, quad, gotes sun, laz thih nidar herasun [vgl. dixit ei: si filius dei es, mitte te deorsum, Matth. 4,6] 2,4,55. er (Johannes) ... then iungoron sar tho zelita joh sar in tho gisageta thia salida, in thar gaganta. Sehet, quad er, herasun, war geit ther druhtines sun; sin lamp [vgl. respicens Iesum ambulantem dixit: ecce agnus dei, Joh. 1,36] 7,11. tho sprach er (Nathanael) afur zi imo (Philippus) sar, quad: wio mag io thaz wesan war? [vgl. dixit ei: a Nazareth potest aliquid boni esse? ebda. 46] 46. so sliumo siu gihorta thaz, ... ilta in thia burg in zen liutin, sageta thiz al in. Quemet, [Bd. 7, Sp. 387] quad si, sehet then man [vgl. mulier ... abiit in civitatem et dicit illis hominibus: venite et videte hominem, ebda. 4,28] 14,87. (die kanaanäische Frau) io mer inti mer zalta imo thaz ira ser. Ginado, druhtin, quad si, mir [vgl. mulier Cananaea ... clamavit dicens ei: miserere mei, domine, Matth. 15,22] 3,10,9. (Jesus) eiscota sie (die Jünger) in thrati, waz thiu worolt quati, waz sie fon imo redotin joh wio fon imo zelitin. Wiht, quad er, ni helet mih, thes ih nu fragen iuih [vgl. interrogabat discipulos suos dicens: quem dicunt homines esse filium hominis? ebda. 16,13] 12,5. (die Jünger) zaltun missilih gimah, wio ther liut fon imo (Jesus) sprah. Sume, quadun, duent sie wis, thaz thu Hieremias sis [vgl. illi dixerunt: alii Hieremiam, ebda. 14] 11. si (die Ehebrecherin) gab antwurti, so zam: niaman, quad si, druhtin [vgl. quae dixit: nemo, domine, Joh. 8,11] 17,56. bigondun sie antwurten worton filu herten, worton ungiringon mit imo thar tho thingon. Waz, quadun, missiquedan wir, oba ther diufal ist in thir? [vgl. responderunt ... Iudaei, et dixerunt ei: none bene dicimus nos, quia ... daemonium habes? ebda. 48] 18,13. bigond er in tho redion selb these evangelion, joh mit thesen redinon sie ofono bredigon: Thaz ist, quad er (der Blinde), nu wuntar, thaz ir nirknahet then man [vgl. respondit ille homo et dixit eis: in hoc enim mirabile est, quia nescitis, ebda. 9,30] 20,145. er (Jesus) sie thar tho manota, waz thes ther wizzod sageta. Iuo buah, quad, weizent, thaz man ouh gota heizent [vgl. respondit eis Iesus: nonne scriptum est in lege vestra, quia ego dixi, dii estis? ebda. 10,34] 22,49. Martha sih tho kumta ... serlichero worto ... Druhtin, quad si, quamist thu êr, wir ni thultin thiz ser [vgl. dixit ergo Martha ad Iesum: domine, si fuisses hic, frater meus non fuisset mortuus, ebda. 11,21] 24,13. zi sineru sprachu druhtin fiang ...; thes nahtes er in zalta reda managfalta. Giwisso, quad er, wizit nu, kindilin minu, theih bin mit iu in wara luzila wila [vgl. dixit Iesus: ... filioli, adhuc modicum vobiscum sum, ebda. 13,31] 4,13,3. zi erist frageta er (Pilatus) bi thaz, thaz er es hartos insaz: gidua mih, quad, nu sar io wis, oba thu iro kuning sis? [vgl. dixit ei: tu es rex Iudaeorum? ebda. 18,33] 21,4. zi hue habetun inan io, zi bismere thrato suslichero dato! Heil thu, quadun sie (die Juden), Krist! thu therero liuto kuning bist [vgl. illudebant ei, dicentes: ave rex Iudaeorum, Matth. 27,29] 22,27. thaz sceltan liezun se allaz fram, thaz in zi muate tho biquam. Ja heilt er, quadun, liuti mit sines selbes dati; nu ni mag biwerban, thaz sih giheile selban! [vgl. illudentes dicebant: alios salvos fecit, se ipsum non potest salvum facere, ebda. 41] 30,25. thero scachoro ... ein ... deta imo, so man wizzi, thia selbun itwizzi. Oba thu Krist, quad er, bist, hilf thir, nu thir thurft ist [vgl. unus ... de his ... latronibus blasphemabat eum, dicens: si tu es Christus, salvum fac temetipsum, Luc. 23,39] 31,3. taldon that sia behelin strikke, quathun: uue sal gesian sia narraverunt ut absconderent laqueos dixerunt: quis videbit eos Pw 63,6. in thia huodon sela mina rat uuarhton an ein quethinde: got farliet imo qui custodiebant animam meam consilium fecerunt in unum dicentes: deus dereliquit eum 70,11. fone diu urageta mit rehte einer dinero gesuason . uuannan chad er chumet taz ubel . ube got ist? unde haud iniuria quaesivit quidam familiarium tuorum . siquidem deus est inquit . unde mala? Nb 32,21 [26,18]. ist er (der Redner) malus (vir) . toh er ouh si dicendi peritus . so neist er io nieht orator nube seductor. Also der uuas . ter dir chad suadendo . nequaquam moriemini . sed eritis sicut dii 53,14 [44,2]. so er daz kesprah . to antuuurta er imo. Ia got chad er filo [Bd. 7, Sp. 388] gebizeno . so bechandi . ube du suigetist tum ille nimium mordaciter . intellexeram inquit si tacuisses 117,1 [101,7]. so ih iro so geantuuurta . do chad si. Geometrę habent ze site chad (Ausg. K.-T. ergänzt si) . nah kezeigoten fragon . eteuuaz ungefragetes iro iungeron zuogeben super haec inquit. Igitur velut geometrae solent . demonstratis propositis . aliquid inferre . quae porismata ipsi vocant 189,24 [159,1]. to antuuurta ih iro. Oi chad ih . uuio ferro du geheizest tum ego. Pape inquam . ut magna promittis 231,17 [186,7]. do antuuurta ih is. Taz ist ein uuunderlih uzlaz chad ih . unde unsemfter zegeloubenne tum ego. Mira quidem inquam . et concessu difficilis inlatio 257,1 [202,7]. furefieng er sus mit imo (seinem Bruder) redondo. Menniscon chunne chit Apollo daz tero uuarheite zuifel getuot sorgen ... taz fragee unsih cota germano ... suscepto . prior orsus est Phoebus . cum anxia sententia nutat in trepidis rebus ... consultet mortale genus Nc 714,18 [31,8]. sus chedentemo Mercurio . antuuurta Uirtus. Pezera ist chad si . daz iuuer iouuederer Iouem chette haec Mercurio dicente . quin potius inquit Virtus uterque vestrum Iovem voce conciliet 719,5 [35,22]. diz sprichet Iuno fone iro selbun in tertia persona. Si chit . solih tv uuare . solih uuas ih tir . solih tu nu bist . solih pin ih tir nu 825,15 [144,22]. dero uuorto . gebot si iro . samoso iu undodigero. Sizze anauuertes chad si in Iouis manigi . ze himele brahtiv etiam ut inmortali divae praecepit dicens . iam sede concilio Iovis . directa . s. ad caelum 20 [145,4]. imo iehendo chido ih . du bist min heili . got miner confitebor illi . salus vultus mei meus NpNpw 41,12. die sines caluitii huondo chaden crvcifige crvcifige evm 46,1. stigen ufen den berg . also der propheta unsih manoe. Er chit . venite ascendamvs in montem domini 47,2. laudando chaden sie . magister scimvs qvia verax es 101,9. so diabolus sanctum Iob zeh . do er chad . nvmqvid gratis Iob colit devm? 118 E,36. comes Christi Paulus . uuieo riet er Christi prouincialibus ...? Nechad er (Npw er chot) omnis anima potestatibvs svblimioribvs svbdita sit? V,161. daz sie do gehiezen do sie chaden . omnia qvę precepit dominvs faciemvs daz irliugent sie Cant. Abac. 17. daz ist diu mortalitas . unde diu corruptio dero sih ouh Pavlvs chlageta . do er chad . etiam nos ipsi primitias spiritvs habentes . in nobismet ipsis ingemiscimvs Np 31,7. man fluochondo chit . ivdicet te devs 53,3. mine trane sahe du ana . also du gehiezze . do du chade . invoca me in die tribvlationis et ervam te posuisti lacrimas meas in conspectu tuo . sicut in promissione tua . s. locutus es 55,9. vuanda die uuarheit sagent sie (die im Himmel wohnenden Gerechten) ęcclesię sanctorum . daz sie chedent . vuer uuirt gote geebenmazzot in uuolchenen? 88,7. so gebute du . du chade . becherent iuh menniscon sune dixisti convertimini filii hominum 89,3. vnreht sagent unde sprechent sundige. Alle die iz tuont die sprechent iz. Sie chedent got neuueiz unser unreht 93,4. dia (freuui) fersageta Esaias dien ubelen . do er chad . non est gavdere impiis dicit dominvs 96,11. ouh Paulus iro uuerch heizet stercora . dar er chit . qvę mihi fvervnt lvcra . hęc propter Christvm damna esse dixi Cant. Annae 8; hierher auch (?): .. meistar umbi daz elidiutiga .. medili meinita .. apostolus quad: .. des megines giuuanta ni uueiz magister gentium insignis de illa barbara variaque locutione Paulus apostolus ait: si ergo nesciero virtutem vocis F 26,16 (vielleicht mit zwei ahd. Verben des Sagens für lat. ait?); ferner: für aio (ait u. a.): 7,24. 30,19. 31,2. T 47,4. 59,3. 76,4. 84,7. 123,5. 144,2; für dicere: F 2,1/2. 6,27. 12,12. 13,18. 14,20. 22. 16,19. 20,13. 21,6. 9. 22,1. [Bd. 7, Sp. 389] 24,17. 32,14. 37,30. T 7,5. 13,18. 22. 15,3. 53,6. 64,12. 68,3. 81,3. 5. 85,2. 3. 87,5. 90,2 (2). 92,2. 3. 95,1. 99,2. 102,1. 103,4. 104,5. 6. 8. 107,2. 109,3. 110,2. 111,3. 113,1. 116,4. 117,4. 123,3. 127,5. 132,12. 133,1. 138,10. 139,2. 7. 140,1. 143,2. 148,5. 152,4. 7. 8. 158,3. 159,6. 181,1. 182,2. 189,4. 191,3. 197,4. 198,1. 199,10. 12. 205,3. 4. O 4,16,36. NpNpw 113,2’. 121,1. Np 12,5 (Npw sprehhan). 93,18; ohne lat. Lemma: I 19,3. O 1,25,5. 2,7,27. 43. 19,3. 3,6,51. 8,29. 13,5. 17,39. 18,3. 20,81. 175. 22,37. 23,31. 25,23. 4,4,73. 11,43. 15,3. 19,15. 52. 20,12. 22,6. 26,29. Nb 260,13 [204,12]. Nc 729,2 [45,22]. Np 13,7. 55,9. 75,2; T 96,2 s. 5eα; — mit abstr. Subj.: die Stimme: horrames ... huuaz unsih zuamanoot stimma (sc. Gottes) qhuedenti: hiutu ibu stimma sina hoorreet ir nichvriit furihertan herza iuueriv audiamus ... quid nos ammonet vox dicens: hodie si vocem eius audieritis, nolite obdurare corda vestra S 192,32/193,1; eine (schriftliche) Quelle: hareet vns kescrift cotchundiv .. qhuedanti: eocouuelih der sih erheuit uuirdit kedeonoot clamat nobis scriptura divina, fratres, dicens: omnis qui se exaltat humiliabitur et qui se humiliat exaltabitur 209,20; ferner: für dicere: 212,26. 215,9/10; β) mit direkter Rede u. darauf verweisendem Adv. sô/sus: sus quhad druhtin uuerodheoda got: sendida mih after guotliihhin zi dheodom haec dicit dominus deus exercituum: post gloriam misit me ad gentes I 10,17. (Zacharias) bat tho scribsahses, screib sus quedanti: Iohannes ist sin namo postulans pugillarem scripsit dicens: Iohannes est nomen eius T 4,12. thuruh then uuizagon sus quedantan: seno nu thiorna in reue habet inti gibirit sun per prophetam dicentem: ecce virgo in utero habebit et pariet filium 5,9. tho magi ostana quamun zi Hierusalem sus quedante: uuar ist ther thie giboran ist Iudeno cuning? magi ab oriente venerunt Hierusolymam dicentes: ubi est qui natus est rex Iudaeorum? 8,1. Herodes ... santa sie (die drei Weisen) in Bethleem sus quedanti: faret inti fraget gernilicho fon themo kinde Herodes ... mittens illos in Bethleem dixit: ite et interrogate diligenter de puero 4. Iohannes uuarlicho uuerita imo sus quedanti: ih scal fon thir gitoufit uuerdan Iohannes autem prohibebat eum dicens: ego a te debeo baptizari 14,2. sie (die Jünger) ... uuahtun inan (Jesus) sus quedante: truhtin, heili unsih, uuanta uuir furuuerden! suscitaverunt eum dicentes: domine, salva nos, quia perimus! 52,4. bigondun tho thenken thie buohhara inti Pharisei sus quedante: uuer ist these thie thar sprihhit bismarunga? coeperunt cogitare scribae et Pharisaei dicentes: quis est hic qui loquitur blasphemias? 54,5. vvurdun gifulte forhtu sus quedante: uuir gisahumes vvuntar hiutu repleti sunt timore dicentes, quia vidimus mirabilia hodie 9. andera ratissa framsazta her in sus quedenti: uuemo ist gilih gotes rihhi aliam parabolam proposuit illis dicens: cui simile est regnum dei 73,1. then gihorten thie iungoron uuntrotun thrato sus quedenti: uuer mag heil uuesan? auditis autem his discipuli mirabantur valde dicentes: quis ergo poterit salvus esse? 106,4. sum uuitua ... quam zi imo (dem Richter) sus quedanti: girih mih fon minemo uuidaruuarten vidua ... quaedam ... veniebat ad eum dicens: vindica me de adversario meo 122,2. vvuo Dauid in buohhe selmo nemnit inan truhtin sus quedanti: quad truhtin zi minemo truhtine: sizzi zi minero zesavvun quomodo ergo David in libro psalmorum vocat eum dominum dicens: dixit dominus domino meo: sede a dextris meis 130,2. ther inan salta gab in thiz zeihan sus quedenti: so uuenan so ih cusse ther ist iz qui autem tradebat eum dederat illis signum dicens: quemcumque [Bd. 7, Sp. 390] osculatus fuero ipse est 183,2. quad tho druhtin selbo sus: minnost thu mih, Petrus? [vgl. dicit Simoni Petro Iesus: Simon Iohannis, diligis me plus his? Joh. 21,15] O 5,15,3. pecham er (mein Sohn Martianus) mir sus chedende . uuaz sango ist taz fater min . taz tu so ferholeno singest? Martianus ... intervenit dicens: quid istud mi pater . quod nondum vulgata materie cantare deproperas? Nc 691,16 [5,17]. vuannan ist daz sie so chedent . quis ostendit nobis bona? [vgl. sed homines temporalia sectantes ..., nihil aliud noverunt dicere, nisi quis ostendit ..., cum vera et certa bona intra semetipsos videre non possint, Aug., En.] NpNpw 4,8. sus suln uuir cheden . uuanda uuir die filla liden kenade uns herro . genade uns 122,3. irdir got furhtent . chedent alle sament sus . kelobot si fone Syon derdir buet in Ierusalem [vgl. omnes ergo una voce dicamus quod sequitur: Benedictus dominus ex Synon qui habitat in Ierusalem, Aug., En.] 134,20. sus chad pharao . ih faro in nah . unde gefaho sie dixit inimicus . persequar . et comprehendam Cant. Moysi 9. sus chedent sie . sino . uuar der man ist . der gotes helfa nesuohta dicent . ecce homo qui non posuit deum adiutorem suum Np 51,8. chid ouh sus . vuieo manege arbeite du mir dannan geouget habest . daz ih mih dir genozzon uuolta 70,19. sus chaden sie . choment . samenoen unsih fertilegoen sie fone dieten . daz sie furder nesin . under dieten dixerunt . venite et disperdamus eos de gentibus 82,5. sin chint Israhelen inphieng er . sinero genado irhugende. So chad Osee propheta . qvia pver Israhel . et dilexit (Ausg. K.-T. dilexi) evm [vgl. Israel qui ab eo ad salvandum sit susceptus, oboedientem videlicet et humilem, iuxta quod Osee dicit: quia ... Sg 27] Cant. Mariae 54 (Npw chuat er durch den uuissagen Oseae, s. α). do die parentes sus quadon: sanguis eius super nos et super filios nostros W 136,16 [243,15]; ferner: für dicere: I 20,2. 37,7. T 4,13. 9,1. 4. 10,2. 11,1. 13,3. 22,7. 38,6. 46,3. 50,2. 61,3. 67,3. 69,9. 74,3. 76,3. 86,2. 99,3. 104,4. 113,1. 123,1. 124,3. 125,6. 126,1. 135,19. 144,1. 145,3. 160,2. 228,2; ohne lat. Lemma: Np 73,9; Npgl 95,8 s. Np 95,8 unter α; hierher vielleicht auch: sus chuad auh der forasago: aer danne gabari, gabar antequam parturiret pepperit F 33,7 (vgl. ZfdA. 117,75,7; ohne lat. Entsprechung); — mit abstr. Subj. (die Stimme); erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (fona + abstr. Dat.)) zur Angabe der Richtung, aus der etw. gesagt wird: senu tho stemma fon uuolcane sus quedenti: thiz ist min sun leobar ecce vox de nube dicens: hic est filius meus dilectus T 91,3; quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens; quedan leitet die direkte Rede ein: kiegin die iungeren zuo zimo unte baten in sus chodente: herro la sia hine faran [vgl. accedentes discipuli eius rogabant eum dicentes: domine, dimitte eam, BH] S 173/ 174 (vgl. ZfdA. 135,169,75 (76)). Zacharias sin fater ... uuizagota sus quedanti: giuuihit si truhtin got Israhelo Zacharias pater eius ... prophetavit dicens: benedictus dominus deus Israhel T 4,14. Iohannes giuuizscaf saget fon imo inti ruofit sus quedenti: thiz ist ther ... thie dar after mir quementi ist Iohannes testimonium perhibet de ipso et clamat dicens: hic erat ... qui post me venturus est 13,8. tho antlingota in Iohannes sus quedanti: ih toufu iuuih in uuazzare in riuuua respondit eis Iohannes dicens: ego quidem vos baptizo in aqua in poenitentiam 23. thanne ir betot, thanne quedet sus: fater unser thu thar bist in himile, si giheilagot thin namo cum oratis, dicite: pater noster qui in caelis es, sanctificetur nomen tuum 34,6. genti predigot sus quedante: nahit sih himilo rihhi euntes autem praedicate dicentes: quia appropin- [Bd. 7, Sp. 391] quavit regnum caelorum 44,4. heilazet iz (das Haus) sus quedante: sibba si thesemo hus! salutate eam dicentes: pax huic domui! 8. thie diuuala batun in sus quedante: oba thu unsih uzuuerphes, senti unsih in thaz cutti thero suino daemones autem rogabant eum dicentes: si eicis nos, mitte nos in gregem porcorum 53,9. sprah in managu in ratissun sus quedenti: senu gieng tho uz thie thar sauuit zi sauuenne locutus est eis multa in parabolis dicens: ecce exiit qui seminat seminare 70,2. lastrotun sie (die Pharisäer u. Schriftgelehrten) sus quedente: bi hiu thine iungoron ubargangent lera altero? vituperaverunt dicentes: quare discipuli tui transgrediuntur traditionem seniorum? 84,1. giboot her in sus quedenti: scouuot inti uuartet uon themo theismon Fariseorum praecipiebat eis dicens: intuemini et cavete a fermento Pharisaeorum 89,4. Petrus bigonda inan (Jesus) increbon sus quedenti: uuan si uon dir, trohtin, ni si dir daz! Petrus coepit increpare illum dicens: absit a te, domine, non erit tibi hoc! 90,4. murmorotun thie Pharisei inti thie scribere sus quedenti: these intfahit suntiga inti izzit mit in murmurabant Pharisaei et scribae dicentes: quia hic peccatores recipit et manducat cum illis 101,2. reofun sus quędente: trohtin, milti uns, Dauides sun! clamaverunt dicentes: domine, miserere nostri, fili David! 115,1. abur sprah in ther heilant sus quedanti: ih bim lioht mittiligartes iterum locutus est eis Ihesus dicens: ego sum lux mundi 131,1. fragetun (die Juden) sie (die Eltern des geheilten Blinden) sus quedente: ist theser iuer sun interrogaverunt eos dicentes: hic est filius vester 132,11. bismarotun inan sus quedenti: heil, cuning Iudeono! inludebant dicentes: have, rex Iudaeorum! 200,2. umbi thia niuntun zit riof ther heilant mihileru stemmu sus quedenti: heli heli lama sabacthani? circa horam nonam clamavit Ihesus voce magna dicens: heli heli lama sabacthani? 207,2; ferner: für dicere: 13,2. 46,2. 57,1. 60,1. 87,8. 90,1. 91,4 (2). 99,3. 106,1. 115,1. 127,1. 129,5. 130,1. 139,1. 145,1. 205,5; 105,2 s. 5eα; γ) mit direkter (auch indirekter?) Rede mit einleitender Konj. nach lat. Vorbild (zu spätlat. quia als Einleitung direkter Rede in der Bibel vgl. Stotz, Hb. z. lat. Sprache 4,403 § 110): mit bî thiu: mit quedan innerhalb einer direkten Rede in der 1. Sing. Praes., nach lat. Vorbild, um dem Gesagten Nachdruck zu verleihen: ih quidu, bidiu so uuelih uorlazzit sina quenun ... huorot dico autem, quia quicumque dimiserit uxorem suam ... moechatur T 100,5 (vgl. bî 2. Teil D II 4 cε (bî thiu), Ahd. Wb. 1,987); mit (bithiu) [h]uuanta: so er quati huuanta ... tamquam diceret: quia tu dixisti mihi F 38,7. Elisabeth ... tougilta sih fimf manoda, quedenti: uuanta sus teta mir trohtin Elisabeth ... occultabat se mensibus . V. dicens: quia sic mihi fecit dominus T 2,11. ir quedent, uuanta in Hierusalem ist stat dar gilimphit zi bettonne vos dicitis quia in Hierusolymis est locus ubi adorare oportet 87,5. zi hiu loset ir then folon? Sie quadun tho: uuanta trohtine notthurft ist quid solvitis pullum? Illi dixerunt: quia domino necessarius est 116,2. her quad: uuantih gotes sun bin dixit enim: quia dei filius sum 205,3. quædet: bidiu uuanta sine iungoron quamun nahtes inti forstalun inan uns slafenten dicite: quia discipuli eius nocte venerunt et furati sunt eum nobis dormientibus 222,2; ferner: für dicere: 132,10. 134,11. 195,5; mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: ia quidit giscrip, uuanta fon samen Dauides inti fon thero burgilun Bethleem, thar Dauid uuas, quimit Christ? nonne [Bd. 7, Sp. 392] dicit scriptura, quia ex semine David et de Bethleem castello, ubi erat David, venit Christus? 129,7; — quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: fon danan bigonda ther heilant predigon inti quedan: uuanta gifullit ist zit, tuot rivvua exinde coepit Ihesus praedicare et dicere: quoniam impletum est tempus poenitentiam agite T 18,5. gihuget uuio her zi iu sprah, mittiu her noh nu in Galileu uuas, quaedenti uuanta gilinfit then mannes sun zi selenne in hant suntigero manno recordamini qualiter locutus est vobis, cum adhuc in Galilaea esset, dicens quia oportet filium hominis tradi in manus hominum peccatorum 218,4; mit thaz (vgl. thaz 1. Teil C I 1a, Ahd. Wb. 2,325 f.): vvuo quidit theser, thaz ih fon himile nidarsteig? quomodo ergo dicit hic: quia de caelo descendi? T 82,8; mit thanta: mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: qhuedenteru kescrifti, danta in filusprahhi nist erflohan sunta dicente (dicente durchgestrichen, darüber monstrante von 3. Hd., vgl. Anm. z. St.) scriptura quia in multiloquio non effugitur peccatum S 216,21; δ) mit direkter Rede mit einleitender Konj. nach lat. Vorbild u. darauf verweisendem Adv. sus: mit bithiu: gisehenti thia burg uuiof obar sia sus quaedenti: bidiu oba forstuontistu inti giuuesso in thesemo thinemo tage thiu dar thir zi sibbu sint videns civitatem flevit super illam dicens: quia si cognovisses et tu et quidem in hac die tua quae ad pacem tibi sunt T 116,6; — quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: mihhilosotun got sus quedante: bithiu mihhil uuizago arstuont in uns magnificabant deum dicentes: quia propheta magnus surrexit in nobis T 49,5. alle thie iz gisehent biginnen inan bismaron sus quedante: bithiu these man bigonda zimbron inti ni mohta iz gienton omnes qui vident incipiant inludere ei dicentes: quia hic homo coepit aedificare et non potuit consummare 67,13; mit [h]uuanta: quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: giuuiznessi sageta Iohannes sus quedanti: uuanta ih gisah geist nidarstigantan samaso tubun fon himile testimonium perhibuit Iohannes dicens: quia vidi spiritum descendentem quasi columbam de caelo T 14,6; ε) mit pronom. Akk., folgender direkter Rede u. darauf verweisendem Adv. sus: im Passiv: inu huueo ist in Salomone zi firstandanne dhazs sus chiquhedan uuard: after dhiu so dhu slafis mit dhinem faterum, ih aruuehhu dhinan samun after dhir nam qualiter in Salomone intellegendum est quod dictum est: postquam dormieris cum patribus tuis, suscitabo semen tuum post te I 38,8/9; ζ) mit pronom. Akk. u. folgender direkter Rede: tuamees, daz qhuad vvizzago: qhuad, ih kehalte vveka mine faciamus quod ait propheta: dixi custodiam vias meas S 208,24. daz, daz achiuuizfirinari der cuatchundento ... quad: .. nipim uuirdiker ih suntigo illud quod publicanus ille evangelicus ... dixit: domine non sum dignus ego peccator 217,18. diz quad enti diz quidu: gahoret forstantet uurchet hoc dixi et hoc dico: audite, capite, facite F 40,23 (mit Ersparung der direkten Rede bei quad in der Koordination). uuaz ist thaz thaz her quidit: luzila stunta? quid est hoc quod dicit: modicum? T 174,2. quedan man iz wola muaz: alle drat er se untar fuaz O 5,17,36. diz chit der propheta anasehendo die iungesten zite . unde aba in irbrutter . stant uf truhten . nio mennisco negeriche . nio der uuirsesto negamagee [Bd. 7, Sp. 393] [vgl. cum de fine saeculi propheta tractaret, ... periculi magnitudine perterritus, magna voce proclamavit: exurge, domine; non praevaleat homo, Cass.] NpNpw 9,20 (= Npw 21). iz ist uuar daz serpens chit . non morte moriemini 29,7. fone truhtenis kagenuuerti . der daz chad . ecce ego vobiscvm svm vsqve ad consvmmationem secvli . ist diu erda iruueget 113,7. uuanda er (Jesus) sia (seine Stärke) neougta dien die (in Ausg. K.-T. 10,551a wohl nach Npw konjiz.) daz chaden . descendat nunc de cruce et credimus ei Cant. Abac. 5 (Np = Hs. W2 = S. XLIV,30; Hs. R diedar chaden, s. α). sie irlugen daz sie chaden . descendat de crvce et credimvs ei Np 63,9. fone diu ist uuar daz er chuit: der sin nieht nituot, der nichumit ouh zi mir nieht Npw 118 R,135; ferner: F 29,7 (ohne lat. Lemma wegen Textlücke); erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (thuruh + Akk. d. Pers.)): durch jmdn., im Passiv: zi thiu thaz gifullit vvurdi thaz giquetan uuas thuruh thie uuizagon: uuanta her Nazareus uuirdit ginemnit ut adimpleretur quod dictum est per prophetas: quoniam Nazareus vocabitur T 11,5; ferner: für dicere: 21,12; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: pirum kelerit keuuisso pi uuruhti vnsereem nalles tuan vvillon denne piporakemes daz daz qhuidit uuihiv kescrift: sint uueka dea sint keduht fona mannum rehte docemur ergo merito nostram non facere voluntatem, cum cavemus illud quod dicit sancta scriptura: sunt viae, quae videntur ab hominibus rectae S 212,8; — erw. mit Adv. baldo: etw. auf kühne Weise sagen, behaupten (vgl. auch ι): ih ketar daz paldo cheden . ube din uuare daz tu dih chist ferloren haben . so nehabetist tu iz ferloren . so neuuare iz tir alienum audacter affirmem . si tua forent . quae amissa conquereris . nullo modo perdidisses Nb 59,26 [49,22]; quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens; erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (mit + Dat. d. Pers.)): durch jmdn./mit Hilfe von jmdm.: truhtinan mihhilont daz mit forasegin qhuedente: nalles vns truhtin .. vzzan nemin dinemv kib tiurida dominum magnificant illud cum propheta dicentes: non nobis domine non nobis sed nomini tuo da gloriam S 195,4; η) mit Rel.-Satz u. folgender direkter Rede: so sie baptizati uuurden . unde iro sundon securi uuaren . do mahton sie cheden . daz hara nah folget . fone diu nefurhten uuir uns . so diu erda getruobet uuirdet NpNpw 45,2; θ) mit uneingeleitetem Nebens., überwiegend im Konj. als Form der indirekten Rede (bei Otfrid kann nach der indirekten Rede noch eine mit quedan nicht unmittelbar verbundene direkte Rede folgen): siu (die Samariterin) quat, sus libiti, commen nehebiti S 90,24. ehr (Daciarius) quaht Gorio uuari chin (ein, Steinm.) ckoukelari 95,25. si (Maria) quad, si wari sin thiu zi thionoste garawu [vgl. dixit autem Maria: ecce ancilla domini, Luc. 1,38] O 1,5,70. er (Gott) quad, er wolti herasun sinan einigan sun ladon thanana ir lante [vgl. quod dictum est a domino per prophetam dicentem: ex Aegypto vocavi filium meum, Matth. 2,15] 19,21. oba thu gotes sun sis, quid, these steina thanne zi brote werden alle [vgl. si filius dei es, dic, ut lapides isti panes fiant, ebda. 4,3] 2,4,40. gilih, quad (der Teufel), goton warin, in thiu sie iz ni firbarin; quad, guat joh ubil wessin 5,17. 18. er quad, er muas habeti [vgl. ille autem dicit eis: ego cibum habeo, Joh. 4,32] 14,97. sie (die Menschen des Alten Testaments) quedent, er (sc. das Gesetz) giwuagi, thaz man [Bd. 7, Sp. 394] man ni sluagi [vgl. quia dictum est antiquis: non occides, Matth. 5,21] 18,11. (der König) quad, er (der Sohn) io bi noti lagi dawalonti 3,2,7. er (Jesus) quad, er selbo quami, then ummahtin binami [vgl. ait illi Iesus: ego veniam et curabo eum, ebda. 8,7] 3,7. quadun tho thie liuti, er (der Geheilte) unrehto dati [vgl. dicebant ... Iudaei illi, qui sanatus fuerat: sabbatum est, non licet tibi tollere grabatum tuum, Joh. 5,10] 4,35. quedent sum giwaro, Helias sis ther maro 12,13. sin zit, quad (Jesus), noh ni quami [vgl dixit ergo eis Iesus: tempus meum nondum advenit, ebda. 7,6] 15,27. selbo Moyses er quit, thaz wib, thaz hiar sulih duit — es man nihein ni helfe, mit steinon sia biwerfe [vgl. in lege autem Moyses mandavit nobis huiusmodi lapidare, ebda. 8,5] 17,15. thanne quistu, ther giduit, thaz thinaz wort gimeinit, so wer so thaz biwerbe, er iamer sar nirsterbe [vgl. tu dicis: si quis sermonem meum servaverit, non gustabit mortem in aeternum, ebda. 52] 18,31. sum quad, er dati widar got, joh er firbrachi sin gibot; thaz sin unwizzi so wialt, thaz er then sambazdag ni hialt [vgl. dicebant ergo ex Pharisaeis quidam: non est hic homo a deo, qui sabatum non custodit, ebda. 9,16] 20,61. thu quist, thu weses avur got 22,45. (die Juden) quadun, silti loufan zi themo grabe wuafan [vgl. Iudaei ... dicentes: quia vadit ad monumentum, ut ploret ibi, ebda. 11,31] 24,45. (Jesus) quad, sie mit otmuati suahtin heroti 4,6,43. (die Leute) quadun, er (Jesus) ni wolti, thaz man zins gulti [vgl. dicentes: hunc invenimus ... prohibentem tributa dare Caesari, Luc. 23,2] 20,21. Pilatus quad, er (Joseph von Arimathia) dati, soso er selbo bati 35,9. solti ih chist tu mina leidunga furhten? meam scilicet criminationem vererer? [vgl. interrogando loquitur . silicet . quam in te suscepi, Rem.] Nb 18,18 [15,5]. ter burgstrit . heizet in rhetorica absolutum . so der . den man malot . tero tate nelougenet . unde er aber sculde lougenet . unde er chit . uuola so tuon muosi 58,27 [48,27]. er (der Angeklagte) chit ter scriptor uuolti . daz man darana underskeit habeti 67,8 [56,23]. aber daz tu chist kerno gehortist . au . uuio ernest tir is uuare . uuio du brunnist . ube du uuissist . uuara ih tih pegunnen habo zeleitenne sed quod tu te dicis avidum audiendi . quanto ardore flagrares . si agnosceres . quo te aggrediamur ducere 127,4 [109,25]. ih chade chiuske uuunna uuarin . chena . unde chint honestissima quidem foret iocunditas coniugis . et liberorum 161,12 [136,6]. er (der Philosoph Phasus) chad alle sela . Charon dero helloturouuart tate des todes kechoron . fore dero inmortalitate Nc 812,13 [131,10]. er (Boethius) chit tiu bezeichenen ein . tiu uone einemo dinge gesprochen uuerdent . so diu tuont . animal gressibile bipes [vgl. illa enim una oratio esse dicitur . quae unius substantiae designativa est, Boeth., Comm. II] Ni 511,26 [18,27] (zu bezeichenen (Hs. -ên), 3. pl. conj., vgl. Sehrt, N.-Wortsch. S. 628, oder ist vom Inf. des Verbs auszugehen, vgl. K.-T. Anm. z. St., dann zu cα). taz ter dia langseimi des uuerchis zeigot . sia zeigot mit temo zite . unde chit iz ein iaruuerh si . alde so eteuuio ut si quis assignet quanta sit actio . tempore diffiniet . annuam . vel sic aliquo modo assignans Nk 411,3 [53,8]. nieman nechit . taz guota ist tes ubelin guota . er chit iz imo si uuideruuartig neque ... bonum mali dicitur bonum . sed contrarium 470,12 [115,13]. uuanda des zitis mer ist . fone diu chit man iz si erera . unde altera in eo enim quod tempus amplius est . in eo antiquius et senius dicitur 486,17 [132,16]. imo (dem Adler) geschiet fore alti chit man . daz sin obero snabel den nideren so uberuuahset . daz er in uf intuon nemag sih zegeazzenne [vgl. dicitur aquila, cum senectute corporis pressa fuerit, [Bd. 7, Sp. 395] immoderatione rostri crescentis cibum capere non posse, Aug., En.] NpNpw 102,5. also demo gescahe chatin sie so gescahe imo Np 68,12. Ieronimus chit iz chede in confractione irę eius 105,23; ferner: für dicere: O 3,5,12. 6,2,1. 4,8,13. Nk 422,6 [64,7]; ohne lat. Lemma: S 97,49. O 1,8,21. 23. 9,13. 20,29. 2,5,22. 6,15. 19. 21. 9,55. 3,2,22. 4,40. 20,52. 106. 4,19,34. 70. 20,35. 36,16. 5,13,13. 20,10. Nb 85,26 [74,10]. Nc 713,19. 728,19 [30,8. 45,13]. Nk 470,15 [115,15]; mit quedan innerhalb einer direkten Rede in der 1. Sing. Praes., nach lat. Vorbild, um dem Gesagten Nachdruck zu verleihen: ist iz io bezeichenende . ein dero . diu uone anderen gesprochen uuerdent . so actio tuot . unde passio . unde alliu accidentia. Uuanda siu uuerdent io gesprochen . fone iro subiecto. Ih chido iz tempus pezeichenne . mit anderro bezeichennissedo est semper nota eorum quae de altero praedicantur. Dico autem quoniam consignficat tempus Ni 505,3 [10,12]; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: nu kit diu heiligi schrift, der gloube der sii tot ân diu werch, die zem heiligin glouben gestent S 355,22. (das Gesetz) quit, got sih belge thrato sulichero dato O 2,18,12; quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens oder einem davon abgeleiteten Adv. (bei Otfrid kann nach der indirekten Rede noch eine mit quedan nicht unmittelbar verbundene direkte Rede folgen): sie sprachun vilu blide zi themo saligen wibe, quatun, iz ni zami; ni was in ther namo (sc. der Name Johannes) nami. In thinemo kunne ... so nist, ther gihogeti, thaz io then namon habeti O 1,9,20. fuar er (Johannes) kundinti thaz, so wito so thaz lant was: Zi giloubu gifiangin, in riwa gigiangin, sih mannolih bithahti; quad, himilrichi nahti [vgl. dicens: poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum caelorum, Matth. 3,2] 23,12. (Gott) mit thrawon thuruh not iz filu wasso firbot. Quad, ob er (Adam) iz (den Apfel) azi, imo ubilo iz gisazi 2,6,7. so er thaz suert thenita, ther engil imo (Abraham) hareta, er hiaz inan irwintan .... Quad, er sih inthabeti, ouh wiht imo ni daroti [vgl. dixit ... ei: non extendas manum tuam super puerum neque facias illi quidquam, Gen. 22,12] 9,53. ther fater ... then sinan liobon gruazta, quad, er wari ... einego siner [vgl. vox facta est ... dicens: hic est filius meus dilectus, Luc. 9,35] 3,13,50. andere thaz in zaltun, thie in abuh woltun, quadun, ni gisuichi, nub er then liut bisuichi [vgl. alii autem dicebant: non, sed seducit turbas, Joh. 7,12] 15,44. riaf er tho ubarlut, thar iz horta ther liut; quad, inan irknatin untar in, joh wizut wola wanana ih bin [vgl. clamabat ... Iesus in templo docens et dicens: et me scitis, et unde sim, scitis, ebda. 28] 16,62. thaz bisprah tho Judas, ... quad, man sia (die Salbe) mohti scioro firkoufen filu diuro [vgl. dixit ... Iudas ...: quare hoc unguentum non vendidit trecentis denariis? ebda. 12,4] 4,2,22. er (Petrus) sprah baldlicho joh harto theganlicho, quad, io giharteti mit imo in theru noti: mit thir bin garo, druhtin, ... in karkari zi faranne [vgl. qui dixit ei: domine, tecum paratus sum et in carcerem ... ire, Luc. 22,33] 13,22. lert er sie mit worton, wio thaz firdragan scoltun; quad, after theru thulti zi mammunte in iz wurti 15,44. er habet in thar gizaltan drost managfaltan fon sin selbes guati, so sliumo so er irstuanti. Quad, after thera fristi in niamer sin ni brusti 57. er (Petrus) suar tho filu gerno, quad, ni wari thero manno [vgl. Petrus vero ait: o homo, non sum, ebda. 58] 18,15. thes selben mag es thar giwuag, themo er thaz ora thana sluag, quad, er nan (Petrus) in ther gahi in themo garten gisahi. Thu dati, ih sagen thir in war, thaz selba wertisal [Bd. 7, Sp. 396] thar [vgl. dixit ei ... cognatus eius, cuius abscidit Petrus auriculam: nonne ego te vidi in horto cum illo? Joh. 18,26] 22. worton tho ginuagen bigondun sie nan (Jesus) ruegen, thingon filu hebigen joh sunton filu managen; quadun, sih bihiazi, er gotes sun hiazi [vgl. coeperunt autem ... accusare eum dicentes: hunc invenimus ... dicentem se Christum regem esse, Luc. 23,2] 20,17. tho gab er antwurti, quad, alleswio iz ni wurti; thaz ih screib, in alawar, thaz steit imo giscriban thar! 27,29. after thesen werkon gistuant er (der Hauptmann) gote thankon. Quad, wari er ana zuival thes giweltig ubar al [vgl. centurio ... glorificavit deum, dicens: vere hic homo iustus erat, ebda. 47] 34,17. iz sprichit ouh giwaro Hieronimus ther maro, giwuag er wortes sines thes selben alten nides. Er quit, sin sumiliche, thoh in thaz werk liche, sie thoh ... thes argen nemen gouma 5,25,71; ferner: ohne lat. Lemma: 1,20,27. 2,6,18. 3,17,27. 4,18,10. 19,30. 22,16. 5,12,95; ι) mit thaz-Satz als Form der indirekten Rede: quedent, daz in dero marchu si ieguuedar, ioh chirihsahha sancti Kilianes, ioh frono, ioh friero Franchono erbi S 116,63. oba thu gotes sun sis, quid thaz these steina zi brote uuerden si filius dei es, dic ut lapides isti panes fiant T 15,3. thie man ... quadun, thaz these ist uuarlihho uuizago thie thar zuouuert ist in mittiligart illi ergo homines ... dicebant: quia hic est vere propheta qui venturus est in mundum 80,8. sie gisehente inan oba themo seuue gangantan gitruobte vvurdun quedente, thaz iz giskin ist videntes eum supra mare ambulantem turbati sunt dicentes, quod fantasma est 81,2. eno ni quedet ir, thaz noh nu uior manoda sint inti arn quimit? nonne vos dicitis, quod adhuc quattuor menses sunt et messis venit? 87,8. oba ih quidu thaz ih ni uueiz inan, thanne bin ih gilih iu luggi si dixero quia nescio eum, ero similis vobis mendax 104,8. in themo tage giengun zi imo Sadducęi, thie thar quadun thaz ni uuari urresti in illo die accesserunt ad eum Sadducaei, qui dicunt non esse resurrectionem 127,1. meistar, Moyses quad, oba sihuuer tot uuirdit ni habenti suni, thaz neme sin bruoder sina quenun magister, Moyses dixit, si quis mortuus fuerit non habens filios, ut ducat frater eius uxorem illius ebda. meistar, in uuare quadi thu thaz her eino ist magister, in veritate dixisti quia unus est 128,4. trohtin, uuil thu thaz uuir quedemes thaz fiur nidarstige fon himile inti forbrenne sie? domine, vis dicimus ut ignis descendat de caelo et consumat illos? 136,3. bithiu quad ih thaz her fon minemo intfahit inti saget iu propterea dixi quia de meo accipiet et adnuntiabit vobis 173,4. quedet ir ouh Judeon nu, thaz si zi Hierosolimu stat filu richu zi thiu gilumpflichu [vgl. vos dicitis, quod Hierosolymis est locus, ubi adorare oportet, Marg. nach Joh. 4,20] O 2,14,59. (um in den Himmel einzugehen) quit iogilih in thrati, thaz er zeichan dati [vgl. multi dicent mihi in illa die: domini, domine, nonne in nomine tuo ... virtutes multas fecimus, Matth. 7,22] 23,25. thar quad man, thaz tho wari fihuwiari 3,4,3 (PV; F thaz quad man, thaz ..., s. λ). wer quedent sie theih (= thaz ih) sculi sin 12,8 (zum vorangestellten Interr.Pron. als Teil des Nebensatzes vgl. Erdm., Syntax 1,181). thu quist, thaz thu iz ni wolles 13,24. quat er ouh bi noti, thaz man sia steinoti: so widorit er in waru sines selbes leru [vgl. si et ipse hanc lapidandam decerneret, deriderent eum quasi misericordiae, quam semper docebat, oblitum, Beda et Alc.] 17,31. sie quatun io zi noti, thaz er then diufal habeti 19,15. quedemes in rihti, thaz iz lobosamaz si, allo sino dati 26,13. thu quis ... theih kuning bin [vgl. tu dicis, quia rex sum ego, Marg. nach Joh. [Bd. 7, Sp. 397] 18,37] 4,21,29. quad er (Pilatus) tho, thaz sie rietin, wio sie nan gihialtin [vgl. ait illis Pilatus: habetis custodiam; ite, custodite, sicut scitis, Matth. 27,65] 36,15. taz argumentum heizet a contrariis . uuanda Aristotiles chit . taz motus quieti contrarius si Nb 57,12 [47,16]. ih uuile cheden . daz taz kuot nesi . daz tir tarot temo habenten ego vero nego ullum esse bonum . quod noceat habenti 96,2 [83,5]. fone diu chit Augustinus . daz malum creatura nesi noh effectio dei . nube defectio a deo 217,18 [176,12]. sulen uuir cheden . daz sie uuizende unde uuellende . daz kuot lazen . unde sih ze ubele heften? 240,8 [191,26/27]. Ouidius heizet sie (die Harpyen) Stiphalidas . a Stiphalo fluuio . pi demo Hercules mit in faht . souuio chede . daz Argonautę sie fertriben 299,9 [228,25] (als Pron. ist wohl er (= Ovid) zu erg., vgl. iuvenesque Aquilone creati virgineas volucres miseri senis ore fugarant, Ovid, Metam. 7,3 f.; oder man chede, so Ausg. K.-T.). nu cheden aber daz si (die Notwendigkeit) si statuamus iterum esse 329,7 [249,21]. uzer demo cristallo der fone glacie genamot ist . tannanuz man chit taz er uuerde Nc 753,30 [69,16]. spilogerner chad man daz er (Liber) uuare pronus in petulantiam referebatur 758,7 [74,2]. chaden alle daz man iz halto frummen solti acclamant ... cuncti . fieri protinus oportere 767,7 [83,17]. sie (die Menschenfresser) ezent nahtes . tes sie sih tages scamen mugen . also man chit . taz ouh hazessa hier in lande tuen 787,19 [105,4]. Uueletabi ... die nescament sih nieht zechedenne . daz sie iro parentes mit meren rehte ezen sulin . danne die vuurme 22 [6]. duohta iro (der Philologia) iz (auf das Bett zu steigen) unsemfte . ih neuuile cheden . daz si nemahti difficile sibi admodum deputabat . s. conscendere . ne dicam inpossibile 812,23 [131,17]. nu ist ouh ungelimfe zechedenne . daz peidiu gelogen sin . uuirdet . ioh neuuirdet at vero nec quoniam neutrum verum est . contingit dicere . ut quoniam neque erit . neque non erit Ni 528,12 [37,16]. darazuo sehendo . daz iz skef ist . nechidit nioman daz iz sin ruoder si . samoso siu zuei io samint sin neque ... in eo quod est navis . in eo eius remus dicitur Nk 429,7 [72,12]. fersage auem uuesen alatam . i. chit taz alatum nesi . noh niomer ala neuuirdet relatiua 432,27 [76,13] (zur Auffassung von chit als 2. Sing. Imp. vgl. K.-T. Anm. z. St.). so man chede . daz ih in (Gottes Verheißung) fersculdet habe . so erhuge gnadon . unde gerih NpNpw 50,6. vuar (Npw uuaz) ist danne . daz Iudei chedent . daz er Christvs nesi . der regali unguento unctvs nesi [vgl. Iudaei qui dicunt, quoniam si non aliquis unguatur regali unguento, non potest Christus vocari, Hier., Tract. in ps.] 104,15. also der apostolus chit . daz sie in reprobrum sensum chomene . so ferro iruuuotin . daz offen gotes reht an in geskine [vgl. quemadmodum dicit apostolus: ... tradidit illos deus in reprobam mentem, Aug., En.] 105,28. daranah chuit si (die Ecclesia) . daz si iro ougen ad apostolos ufheue 118 Cant. grad. (545,19 = Npw De ps. gr. 4). (Ecclesia) chuit iocunda exsultatione . daz si (die Propheten u. Apostel) geleistet eigin also si iro gehiezzen ebda. (27 = Npw De ps. gr. 4; Hs. X kit lętatus sum, s. α). vuer ist so unuuizzig . daz er chede . daz got nesi dixit insipiens in corde suo non est deus Np 52,1. sie chedent ube man sie is fraget . daz triuuua bezzera sin . danne scaz . unde neahtont iz so 57,2. damvs vobis pecvniam . et dicite qvia vobis dormientibvs venervnt discipvli eivs et abstvlervnt evm (uuir mietin iuch . chedint daz sine iungerin in ferstalin iu slaffenten) Npgl 63,9. Apollinarii choten daz sin gotheit inphienge den lichenamen âna sela [vgl. Apollinaristae ... dicunt deitatem eius solam carnem hominis sumpsisse, [Bd. 7, Sp. 398] non animam, Cass.] Npw 108,20. ubirmuote niruuenten mih ... uuanda si chedent daz uuir Christiani einen toden peton 118 Q,122 (Np christianos mortuum colere, s. cβ). du (Christus) quist, daz ih (Ecclesia) scone si W 23,2 [63,2]. sponsus der quadh, daz min praedicatio ... samo suoze si, so der tuiresto uuin 124,3 [223,9]; ferner: für dicere: T 112,2. 131,24. 139,7. O 2,14,103; ohne lat. Lemma: O 1,19,24. 2,8,37. 9,54. 3,15,33. 20,36. 22,57. 4,7,20. 13,33. 18,20. Nb 69,15. 109,3. 273,24. 279,8. 340,5 [58,24. 94,19. 212,17. 216,1. 256,30]. Nc 758,20 [74,12]. Ni 552,17 [65,19]. Nk 369,5 [5,18]. Nm 857,8 [339,24]. Np 51,6; im Passiv: so sama auh uuard chiquhedan, dhazs ir bi mittingardes nara chirista chimartirot uuerdhan ita et pati oportuit I 30,8/9; mit quedan innerhalb einer direkten Rede in der 1. Sing. Praes., auch nach lat. Vorbild, um dem Gesagten Nachdruck zu verleihen: er mieta neinfieng umbe unschuldige. Ih chido daz er umbe mieta niomanne nescadeta NpNpw 14,5. der tiefel fore imo (dem nach Gottes Gebot Lebenden) ze niehte braht uuard. Ih (Christus) chido . daz er imo nieht negemahta . in neheinero temptatione . uuanda er imo nieht ne uueih Np 14,4. ih (Ecclesia) quido abo, daz daz billih si [vgl. iudico sic dignum, Expos.] W 124,6 [223,13]; erw. mit Adv. baldo: etw. auf kühne Weise sagen, behaupten (vgl. auch ζ): so chido ih paldo . daz casus nieht nesi nihil omnino casum esse confirmo Nb 305,20 [233,18]; — erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (in + abstr. Dat.)) zur Angabe eines Fachgebiets: man chit ouh in grammatica . daz persona si accidens uerbi . uuanda si fone imo ungeskeiden ist Nk 411,23 [54,3]; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: ther evangelio thar quit, theiz mohti wesan sexta zit O 2,14,9; ferner: 3,22,3; ein Fachgebiet: rhetorica chit . taz offitium oratoris si . apposite dicere . ad persuadendum . taz chit spenstigo choson [vgl. officium vero meum (der Rhetorik) est dicere apposite ad persuadendum, Cic., De invent.] Nb 124,7 [107,4]. doctrinaliter uuerdent corpora geouget in geometria . naturaliter uuerdent sie geouget in astronomia . geometria chit . taz spera si . quędam ęqualis a centro in omnem partem circumductio Nc 808,9 [127,4]; quedan in Verbindung mit einem Verb des Sagens oder einem davon abgeleiteten Adv.: oh sie dhanne zellando quhedant, dhazs noh Christ ni quhami fona dhemu dhiz al in forasagono mundum dhea aldun aer langhe bifora sungun argumentantur dicentes necdum venisse Christum de quo haec omnina ore prophetarum praesaga cecinerunt I 25,4/5. dhea Iudea ... quhedhant leogando, dhazs noh ni sii dhazs ziidh arfullit Iudaei ... dicunt nondum esse hoc tempus expletum 35,10. mit casu antseidot sih . ter dir chit . taz in is lazti . anderes mannes tod Nb 70,11 [59,21]. nu cheden echert so chosondo . daz prescientia nesi . daz tu chiesest . uuio iz ouh tanne fare etenim statuamus ... nullam esse praescientiam . ut advertas quid consequatur 329,1 [249,17]. uuanda er deus palestrę ist . pe diu chit er (Martianus) fabulose . daz si (Philologia) in (Merkur) an demo gange gesahe . unz si gieng pluomondo . daz chit rationes suochendo allero tougenero dingo [vgl. hoc poetice dicit, Rem.] Nc 772,8 [88,17] (vgl. V 4d); κ) mit thaz-Satz u. darauf verweisendem Adv. sô/sus: fundun gisamanote thie einliui inti thie thie dar mit in uuarun sus quædenti, thaz trohtin arstuont uuarlicho invenerunt congregatos undecim et eos qui cum ipsis erant dicentes quod surrexit dominus vere T 229,2. nu cheden doh so . daz eteuuer chunne gechiesen [Bd. 7, Sp. 399] . uueler guot . alde ubel si sed concedamus ut aliquis possit discernere . bonos malosque Nb 282,28 [218,14]; — quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: scalca ... sagetun sus quedanti, thaz sin sun lebeti servi ... nuntiaverunt dicentes, quia filius eius viveret T 55,6; λ) mit pronom. Akk. u. thaz-Satz: thaz quad man thaz tho uuari fihuuuiari O 3,4,3 (F; PV thar quad man thaz ..., s. ι). taz er aber chit insidentibus curules . taz chit er fone diu . uuanda ... magistratus sazen in curulibus . tanne sie burgreht scuofen demo liute Nb 74,32 [64,11]. taz si chit nobis cognitis . taz chit si (die Philosophia) ex persona hominum . umbe die antipodas . uuanda uns tie unchunt sint [vgl. nobis cognitis dicit propter antipodes de quibus est incognitum, Rem.] 111,10 [96,14]. ih neuuano ioman daz uuellen cheden . taz tiu neuuarin chumftig . êr siu uuvrtin diu nu uuerdent nam arbitror nullum illud esse dicturum . quod eventura non fuerint . priusquam fierent . quae nunc fiunt 331,29 [251,14]; mit quedan innerhalb einer direkten Rede in der 1. Sing. Praes., nach lat. Vorbild, um dem Gesagten Nachdruck zu verleihen: taz chido ih . taz morgene skefuuig turh not chumftig si . alde nesi dico autem futurum quidem esse bellum navale cras necesse est . vel non esse futurum Ni 533,29 [44,10]; — hierher vielleicht auch: Glosse: chuidis [tu vero ipse] inquies [quia vitam animae in corpore manentis ex motibus corporis agnoscis, Greg., Dial. 4,6, PL 77,329C] AJPh. 55,230; μ) mit bithiu [h]uuanta eingeleiteter Satz als Form der indirekten Rede (zur direkten Rede mit Einleitewort nach lat. Vorbild u. fraglichen Fällen s. auch γ): quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: (alle) murmulotun quaedente, bidiu uuanta (Jesus) sih zi suntigomo man gikerta murmurabant dicentes, quia ad hominem peccatorem divertisset T 114,2; ν) mit indir. Fragesatz: quid uuelih namo thir si dic quod tibi nomen est T 53,7. (Nikodemus) quad, wio iz io mohti werdan O 2,12,22. also uuir ofto cheden . ziu man echert tes scaz neme . den man selben haben solta . alde ziu man den slahe . der minnerun poenam habet keurehtot Nb 68,27 [58,6]. uuer mahti an demo strite cheden . uueder iz reht . alde unreht uuare? 100,3 [86,25]. nu sol man ze getate cheden uuaz apodictica si . unde dialectica Ns 620,7 [305,18]; ferner: ohne lat. Lemma: Nb 100,4 [86,26/27]; ξ) mit Rel.-Satz: vvisse .. eocouuelihheru samanungu .. qhuuede er (der Abt) huuanan ist ketaan convocet abbas omnem congregationem et dicat ipse unde agitur S 202,25. einer mag liehto io fure ze manigen iaren cheden . uuaz chumftig nesi nihil enim prohibet in millesimum annum hunc quidem dicere hoc futurum esse Ni 529,29 [39,12]. manigero schelten umbe mih sizzentero habo ih fernomen . die alle chedent . uuieo Christiani tuont. Sie nechedent nieht . uuieo mali Christiani tuont [vgl. quanta mala dicunt in malos Christianos, quae maledicta perveniunt ad omnes Christianos! Numquid enim dicit, ... qui reprehendit Christianos: ecce quae faciunt Christiani; non separat, non discernit, Aug., En.] NpNpw 30,14; im Passiv: so uuar gipredigot uuirdit thiz euangelium in alleru uueralti, ist giquetan inti thaz thisiu teta in ira gimunt ubicumque praedicatum fuerit evangelium in toto mundo, dicetur et quod haec fecit in memoriam eius T 138,6; — mit abstr. Subj.: die Stimme: horrames cotchundida tagalihhin qhuuedenti huuaz unsih zuamanoot stimma audiamus divina cotti- [Bd. 7, Sp. 400] die clamans quid nos ammonet vox S 192,31 (zur Auffassung des eigentlich zu vox gehörigen Adj. divina als divinitas u. zur Wiedergabe durch ahd. gotkundida ‘Göttlichkeit’ vgl. Masser, Komm. Ben.reg. S. 75); ο) mit korrelat. Akk. u. Rel.-Satz: thaz ih iu quad in finstarnessin, thaz quedet ir in liohte quod dico vobis in tenebris, dicite in lumine T 44,18; b) mit Inf.-Konstr.: pidiu keuuisso alle ze kerate vvissan qhuedamees ideo autem omnes ad consilium vocari diximus S 202,30. tho uorstotun daz ni quad zi uuartenna uon themo theismen broto tunc intellexerunt quia non dixerit cavendum a fermento panum T 89,6. to chad si is spuotigo uuesen zehelfenne . nio Cillenius fone Ueneris spensten aber ferluhter . unde nietig uuortener . den gemachen uuidellen bi iro neilti geuuinnen faciendum profecto accelerandumque persuadet . ne itidem Cillenius Cypridis lactatus illecebris . ermafrodito fratrem gignere succensus optaret Nc 727,10 [44,5]; c) mit Akk. m. Inf./lat. acc. c. inf.: α) mit Akk. m. Inf.: mihhil gotlich ist, daz der man den almahtigun truhtin sinan fater uuesan quidit S 43,5. hleitarpaum keuuisso dera selbun hleitra qhuuedamees unseran uuesan lihhamun indi sela latera enim eiusdem scalae dicimus nostrum esse corpus et animam 210,23. ir quedet in Belzebube mih uuerphan diuuala dicitis in Beelzebub eicere me daemonia T 62,3. uuenan quedent mih man uuesen mannes sun? quem me dicunt homines esse filium hominis? 90,1. uuir gihortun inan quedentan, mugan ziuuerfan gotes tempal nos audivimus eum dicentem: possum destruere templum dei 189,3 (mit Ersparung des Pron. im Akk.). thesan fundumes ... quedan sih Crist cuning uuesan hunc invenimus ... dicentem se Christum regem esse 194,2. ni fundanemo sinemo lichamen quamun (die Frauen) quaedenti sih giuuesso gisiht engilo gisehan, thio quædent inan leben non invento corpore eius venerunt dicentes se etiam visionem angelorum vidisse, qui dicunt eum vivere 226,2. er (Socrates) chad ten eid uuesen tiureren . den man suuore bi demo lebenden hunde . danne bi demo toten Ioue Nb 19,32 [16,9]. ube din uuare daz tu dih chist ferloren haben . so nehabetist tu iz ferloren . so neuuare iz tir alienum si tua forent . quae amissa conquereris . nullo modo perdidisses 59,28 [49,24]. an diu ih mines holden Euripidis reda . lobon . Greci poetę . et philosophi . der den chindelosen chad . fone unsaldon sin saligen in quo Euripidis mei sententiam probo . qui carentem liberis . infortunio dixit esse felicem 161,24 [136,16]. aber guot . umbe daz tingoliches uuart kegerot . taz chad ih uuesen beatitudinem sed propter quod cetera optantur . beatitudinem esse concessimus 194,30 [162,22]. spuot tir sar des tih zebehugenne . daz tu fore chade . dih neuuizen quin recorderis . quod te dudum nescire confessus es 210,15 [172,9]. nechad ih tarfore na . gnuht pegriffen uuerden . mit beatitudine? nonne numeravimus sufficientiam in beatitudine? 212,25 [173,21]. got chade du (Philosophia) mit temo stuorruodere dero guoti dia uuerlt alla rihten deum quoque bonitatis gubernaculis universitatem regere disputabas 219,5 [177,8]. also du den fuozkengel chadist sih uuola fermugen sines kanges . ter so ferro gienge . daz tarfurder hina mer uueges neuuare sicut enim censeres eum potentissimum esse ambulandi . qui incedens pedibus pervenire potuisset usque ad eum locum . quo nihil ulterius pervium iaceret incessui 239,14 [191,11]. skinot . taz Platonis reda uuariu ist . terdir chad . einen die uuisen mugen getuon . daz sie uuellen liquet veram esse illam [Bd. 7, Sp. 401] Platonis sententiam . solos sapientes posse facere quod desiderent 244,17 [194,19]. die chade ih uuesen die uuenegosten . ube iro ubeli doh tod in ende nesazti quos infelicissimos esse iudicarem . si non eorum malitiam saltim mors extrema finiret 256,13 [201,25]. ter ouge daz lukke . daz tarfore stat ... alde er chede die selben reda . doh sie ouh uuar sin . so nesin gestellet . daz sie uuurchen disen uzlaz aequum est demonstret . vel falsum aliquid praecessisse . vel ostendat collocationem propositionum . non esse efficacem necessariae conclusionis 257,11 [202,13]. suln uuir unsih umbe daz an die heften . die uuir tieren chaden geliche uuesen? hisne accedamus . quos beluis similes esse monstravimus? 263,8 [205,30]. chit ouh tia (das angenehme Schicksal) der liut sin ubel? num vulgus (iocundam fortunam) malam esse decernit? 295,15 [226,7]. uuanda darinne ęstuarium maris ist ... taz ferrenan sehenten . similitudinem draconis ouget . pe div chit man draconem dar ligen . unde dero epfelo huoten 299,19 [229,2]. ist aleuuar daz man chit . fone niehte nieht uuerden nam vera sententia est . nihil ex nihilo existere 306,15 [234,4]. nu muoz ih cheden geskiht uuesen . daz ungeuuando geburet licet igitur diffinire casum esse . inopinatum eventum 309,2 [235,29]. so cheden got uuesen euuigen . dia uuerlt uueriga dicamus quidem deum aeternum esse . mundum vero perpetuum 352,13 [265,3]. so nechist tu nieht in haben foreuuizeda . samoso chumftiges non aestimabis esse praescientiam . quasi futuri 353,10 [20]. du bist ter ... den sie (die Kinder der Götter) chedent sin dero sangcuttenno sun Nc 689,8 [3,11]. tannan chad Mercurius . sih ouh mugen suhte buozen . ube imo darumbe digi chamin ex quo . s. versu pestem fugari posse Mercurius . si voces primae vestigiis eius accederent admonebat 713,17 [30,7]. ist ioman der sih chede neuuizen dia arbeitsamen uuacha Philologię . unde dia bleichi iro emezigen unslafes? quisquam est qui asserat se nescire laborata pervigilia Philologiae . et pallorem lucubrationum perennium? 729,6 [46,2]. uuanda doh Iuppiter gnoto forderota iro rat . pe diu chad si gehite gota . unde getragene gutenna ze demo rate suln geuuiset uuerden quia tamen eius ... Iupiter exegerat ... consilium . suadet deos maritos dearumque grandaevas in haec decernenda conduci 733,7 [49,18]. cęlestis ignis ist obe ęthere . unde umbe ętherem . unde daz (Feuer) chedent philosophi mit temo erdfiure gezugedot uuerden [vgl. ferunt philosophi terreno igni caelestem nutriri, Rem.] 747,18 [62,22]. tie (Venus) chaden sie uuesen meistrun allero chiuski . doh si uuare muoter alles niotes . unde allero uuunnolibi quae quidem licet amorum voluptatumque mater omnium crederetur . tamen eidem deferebant pudicitiae principatum 760,9 [76,5]. Pegasus chit fama . uuanda poetę sint famosi . be diu chit man sie getrunchen haben des prunnen . den Pegasus uzer dero erdo sluog . mit sinemo fuoze 791,7 [109,1]. uuanda si chad . taz so getana uuesen dero murgfarun . unde dero stirbigun vuiste quippe memorabat istaec minima caducae mortalisque esse substantiae 811,12 [130,8]. fone diu chedent sie dih . tougeniu ding chumftigiu melden hinc Phoebum perhibent prodentem occulta futuri . s. temporis 834,30 [156,2]. mit rehte ist er (Thales) nazer . uuanda er dia nazi chad uuesen rerum originem 843,23 [166,12]. ih chad nomen uuesen bezeichenlih . after gelubedo Ni 503,15 [8,16]. also man cheden mag nauale bellum . quisso uuerden . unde neuuerden 529,1 [38,6]. prima fallacia ist . taz man uuanit alde chit ein ding neuuesen daz iz ist 583,1 [100,24]. an demo si (die Farbe) aber ist . taz nechit nioman uuesin [Bd. 7, Sp. 402] taz si ist. Fone diu heizit taz ęquiuocatio ratio vero albi numquam de corpore praedicabitur Nk 381,8 [21,2]. Aristarchum chidis tu uuesin grammaticum . so tuost tu ouh hominem unde animal aliquem enim hominem dicis grammaticum esse . ergo et hominem et animal grammaticum dicis 385,21 [25,27/26,1]. man nechede reda . unde uuan . so getan uuesin nisi forte quis opponat orationem et opinionem esse huiusmodi 394,27 [36,1]. man nechede manig unde unmanig michel unde luzzel . uuesen uuideruuartig nisi multa paucis dicat quis esse contaria . vel magnum parvo 412,20 [55,3]. tie uuisegernen chedint . uuideruuartig uuesen daz obenan ist . temo . daz nidenan ist sursum enim ad id quod deorsum est . contrarium ponunt . s. philosophi 416,20 [58,21]. tie agezelen an dien buochen . chedent sie âne haba sin namque in disciplinis non multum retinentes . i. non memoriter tenentes ... dicunt habitum non habere 451,9 [96,7]. ze uier uuison chit man ein gagen andermo gestellit uuerden dicitur autem alterum alteri opponi quadrupliciter 468,18 [113,22]. uuir cheden unsih haben . daz in uazze ist . ioh al daz in unserro geuualte ist haec igitur omnia habere dicuntur . ut in vase . aut ut possessionem 495,5 [142,21]. fone sinero persona (Job) ... chaden eteliche uuesen gescriben allen disen salmen NpNpw 37,12. si (die Ecclesia) chuit allero erest . sih hier nidanan buuuen mit habitantibus cędar NpNpw 118 Cant. grad. (545,17 = Npw De ps. gr. 4; NpX sprehhan). er (David) chad sih finden sin herza . samo so iz sitig uuare fliehen fone imo [vgl. invenire se dixit cor suum, quasi soleret ab eo fugere, Aug., En.] Np 85,5. tiu ungeuuisserin (argumenta) diu fone dien anderen drinzenin chomint . chad er (Cicero) uuesin nuzerin sprahmannin . unde dingmannin . danne uuistuomis flegerin Cicero deinde argumenta omnia praeter ea quae tribus locis supradictis sumuntur . ad rhetores potius pertinere dixit quam ad philosophos . quia magis similitudinem veritatis astruunt . quam ipsam veritatem Ns 619,2 [303,14]; ferner: für adicere: Nb 116,27 [101,2]; für asserere: Nc 784,17 [101,20]; für attestari: 694,8 [8,13]; für dicere: T 90,2. Nb 185,17. 208,10. 240,21. 359,10 [156,5. 170,28. 192,4. 269,12]. Nc 834,22 [155,17]. Ni 512,26 [20,4]. Nk 388,18. 409,11. 413,13. 417,30. 439,11. 466,5. 473,13. 489,3. 8. 13. 29. 494,14. 17. 21 [29,6. 51,6. 55,25. 60,4. 83,6. 111,1. 118,13. 135,17. 21. 27. 136,17. 141,25. 27. 142,5]; für loqui: Nb 218,18 [177,4]; für ponere: Nk 414,4. 5 [56,18 (2)]; für opponere: 493,24 [141,2]; für respondere: Nb 47,5 [38,6]; ohne lat. Lemma: 264,23. 308,7. 327,17. 345,28. 350,4 [206,28. 235,11. 248,16. 260,23. 263,17]. Nc 694,16. 701,5. 717,19. 843,21. 27. 32. 844,4 [8,19. 16,1. 34,12. 166,10. 16. 21. 167,2]. Ni 552,30 [66,6]. Nk 413,17. 494,23. 495,8 [56,2. 142,7. 24]. NpNpw 37,9; hierher vielleicht auch: mit unklarer Konstruktion in bruchstückhafter Überlieferung: .. dea quedant .. acesserunt ad eum Sadducaei, qui dicunt non esse ressurrectionem F 16,18; Glosse: chuuatun [festivitates apostolorum ... antiqui patres in venerationis mysterio celebrari] sanxerunt (sacraverunt) [Is., De off. 1,35 p. 402] Gl 2,343,23 (mit allgemeinerem quedan ‘sagen, mitteilen’ für lat. sancire ‘festsetzen, verordnen’; zur Wiedergabe eines schwierigen lat. Lemmas durch ein leichter verständliches ahd. Wort in dieser Hs. vgl. Ulrich, Isidor S. 9; anders Gl.-Wortsch. 5,411 ‘bestimmen (als)’); — mit quedan innerhalb einer direkten Rede in der 1. Sing. Praes., häufig nach lat. Vorbild, um dem Gesagten Nachdruck zu verleihen: ih nechido nieht arge site geandot uuerden . unde mit puozo gerihtet uuerden neque id nunc molior [Bd. 7, Sp. 403] ... corrigi ultione pravos mores . et ad rectum supplicii terrore deduci [vgl. neque id nunc molior . i. non de his suppliciis dico, X] Nb 258,15 [203,4]. ter got uuile uuanen fone diu bechennen chumftigiu . uuanda siu geskehen sulen . den chido ih uuanen . daz imo geskihte machunga sin . dero uuizentheite 318,12 [242,2]. ih chido grehto . ein ding chumftigez . peidiu sin . ioh nothafte ... ioh ferlazen . unde selbuualtig respondebo namque . idem futurum ... necessarium esse ... liberum prorsus videri . atque absolutum 356,8 [267,16]. ih chido . aber dia unallelichun saga . stan gagen dero allelichun in uuiderchetungo dico autem opponi contradictoriae affirmationem quae universale significat . eidem . i. illi quae non universaliter Ni 518,5 [25,19]; ferner: für dicere: 537,18 [48,21]. Nk 373,8 [10,23]; ohne lat. Lemma: Ni 518,14 [26,3]; — mit abstr. (auch pronom.) Subj.: eine Aussageform in der Logik: sid taz so ist . taz temo uuane der daz kuota chit uuesen guot . uuideruuartig ter ist . ter iz chit neuuesen guot . mer danne der iz chit uuesen ubel [vgl. propositio bonum esse quod bonum est, Boeth., Comm. I] Ni 584,23. 24. 25 [102,16. 17. 18]. taz nemag ter (uuideruuartig uuan) nieht sin . ter unguot chit ubel sin non enim ea (opinio) quae dicit quoniam malum est 586,3 [103,23]; ferner: 12 [104,5]; zu uuân für affirmatio, opinio ‘Vordersatz eines Syllogismus’ vgl. Jaehrling S. 120; quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: der mit comparatione sih antseidota . ter daz here losendo . hinagab tien hostibus arma . unde impedimenta ... unde daz chat . uuesen bezera . danne selbez taz here zeuerliesenne Nb 70,1 [59,12]. sus habest tu mit mir geredot. Tu (Philosophia) fienge ana ze beatitudine ... unde chade sia in gote uuesen etenim paulo ante a beatitudine incipiens ... quam in summo deo sitam esse loquebare 218,7 [176,27]. uuile du den uuan daz kuot kuot si allelicho sprechen so chist tu aller guotelih guot uuesen Ni 587,6 [105,1]; β) mit lat. acc. c. inf.: si uuolta er chade . se hominem in deo deum esse Nb 47,29 [38,27]. sume chaden . also Salustius saget in catilinario . consulatum uiolari . eo quod de equestri ordine ortus sit . non de senatorio 100,17 [87,8]. er chad Romanos aurum non habere uelle . sed aurum habentibus imperare [vgl. consul respondisse fertur Romanos velle non habere aurum ..., X] 118,30 [102,24]. fone diu skinet . ube man uragentemo uersagen mag . Socratem esse sapientem . taz sar uuar ist zechedenne . Socratem non sapientem esse manifestum est autem . quoniam etiam in singularibus si verum est interrogatum negare . quoniam et affirmare verum est Ni 544,20 [56,16]. vbermuote nebescrenchen mih ... uuanda sie chedent christianos mortuum colere Np 118 Q,122 (Npw daz uuir Christiani einen toden peton, s. aι); ferner: ohne lat. Lemma: Nb 307,1 [234,17]. Np 79,7; d) mit pronominaler Ergänzung (zur Bezugnahme auf einen bereits bekannten Redeinhalt, als Fragepron. auch zur Bezugnahme auf einen noch nicht bekannten Redeinhalt, vgl. dazu a—c): α) mit pronom. Akk. (bei Interr.-Pron. [h]uuaz kann der erfragte Redeinhalt folgen): guaz que- tenger (l. queten ger) erra .i. quid dicitis vos? Gl 5,519,15. huuaz qhuidit (der Heilige Geist)? Qhuemat, suni hoorrat mih quid dicit? Venite, filii, audite me S 193,6. dei qhuuedant tuat quae dicunt, facite 205,34. neouueht qhuedante nihil dicens 251,30. dhiz quhad ir bidhiu huuanda ir uuas chiuuisso fona Betlemes [Bd. 7, Sp. 404] lantscaffi fona Dauides chunne fuit enim de patria Bethleem de domo David I 39,19. du quidis iz tu dicis F 24,18 (als Antwort auf eine Frage). huuaz furirinnit ir daz ih quedan scal uuizut quid praeceditis qui quod dicturus sum nostis? 40,21. ni curet sorgente uuesan, ... uuaz ir quedet nolite solliciti esse, ... quid dicatis T 44,13. mit thiu her (Jesus) thisu quad cum haec diceret 58,1. thisu quad he (Jesus) in samanungu lerenti in Capharnaum haec dixit in sinagoga docens in Capharnaum 82,11a. ih quidu thisiu, daz ir heile sit haec dico, ut vos salvi sitis 88,11. tho her thisiu quad, scamatun sih alle sine geginsachon cum haec diceret, erubescebant omnes adversarii eius 103,5. gihoristu uuaz these quędent? audis quid isti dicant? 117,4. thiz quadun sine eldiron, uuanta sie forhtun thie Iudeon haec dixerunt parentes eius, quia timebant Iudaeos 132,13. thisu quad er (Jesus) haec ait 135,6. thaz quad her (Judas) dixit autem hoc 138,3. uuaz quidu? Fater, giheili mih fon theru stuntu! quid dicam? Pater, salvifica me ex hac hora! 139,5. meistar, diz quedenti zisperiu uns harm tuos magister, haec dicens etiam nobis contumeliam facis 141,24. her (der Vater) mir bibot gap uuaz ih quede oda uuaz ih sprehe ipse mihi mandatum dedit quid dicam et quid loquar 143,6. thaz ni uuesta nioman thero sizzentono zi uuiu er thaz quad hoc autem nemo scivit discumbentium ad quid dixerit ei 159,5. uuir ni uuizun uuaz er quidit nescimus quid loquitur 174,2. thaz mittiu her quad, tho anablies hoc cum dixisset, insufflavit 232,6. waz mag ih quedan mera, min einega sela O 1,22,52. thaz ir hortut quedan mih 2,13,5. thaz quisdu, quad er sar [vgl. ait illi: tu dixisti, Matth. 26,25] 4,12,25. tho want er (Judas) ..., thaz man nan (Jesus) nirknati, joh thiz (daß er Jesus küssen wollte) bi thiu quati 16,32. waz er selbo (Jesus) hiar (vor Gericht) nu quit, thaz eigut ir gihorit 19,67. zi honidu imo iz datun, thaz sie sulih quatun 22,29. scrib, thaz er iz quati [vgl. noli scribere ..., sed quia ipse dixit: rex sum Iudaeorum, Joh. 19,21] 27,28. uuanest tu in disen murgfaren uuerltsachon ieht uuesen . daz manne geben muge disa stata? Taz uuolta ih tu darmite chadist Nb 175,16 [147,27]. taz chit si fone diu . uuanda er imo selbo bedenchen sol . uuio uuar daz si . daz si in leret 209,8 [171,15]. do undernam ih iro (der Philosophia) daz si noh to cheden uuolta tum ego abrupi intentionem parantis adhuc aliquid dicere 226,26/227,1 [183,5]. ube daz erera uuar ist . taz ih chad . si nequitia miseros facit . miserior necesse est diuturnior nequam 256,20 [201,30] (mit lat. si-Satz als Attrib. zu daz erera). tiz chad si (die Philosophia) dixerat . i. superiora carmina impleverat . quae finem faciunt quarti libri 303,5 [232,1]. nu fernemen uuaz si (die Göttin Satira) chede Nc 688,12 [3,5] (am Ende der Einleitung, es folgt Buch I von Nc). daz chit er (der Autor) . uuanda ęther hohera ist tanne aer 730,21 [47,12]. taz chad ih fone diu . uuanda dero tiero stimma . habent naturlicha bezeichnennissida . unde nesint nieht nomina Ni 503,19 [8,20]. sih taruore an dia descriptionem . tar uindest tu . daz er chit . i. uuio angulares angularibus enchedent . unde particulares uniuersalibus? 522,14 [30,10] (mit uuio-Satz als Erläuterung des zu findan gehörigen Objektsatzes). ziu in durften unde an dero note lazest du unsih? ... Daz chedent sie . aber fone gote uuirt inzundet der armo ad uirtutem NpNpw 9,Diaps. 2 (= Npw 9,24). daz chad ih in persecutione unde in angustia . unde in pauore mortis 30,23. daz chit Christus ex consuetudine humanę infirmitatis . samoso in belangee . uuanne in sin fater reche [vgl. pro consuetudine infirmitatis humanae dicitur, Cass.] 34,17. ist uppig . daz [Bd. 7, Sp. 405] sie chedent . aber du tuost daz du chist [vgl. vana est ergo et falsa maledictio filiorum hominum, ... deus autem cum benedicit, facit quod dicit, Aug., En.] 108,28. vueliche chedent daz? 117,27. vuaz anderes cheden uuir . âne (Npw uuane) daz hara nah stat. Deus meus es tu [vgl. quid ibi aliud dicemus, nisi: deus meus es tu, Aug., En.] ebda. daz mag cheden populus noui testamenti . der in contemptu uuas populo ueteris testamenti . daz mag ouh sunderigo cheden Ioseph . unde Dauid [vgl. hoc etiam David ... potest dicere, ... ad postremum ... potest hoc dicere ... populus novus, Cass.] 118 S,141. truhten ube daz menniscon leben solih ist ... uuaz mag ih danne cheden? Cant. Ez. 17. vuer chit daz? [vgl. quis dicit? Aug., En.] Np 60,2. got hilf mir . daz chid du diccho . daz si dir in muote unde in munde . des neirdriezze dih 69,6. daz chit synagoga . quę non seruiuit idolis [vgl. vox est synagogae, Aug., En.] 72,23. daz chit totus Christvs . caput et corpus . uuanda er einer neirteilet . nube sancti sament imo [vgl. ergo totus Christus dicit, id est, caput et corpus in sanctis, Aug., En.] 74,3. vuer mag daz cheden âne Christvs? [vgl. nescio utrum potuerit forte alius dicere, nisi ille qui sine peccato erat in hoc mundo, Aug., En.] 85,2. vuannan chedent sie daz . âne daz sie got fertreget . unde sie leben lazzet? 93,4; ferner: für dicere: T 104,3. 122,3. 132,4. 135,17. 26. 139,8. 143,8. 158,3. 186,4 = T Fragm. S. 291,10. 187,4. 195,2. 196,1. 221,3. 230,6. 238,5. 239,1; ohne lat. Lemma: S 29,23. O 3,12,3. 30. 4,2,27. Nb 222,9. 229,22. 257,16. 325,18 [179,14. 185,1. 202,16. 247,6]. Nc 691,9. 750,3 [5,12. 65,11]. Ni 502,11. 521,2. 578,13 [7,6. 28,17. 95,18]. Nk 416,22 [58,24]. NpNpw 109,1. 3. 115,10. 117,28. 118 H,63. N,99. V,167. 139,7. Np 40,6. 77,2. 85,2. 90,2. 118 N,99. Npw 11,5; im Passiv: .. der foravvesan vvirdiger ist munistres simblum kehuckan scal daz ist keqhuetan indi nemin meririn tatim erfullan abba qui praeesse dignus est monasterio semper meminere debet quod dicitur et nomen maioris factis implere S 198,1 (vielleicht vom Kontext unabhängige Übers. von quod dicitur als ‘das wird gesagt’, mit Auffassung von quod als Demonstrativum; nach Masser, Komm. Ben.reg. S. 89 in der Bed. ‘das heißt’, dafür aber bisher keine sicheren Passivbelege, vgl. D II 2). kehuckan scal simblum .. daz ist kehukkenti daz ist keqhuuetan indi uuizzan . daz demv meer ist pifolahan meer fona imv meminere debet semper abbas quod est meminere quod dicitur; et scire quia cui plus committitur plus ab eo exigitur 201,10 (zur Übers. vgl. die Anm. zum vorausgehenden Beleg S 198,1 u. Masser a. a. O. S. 98). du hulfi mih .. ketrostanter pist mih; demv keqhuetanemu .. vntarfolkenti qui adiuvasti me et consolatus es me; quo dicto tertio accipiat benedictionem egrediens subsequens 241,21. thesen giquetanen gieng stigenti zi Hierusalem his dictis abiit ascendens Hierosolimam T 138,15; — hierher auch, zur Wiedergabe von lat. verbi gratia ‘beispielsweise, zum Beispiel’ (zu weiteren Formen der Wiedergabe vgl. f): samaso iz kachuetan si [populus Iudaeorum ... communes cibos vocat, quibus omnes utuntur homines,] verbi gratia (ut subauditur. id.) [, suillam carnem, ostreas, lepores, et istiusmodi animantia quae ungulam non findunt, Hier. in Matth. 15,11] Gl 2,333,28 (die Glossierung ist wegen iz wohl als erklärende Vok.-Übers. u. nicht als Textglossierung zu verstehen); — erw. mit adverb. Best. (Adv.) zur Bezugnahme auf an früherer Stelle Gesagtes: mit tiu ist ouh tes keantuuurtet . taz tu fore chade . ungeristlih sin . ube ioman des kedenche . daz unseriu futura . gotes uuizentheit recchen ex quo illud quoque resolvitur . quod paulo ante posuisti . indignum esse . si [Bd. 7, Sp. 406] dicantur nostra futura . praestare causam scientiae dei Nb 361,25 [270,26] (mit Akk.-mit-Inf.-Konstr. als Attrib. zu tes bzw. zu dem dazu gehörigen Rel.-Satz taz tu fore chade); — erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (fona + Refl.-Pron. im Dat.)): von sich aus, aus eigenem Antrieb: (Caiphas) thaz fon imo selbemo ni quad hoc autem a semetipso non dixit T 135,30; — erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (thuruh + Akk. d. Pers.)): durch jmdn., mit Hilfe von jmdm., im Passiv (zu den Belegen für (sus) quedantan + direkte Rede s. aα. β): daz arfullit uurti dhaz gaquetan uuart durah forasagun Esaiam quuedantan: see miin sunu ut adimpleretur quod dictum est per Esaiam prophetam dicentem: ecce puer meus F 5,5, z. gl. St. T 69,9. thaz uuari gifullit thaz thar giquetan uuas fon truhtine thuruh then uuizagon sus quedantan: seno nu thiorna in reue habet inti gibirit sun ut adimpleretur quod dictum est a domino per prophetam dicentem: ecce virgo in utero habebit et pariet filium T 5,9 (mit Angabe des ursächlich Handelnden bzw. Sprechenden in der Präp. verb. fona + Dat. d. Pers.). thaz vvurdi gifullit thaz giquetan uuas fon truhtine thuruh then uuizzagon sus quedantan: fon Ęgyptin gihalota ih minan sun ut adimpleretur quod dictum est a domino per prophetam dicentem: ex Aegypto vocavi filium meum 9,4 (mit Angabe des ursächlich Handelnden bzw. Sprechenden in der Präp. verb. fona + Dat. d. Pers.). thaz vvurdi gifullit thaz giquetan uuas thuruh Esaiam then uuizagon sus quedantan: her unsara ummaht inphieng ut adimpleretur quod dictum est per Esaiam prophetam dicentem: ipse infirmitates nostras accepit 50,2; ferner: für dicere: F 24,10. T 10,2. 74,3. 116,3. 193,6; — erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (in + abstr. Dat.)): anstelle von oder in Gestalt von jmdm.: daz chit unser houbet (sc. Christus) in unseren stal [vgl. ipse enim interpellat pro nobis, Aug., En.] NpNpw 37,22; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: denne (die Heilige Schrift) desiv keuuisso qhuidit keaugit vns eocouuelihha erhabanii chunni vvesan dera ubarmuatii cum (scriptura) haec ergo dicit ostendit nobis omnem exaltationem genus esse superbiae S 209,24; eine Äußerungsform: spelpauhan ander quidit ander cazaihnit allegoriam aliut pro aliut significans Gl 1,48,38. vuanda uns got in parabolis zuosprichet . pe diu sin fernumstig sinero uuorto . diu ein chedent . ander bezeichenent Np 77,68; quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: fater unser, thu in himilom bist, giuuihit si namo thin ...: auh thanne uuir thiz quedhem, thanne bittem uuir, thaz sin namo in uns mannom uuerdhe giuuihit S 29,7. thisu quedenti riof her: thie thar habe orun zi horenne, hore! haec dicens clamabat: qui habet aures audiendi, audiat! T 71,6. corpus Christi sancta ęcclesia sprichet hier . vuaz chit (Npw noch si)? Die uuerltherren ahton min ungesculdet [vgl. agnoscamus ergo hic etiam eius verba dicentis: principes persecuti sunt me gratis, Aug., En.] NpNpw 118 V,161; ferner: ohne lat. Lemma: S 29,11; β) mit pronom. Gen. (statt Akk., wohl an den zu erwartenden Kasus des übergeordneten Satzes angelehnt): nieht neist uuarera . alles tes man cheden mag hoc nihil verius dici potest Nb 174,12 [146,29]; erw. mit adverb. Best. (Adv.) zur Bezugnahme auf einen früheren Redeinhalt: ih uuirdo aber nu geuuar . des tu fore chade sed experior re . quod tu dudum dixisti 304,11 [232,22]; [Bd. 7, Sp. 407] e) der Bezug auf einen Redeinhalt ist syntaktisch nicht ausgedrückt: ih uuesta thaz thu simbulun mih gihorist, oh thurah thaz folc thaz thar umbistentit quad ego autem sciebam quia semper me audis, sed propter populum qui circumstat dixi T 135,25. eno bin ih iz, meistar? Tho quad imo: thu quadi numquid ego sum, rabbi? Ait illi: tu dixisti 159,6, z. gl. St. F 22,2; ferner: für dicere: T 190,2; hierher auch, erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (mit + abstr. Instr.)) zur Angabe einer Äußerungsform: truhtin, ih ni bin uuirdig thaz thu gest untar mina theki: quid ekkorodo mit uuortu, thanne uuirdit min kneht heil domine, non sum dignus ut intres sub tectum meum, sed tantum dic verbo, et sanabitur puer meus 47,4; — hierher vielleicht auch: Simon, ih haben thir sihuuaz ci quedanne. Her quad tho: meistar, quid! Simon, habeo tibi aliquid dicere. At ille ait: magister, dic! T 138,8 (oder als allgemeine Aufforderung zu sprechen aufzufassen (?), dann zu B I 1). alliu thiu sie iu quęden haltet inti tuot, after iro uuercon ni curit ir tuon: sie quedent inti ni tuont omnia ergo quaecumque dixerint vobis servate et facite, secundum opera vero eorum nolite facere: dicunt enim et non faciunt 141,1 (hierher oder absolut zu verstehen (?), dann zu B I 1); f) mit relativem Adv. als/sô/sos u. Ersparung des pronom. Akk., häufig in einen Satz, bzw. einen hervorzuhebenden Sachverhalt, eingeschoben: soso ihc chede [ibi Paulus conversum,] ut ita dixerim [, mundum ducens, Greg., Hom. I,17 p. 1504] Gl 2,313,19. bitharf, thaz er so due (sc. den Schuldigen zu vergeben), so her quithit S 29,24. in tuldim keuuisso uuihero .. allem tuldim soso qhuatumes truhtinlihhemv .. ze tuanne so si katan in festivitatibus vero sanctorum vel omnibus solemnitatibus sicut diximus dominico die agendum ita agatur 224,25/26. .. dera fastun tages vvisit keqhvetanemv abande luzzileru vntarstuntu saar zuakangen .. so qhvuedames .. si autem ieiunii dies fuerint dicta vespera parvo intervallo mox accedant ad lectionem conlationum ut diximus 248,20. garuuet trohtines uueg, soso quad Esaias ther uuizago parate viam domini, sicut dixit Esaias propheta T 13,21. giengun sume fon uns zi themo grabe inti so fundun so thio uuib quadun abierunt quidam ex nostris ad monumentum et ita invenerunt sicut mulieres dixerunt 226,3. ziu sculun Frankon, so ih quad, zi thiu einen wesan ungimah O 1,1,57. rihtet gote sinan pad, so ther forasago quad [vgl. dirigite viam domini, sicut dixit (Isaias) propheta, Joh. 1,23] 27,42. nu Krist in therera redinu zeichan duit so menigu, so thie ewarton quatun, iz al in ubil datun 3,26,2 (zu sô als Relativpartikel, bez. auf zeichan, vgl. Erdm., Komm. S. 437). ih duan ... so thu quist 4,31,23. ewiniga drutscaf niazen se iamer, soso ih quad, in himile zi ware mit Ludowige thare Ol 85. tia saligheit also ih (die Philosophia) chad . ilent alle mennisken guunnen hanc uti diximus . diverso tramite mortales omnes conantur adipisci Nb 129,20 [111,27]. ube die mennisken habetin so Aristotiles chit luhsiniu ougen quodsi ut Aristotiles ait . homines uterentur linceis oculis 165,22 [139,13]. (die Stimme) ist ungeskeiden . doh tero gehorenton oren geskeiden sin . unde ist si ouh corporalis . so Priscianus chit . quia vox est aer ictus 204,7 [168,14]. so ein conclusio dero anderro folget . taz heizet Latine . so Martianus chit . confinis conclusio . Grece simplerasma 250,13 [198,8]. fatum hiezen die alten liute . so Seruius chit . uocem Iouis 280,12 [216,23]. uuanda so min uuisero einer chad . heiliges mannes lichamen . habent tugede so gefestenot . taz imo nieht taron nemag nam ut quidam me ex- [Bd. 7, Sp. 408] cellentior . andros de ieras daumasa aliteres icomdoeson (l. icodomeson, K.-T.) (viri autem sacri corpus virtutes aedificaverunt . i. munierunt) 285,26 [220,7]. iiho ih iz also uuesen . so du chist consentio id ita esse . uti tu dicis 310,27 [237,6]. in sumelichen dien steten funden sie ... uuormazigen disg . unde fore alti fermulite astericha . alde so sumeliche chedent kerumfene scuha alibi cariantem tripodem . crepidasque situ murcidas . i. marcidas ... repererunt [vgl. nonnulli crepidas calciamenta dicunt esse consulentium Apollinem, Rem.] Nc 703,10 [18,13]. fone himele rinnente aha tie sie solton uberfaren so er (Merkur) chad . daz sie ze demo gote chamin . den sie suohton amnes quosdam caelitus defluentes . quos transeundos esse perhibebat . ut ad deum ipsum quem reperire cura est pervenirent 706,20 [22,7]. fone dero conceptu beginnet taz chint leben an demo sibenden manode . so physici chedent 780,32 [98,5]. daz ist tiu burg Sipona . dar tria elementa endont so sie chedent . cęlum . terra . mare 820,16 [139,11]. dero sybillarum uuaren zuo . so du uueist . nals zene so man chit quas . s. sybillas . non decem ut asserunt . sed duas fuisse non nescis 821,28 [141,2]. tiu manigi . diu sih fore micheli hinalangta zuo mila . so Syrus chad illa obsequentium multitudo . quae sicut Syrus quidam astruit . in numero duorum milium fuerat constituta 828,11 [148,7]. selber Iouis . ter alle stete eruuallot . uuas to gefaren so man chad . kebieten anderen goten unde demo himelherote nam ipse totius mundi membra collustrans . ad deorum dicebatur imperium . et senatum caelitem commeasse 837,4 [158,14]. vuieo mag Christvs peidiu sin . ioh filius Dauid so ir chedent . ioh dominus Dauid . so er imo selbo chad . do er sus fone imo sprah Np 77,2; ferner: für lat. dicere: S 259,2. T 217,6. Nb 308,30 [235,26]. Nc 750,1. 816,5/6 [65,10. 135,3]; ohne lat. Lemma: S 29,25. O 2,14,104. 3,7,71. Nb 47,24. 65,26. 193,11. 221,5. 232,7 [38,23. 55,16. 161,18. 178,22. 186,20]. Nc 694,20. 751,4. 799,21 [9,1. 66,13. 118,3]; im Passiv: frammert alliu so kachuetan ist erfullit sin reliqua omnia ut dictum est impleantur S 221,5 (im Abschn. Qualiter aestatis tempore agatur nocturna laus); mit quedan in der 1. Sing. Praes. zur Wiedergabe von lat. verbi gratia u. verbotenus ‘beispielsweise, zum Beispiel’ (zu weiteren Formen der Wiedergabe vgl. unten mit abstr. Subj. biladi u. dα): soso quhido [reliqui omnes ut convertuntur ita sint; ut] verbi gratia [qui secunda hora diei venerit in monasterio, iuniorem se noverit illius esse qui prima hora venit diei, cuiuslibet aetatis aut dignitatis sit, Reg. S. Ben. 63] Gl 2,50,56. soso quhidu verbotenus [verbi gratia vel causa vel sicut dico, CGL IV,578,8] 4,23,49 (vgl. Krotz S. 632,831); — erw. mit adverb. Best. (Adv.) zur Bezugnahme auf früher Gesagtes: sar io thia wila so liaz er sela sina in sines selben fater hant, so er quad hiar fora, theist gizalt O 4,33,26. ube iz so ist . so uuir mittundes after redo chaden . daz ubel nieht neist . so ist offen die echert ubel gemugen . daz tie nieht negemugen nam si malum nihil est . uti paulo ante collegimus . i. ex argumentis contraximus . cum mala tantummodo possint . nihil posse improbos liquet Nb 242,2 [193,1]. uuanda sie infelicissimi uuarin . so si (Philosophia) darfore chad . ube sie iomer musin sin inpuniti so uuerdent sie note puniti feliciores 260,15 [204,13]. ube des nieht uuesen nemag . so nemag ouh casus solih nieht sin . so uuir fore chaden . ih meino . daz er si euentus productus . temerario motu quodsi hoc fieri nequit . ne casum quidem huiusmodi esse possibile est . qualem paulo ante diffinivimus 307,15 [234,26]. an dien indefinitis . mugen siu beidiu uuar sin . [Bd. 7, Sp. 409] also er daruore chad . ut homo in undis periit . homo in undis non periit in his quae in universalibus . non universaliter dicuntur . non est necesse. Dictum autem et de his Ni 525,5 [33,24]. also iz ouh ferit in stillo stanne . unde unstillo . alde in uuideruuartiga stat zeuarenne . so er uore chad [vgl. sicut superius dictum est, Boeth., Comm. Cat.] Nk 493,29 [141,8]. tiu fierualti ist so zefernemenne . also ih nu chad . taz fone demo eristen anafange in ypodorio so . B . ist ... zuiualt ist hinauf hohi ze demo . B ... in ypermixolidio . unde aber dannan zuiualt hinauf ze sinemo ahtoden buohstabe . der imo zuiualt . unde enemo fierualt liutet Nm 856,12 [339,2]; ferner: ohne lat. Lemma: Nc 799,15 [117,21]. Ni 523,6 [31,9]; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: ther in mih giloubit, so giscrib quidit, fluzzi fon sinero uuambu fliozent lebentes uuazares qui credit in me, sicut dicit scriptura, flumina de ventre eius fluent aquae vivae T 129,5; biladi, zur Wiedergabe von lat. verbi gratia ‘beispielsweise, zum Beispiel’ (zu weiteren Formen der Wiedergabe vgl. oben mit quedan in der 1. Pers. Sing. u. dα): .. daz .. piladi qhuedan .. (der Mönch, der eine Verfehlung begangen hat) refectionem autem cibi post fratrum rectionem (l. refectionem) solus accipiat, ut si verbi gratia fratres reficiunt sexta hora ille nona S 232,22. so sin kehuuerbit .. so piladi qhuueden der andrera citi tages .. iungirun .. uuizzi des vvesan der erirun citi .. so huuelihes so des altres .. dera uuirdigi .. reliqui omnes ut convertuntur ita sint; ut verbi gratia qui secunda hora diei venerit in monasterio iuniorem se noverit illius esse qui prima hora venit diei 273,20; quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: det er (Jesus), so sie (die Jünger) quatun joh inan ouh tho batun [vgl. coegerunt illum, dicentes: mane nobiscum, Luc. 24,28] O 5,10,13; g) mit nominaler (auch pronom.) Ergänzung im Akk. zur Angabe einer Äußerungsform (eine direkte Rede kann folgen): α) allgem.: mit abstr. Akk. (auch pronom.): nalles lucki urchundii qhuuedan non falsum testimonium dicere S 204,5. ni quędes luggi giuuiznessi non falsum testimonium dices T 106,2. senu nu ofano sprihis inti biuurti nohhein ni quidist ecce nunc palam loqueris et proverbium nullum dicis 176,1. thaz trohtines uuort gifullit uurdi thaz her quad gizeihanonti uuelihhemo tode uuas sterbenti ut sermo domini impleretur quem dixit significans qua esset morte moriturus 194,3; ferner: ohne lat. Lemma: S 316,18; 224,30 (leczun si keqhuetan) s. gβ; im Passiv: antreitidu kepet truhtinlihhemv allem kehorrantem si kiqhuetan fona herorin ordine oratio dominica omnibus audientibus dicatur a priore 11 (mit Angabe des Sprechenden in der Präp. verb. fona + Dat. d. Pers.). andrem keuuisso za tuanne iungista teil .. kepetes si kiqhuetan ceteris vero agendis ultima pars eius orationis dicatur 20; im attribut. Part. Praet., Glosse: kiquetan [veluti uno momento] praedicta [magistri iussio et perfecta discipuli opera, in velocitate timoris dei, ambae res communiter citius explicantur, Reg. S. Ben. 5] Gl 4,314,45; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: oba ih thero buacho guati hiar iawiht missikerti, gikrumpti thero redino, thero quit ther evangelio Oh 2 (zu dem an den zu erwartenden Kasus des übergeordneten Satzes angelehnten Gen. des Rel.-Pron. statt Akk. vgl. Wunder S. 351 f.); — quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens: betota thritun [Bd. 7, Sp. 410] stunt thaz selba uuort quedenti oravit tertio eundem sermonem dicens T 182,6; mit abstr. Akk. (auch pronominaler) u. folgender direkter Rede in attribut. Funktion: dize dinc quat drihtdin got: uuanda haec dicit dominus deus: quia [effusum est aes tuum, Ez. 16,36] Gl 1,654,16 (ding vielleicht in der spez. Bed. ‘Urteil, Urteilsspruch’ oder in allgemeinerer Bed. (?), s. thing 5a. 8a, Ahd. Wb. 2,469. 475). tho quad her thesa ratissa: phigboum habeta sum giflanzotan in sinemo uuingarten dicebat autem hanc similitudinem: arborem fici habebat quidam plantatam in vinea sua T 102,2. uuaz uuorto ist thiz thaz her quad: ir suohhet mih inti ni findet? quis est hic sermo quem dixit: quaeritis me et non invenietis? 129,4. thaz uuort Esaiases thes uuizagen gifullit vvurdi thaz her quad: trohtin, uuer giloubit unser gihornessi? ut sermo Esaiae prophetae impleretur quem dixit: domine, quis credidit auditui nostro? 143,8. kundta thaz lib sar, wib, ... erist gommannon! Selb so druhtin quati ... thia botascaf sus suntar ...: fon theru selbun henti, thiu tod giscankt iu enti ... fon theru intfahent ... nu thaz ewiniga lib [vgl. a sepulcro mulier viris annuntiavit vitam ... ac si humano generi non verbis dominus, sed rebus dicat: de qua manu vobis illatus est potus mortis, de ipsa suscipite poculum vitae! Alc.] O 5,8,53. uuio filo ist taz kuissera . danne daz huolicha uuizegtuom Sybillę . dero sacerdotis Apollinis . taz si chad . uuar alde lugi ist taz ih sago quid hoc refert vaticinio illo ridiculo Tyresiae? Quidquid dicam . aut erit . aut non Nb 320,6 [243,9]; ferner: für dicere: T 184,5; β) spez.: etw. ((Verse von) Psalmen/Hymnen) singen, beten, meist als Handlung im Gottesdienst; auch vom Gottesdienst selbst: die Vesper beten: mit abstr. Akk.: after dritun (sc. Lesung) keuuisso .. der sinkit qhuede tiurida post tertiam vero lectionem qui cantat, dicat gloriam S 220,4. singin sal ic in lof quethan cantabo et psalmum dicam Pw 56,8. ruopon salun geuuisso lof quethan salun clamabunt etenim hymnum dicent 64,14. [an bedehuse is gihuilik quiđit godliki in templo eius omnis dicet gloriam Pk 28,9;] — in passivischer Konstr.: neonaldre min fona zuelifin salmono uueomichili zi uuahtom .. sin kachuetan, uzzan dritto .. niunzogosto feordo salmo numquam minus a duodecim psalmorum quantitate ad vigilias nocturnas dicantur, exceptis tertio et nonagisimo quarto psalmo S 221,8/9. dar doh in feordin response si kachuætan fona singantemv .. ubi tantum in quarto responsurio dicatur a cantante gloria 23 (mit Angabe des Sprechenden/Betenden in der Präp. verb. fona + Dat. d. Pers.). kichuetanemv keuuisso .. uuihantemv .. sin kaleran andre feori leczun fona niuueru euu dicto etiam verso et benedicente abbate legantur aliae quatuor lectiones de novo testamento 222,6/7. andrem tagun .. einan eocouuelihhan tage sinemv fona uuizzagom soso sinkit samanunga rumiskiu sin kaqhuetan ceteris diebus canticum unumquemque die suo ex prophetis sicut psallit ecclesia Romana dicantur 224,2. uzan daz salmon edo anthiphonun .. leczun za demv selbin tage si kekankan si keqhuetan excepto quod psalmi aut antephonae vel lectiones ad ipsum diem pertinentes dicantur 30 (zu leczun vgl. gα). .. neonaldre si kiqhuetan responsoria vero numquam dicantur cum alleluia 225,12. .. truhtinlihhera za qhuedanne .. leczun des salmin .. deinde prima hora die dominica dicenda quattuor capitula psalmi Ci XVIIIi 227,6. andre (Psalmen) .. in abantlobum za qhuedanne sint reliqui (psalmi) omnes in vespera dicendi sunt [Bd. 7, Sp. 411] 228,14. dera fastun tages vvisit keqhvetanemv abande luzzileru vntarstuntu saar zuakangen si autem ieiunii dies fuerint dicta vespera parvo intervallo mox accedant ad lectionem conlationum 248,17/18 (zu abande vgl. Ahd. Wb. 1,6 s. v. âband ‘Abendgottesdienst, Vesper’). immine giquetanemo uzgiengun tho after giuuonun in berc oliboumo ymno dicto exierunt secundum consuetudinem in montem Oliveti T 166,5, z. gl. St. F 22,15; ferner: für dicere: S 219,17. 17/18. 222,4. 35. 223,2. 21. 225,6. 226,4. 31. 227,12. 249,22. 251,13. mit abstr. Akk. u. folgender direkter Rede: az erist uers .. in andremv za qhuedane: .. zvachundit imprimis versum ‘deus in adiutorium meum intende’, in secundo (versum) dicendum ‘domine labia mea aperies et os meum adnuntiabit laudem tuam’ S 219,6 (im Abschn. Quanti psalmi dicendi sunt nocturnis horis); 2) etw. über/in bezug auf jmdn./etw. sagen: a) mit satzförmiger Ergänzung (u. Korrelat) u. adverb. Best. (Dat./Akk./Präp. verb./Adv.) zur Angabe desjenigen, über/in bezug auf den/das etw. gesagt wird: α) mit direkter Rede (Zitat) u. Dat. d. Pers.: vuer gibet fone Syon haltare Israheli? Vuer? âne demo sie chaden . non est devs [vgl. deus est quem dixerunt: non est deus, Aug., En.] Np 52,7; β) mit direkter Rede (Zitat) u. Präp. verb.: fona + pronom. Instr.: von diu (über den durch die Hyäne versinnbildlichten Menschentyp) chat Salomon: di dir zuiualtic sint in iro herzin, die sint ouh zuiualtic in iro uuerchin sed sicut Salemon dicit: vir duplex corde inconstans est in omnibus viis suis S 128,69; fona + Dat. d. Pers. (auch refl.)/Sache/abstr. Dat.: fona diem (denen die Liebe zu Christus über alles geht) truhtin qhuidit: kaganhoridu des oorin kaganhoorta mir de quibus dominus ait: obauditu auris oboedivit mihi S 207,6. huuelih fora cotes minnv eocouuelihhera hoorsamii sih vntartuat merorin leisanonti truhtinan fona demu qhuidit poto: vvortaneer horsamoonti fatere vnzi ze tode quis pro dei amore omni oboedientia se subdat maiori imitans dominum de quo dicit apostolus: factus oboediens patri usque ad mortem 213,26. danta fona dem uuilom qhuad (der Prophet): .. quia de his horis dixit: septies in diem laudem dixi tibi 225,24. dhar after quhad (der Prophet Esaias) fona dhem angilum: endi hreofun ein zi andremu sequenter ait: et clamabant alter ad alterum I 20,13. fona imu (Christus) quhad dher psalmscof: endi in imu uuerdhant chiuuihit alliu ærdhchunni de quo psalmista ait: et benedicentur in eo omnes tribus terrae 33,19. so selb auh Salomon der chuningo uuisosto fona demo quad: du eino truhtin uueist allero manno gadancha sicut sapientissimus regum Salomo de illo ait: tu enim solus nosti cogitationes omnium filiorum hominum F 27,18. gisah thie heilant Nathanahelan quementan zi imo inti quad fon imo: thiz ist thie uuaro Israhelita vidit Ihesus Nathanahel venientem ad se et dicit de eo: ecce vere Israhelita T 17,4. wanta quimit noh thiu zit, thaz wibilih fon iru quit: wola ward thia lebenta, thiu kinde nio ni fageta [vgl. venient dies, in quibus dicent: beatae steriles, Marg. nach Luc. 23,28] O 4,26,35. nemuoz ih eina danne nieht minen geuualt skeinen? Taz ist indignatio cum emulatione . also Iuno chat fone Minerua. Pallasne potuit exurere classem Argiuum . atque ipsos submergere ponto? Nb 60,5 [50,2]. tu bist ter den Uirgilius heizet Amorem . filium Ueneris . fone demo er chit . omnia uincit amor Nc 689,11 [3,13]. [Bd. 7, Sp. 412] Sapientia chit fone iro selbun. Ego in altissimis habito 730,26 [47,16]. also daz ęquiuoce ist . ube man uone zuein Alexandris chit . Alexander regnat . Alexander non regnat Ni 515,11 [22,16]. uuanda des man iihet . tes sol man lougenen . unde uone einemo dinge cheden . nein unde iah 521,26 [29,18]. ter uone uuizemo man gantemo chit . album et ambulans homo est . ter habet kesprochen zuei uone einemo . tiu ein speciem nieht neuuurchent 549,29 [62,12]. so du chist fone Socrate . hic homo albus est . unde daz uuar ist . so ist samouuar . ube du fone imo chist . hic albus est 558,19. 21 [72,19. 21]. so man chit uone Cicerone . hic homo rhetor est . so ist er ecchert keheizen homo Nk 380,22 [20,12]. gressibile chit man ouh fone beiden . ioh homine ioh Catone similiter autem et differentiae . de speciebus et de individuis praedicantur 389,8 [29,23] (vgl. II). cuot unde ubel chit man ouh fone menniscon unde fone anderen dingen sed et pravum et studiosum praedicatur quidem et de homine et de aliis multis 472,3 [117,1]. daz ist lex Moysi . fone dero er chat . non veni legem solvere sed adimplere NpNpw 18,8. die not sol mannolih uberuuinden mit diemuoti. Fone dero chat Paulus . infelix ego homo . qvis me liberabit de corpore mortis hvivs? 30,8. fone demo heiligen pane . unde fone demo heiligen uino (Npw nur von demo heligen uuini) chad er . qvi mandvcat meam carnem et bibit mevm sangvinem . habet vitam ęternam 33,1. seruus domini ... Fone demo Esaias chit . servvs mevs svscipiam evm 35,1. uuanda die daz tuont . fone dien chad der saluator . amen dico vobis . recepervnt mercedem svam 118 E,37. fone dero (der Mißgunst) Iohannes chit . est peccatvm ad mortem Np 17,6. saluum me fecit ... Ziu chit si (die Ecclesia) fone iro selbun saluum . nals saluam? 20 (vgl. II). Iudei chaden ouh fone Christo . non est devs . occidamvs evm 52,1. dine ingenge got uuurden geseuuen ... ioh daz du an dien nubibus chame . fone dien du chade . amodo videbitis filivm hominis venientem in nvbibvs 67,25. parabolę unde propositiones sint die figurę . fone dien Paulus chad . hęc omnia in figvra contingebant illis 77,2. Iudas ... fone demo man baldo cheden mag . inimicvs domini mentitvs est ei . et erit tempvs eivs in ęternvm 80,17. dir ist unferborgen min starchi . die du mir tate tougeno. Fone dero chad Pavlvs . non solvm avtem . sed et gloriamvr in tribvlationibvs 138,15; ferner: ohne lat. Lemma: Nb 151,26 [128,21]. Nc 690,15. 824,22 [4,13. 144,2]. Ni 548,14. 556,9. 13 [60,24. 70,3. 8]. Nk 385,6. 424,32 [25,14. 67,21]. NpNpw 18,9. 19,7. 36,18. 46,10. 50,10. 135,25. Cant. Mariae 55. Np 30,10. 70,1. 71,16. 75,10. 80,16. 81,1. 84,2. 87,19. 92,1. Npw 22,1 (Np de, s. unten); — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: daz (sc. ein böser Mensch) ist der . fone demo sanctum euangelium chit . inimicvs homo hoc fecit NpNpw 139,2; umbi + Akk. d. Pers./abstr. Akk.: umbi inan (Christus) quhad Dauid: dhu chiminnerodes inan liuzelu minnerun dhanne got de quo David ait: minuisti eum paulo minus a deo I 23,9. der selbo ... umbi gotes megin quad: in eineru eo gahuueliheru steti gascauuuont enti gasehant gotes augun guote ioh ubile idem ipse de virtute divina ... ait: in omni loco oculi domini speculantur bonos et malos F 27,21; hierher wohl auch: umbi dhen selbun dhen ir aer chiuuisso quhad (Job): druhtines gheist chiuuorahta mih de quo enim dixerat: spiritus domini fecit me I 12,20 = F 35,24 (zur unklaren Konstr. vgl. Hench, Anm. z. St., wonach vor dem zweiten dhen entweder umbi zu ergänzen oder das zweite dhen zu streichen sei). umbi daz quad der deotono meistar: alle birut ir [Bd. 7, Sp. 413] gauuisso gotes suni .. omnes enim filii dei estis F 29,1 (oder zu 1a, wenn umbi thaz kausal aufgefaßt wird); erw. mit adverb. Best. (Präp. verb. (thuruh + Akk. d. Pers.)): durch jmdn.: umbi dhen dhurah Hieremiam druhtin selbo quhad: see daga quhemant de quo per Hieremiam ipse dominus dicit: ecce dies veniunt I 39,4; — mit abstr. Subj.: die Stimme: umbi dhen samun dhurah dhen selbun Esaian quhad druhtines stimna: ih bibringu fona Iacobes samin de hoc semine et per eundem Esaiam vox domini loquitur: educam, inquid, de Iacob semine I 34,2; lat. de + Abl. d. Pers.: truhten selbo rihtet mih . chit ęcclesia de Christo . unde niehtes ne bristet mir Np 22,1 (Npw 22,1 fona, s. oben); γ) mit direkter Rede, darauf verweisendem Adv. sô/sus u. Präp. verb.: fona + abstr. Dat./thaz-Satz/Dat. d. Pers.: fona dhes (des Heiligen Geistes) gotnissu ioh dhazs ir gotes gheist ist sus quhad Iob: druhtines gheist chideda mih de cuius deitate sic ait Iob et quia spiritus dei est: spiritus domini fecit me I 12,15 = F 35,21; sus chade du (Gott) fone imo (Christus). An den mahtigen sazta ih mina helfa dixisti . posui adiutorium super potentem Np 88,20; umbi + Akk. d. Pers./abstr. Akk.: umbi dhen dhrittun heit, dher fona suni ist, sus quad dher selbo forasago: huuanda see ih chihruoru himil endi ęrdha de tertia persona id est de filio ita subiecit: quia ecce ego commovebo caelum et terram I 17,17; ferner: für dicere: 10,5; hierher vielleicht auch, in bruchstückhafter Überlieferung: .. gauuisso quad .. sic enim ait phropheta de ipso: veniet ad templum sanctum suum dominator F 32,6; — quedan in Verbindung mit einem von einem Verb des Sagens abgeleiteten Adv.: so Isaias umbi inan predigondo quhad: chindh uuirdit uns chiboran sic enim de eo praedicat Esaias: parvolus, inquit, natus est nobis I 22,7; δ) mit direkter Rede u. Adv. thar(a) zuo (vgl. thar(a) 3. Teil A thar(a) (...) zuo I 2b, Ahd. Wb. 2,301): vnz ih noh lebennes pedige . hiu mih got nider. Chad ih darazuo. Fone morgene unz ze naht pito ih keniste . aber du endost mih Np Cant. Ez. 12; ε) mit direkter Rede u. Adv. thann: pidiv engan uuec kecriiffant danaan (‘von welchem’) truhtin qhui- dit: enger vvec ist der leitit ze libe ideo angustam viam arripiunt; unde dominus dicit: angusta via est quae ducit ad vitam S 207,26 (zum bei Aufnahme eines Nomens relativem u. lokal im übertragenen Sinne verwendeten Adv. vgl. Ahd. Wb. 2,44 s. v. thann B 2); ζ) mit Rel.-Satz, folgender direkter Rede u. Präp. verb. (fona + abstr. Dat.): fone dien (nomen finitum u. nomen infinitum) chit er . daz haranah folget. Pe diu uuerdent tero propositionum uiere quare idcirco quatuor istae erunt [vgl. postquam igitur dixit quid vellet ostendere ... subter exposuit . quot fierent propositiones, Boeth., Comm. II] Ni 537,26 [49,2]. tie fone dero ęcclesia chedent . taz man fone dero cisterna chit . erskephent sia . unz an den bodem qui dicunt exinanite exinanite usque . s. perveniamus ad fundamentum in ea NpNpw 136,7 (oder ist die direkte Rede auf chit zu beziehen (?); zu chit vgl. bα; η) mit indirekter Rede (thaz-Satz) u. Akk. d. Pers.: ist min fater thie mih diurit, then quedet ir thaz her iuuar got si est pater meus qui glorificat me, quem vos dicitis quia deus noster est T 131,24. ist theser iuer sun, then ir [Bd. 7, Sp. 414] quedet thaz er blint giboran uvari? hic est filius vester, quem vos dicitis quia caecus natus est? 132,11. then quedet ir, ... thaz er si druhtin unser [vgl. quem vos dicitis: quia deus noster est, Joh. 8,54] O 3,18,43 (zur Konstr. vgl. Erdm., Syntax 2,103); θ) mit indirekter Rede (thaz-Satz) u. Pron. im Gen. (?): sie quadun thes (in bezug auf die Wundertaten Jesu?) ginuagi (‘immer wieder’, vgl. Ahd. Wb. 6,1426 s. v. ginuog 3dα), oba man nan nirsluagi, thaz sie mit giwelti wurtin elilenti O 3,26,15 (zur Einordnung von thes als Satzglied u. nicht als Korrelat zu thaz vgl. thaz C I 1a, Ahd. Wb. 2,323: ohne Korrelat im übergeordneten Satz); ι) mit indirekter Rede (thaz-Satz) u. Präp. verb.: ana + abstr. Dat.: mag er ouh tia innerun uuiolichi des muotes uuizen . so die arzata an dien lichamon chedent . taz sie uuizin? num igitur poterit intueri . illam intimam temperiem . i. conspersionem animorum . velut in corporibus dici solet . s. a medicis? Nb 283,4 [218,18] (an dien lichamon auf den Inhalt eines ganzen Satzes bez., vgl. an(a) 1. Teil IV 6, Ahd. Wb. 1,364); fona + Dat. d. Pers./abstr. Dat.: fier behefteda des muotes ... Fone dien selben chad Cicero . souueliu iro demo man anasi . daz ter nemuge reht iudex sin [vgl. nam et Cicero ... dicit quia si iudex has tulerit passiones verum fari non poterit, Rem.] Nb 50,23 [41,6]. also diccho mag ouh keaberet uuerden diu sunderigi ube man uone Socrate ze erist chit taz er si uuiz musicus kander Ni 553,15 [66,22]. so maht tu ouh cheden fone dero zalo . taz si ordinem habe Nk 409,15 [51,10]; ferner: für inquam (inquit u. a.): Nb 241,16 [192,20]; ohne lat. Lemma: Ni 552,10 [65,12] (mit Ersparung der präp. Fügung in der Koordination); in + abstr. Dat.: umbi dhesan selbun Christ chundida almahtic fater dhurah Isaian, dhoh ir in Cyres nemin quhadi, dhazs ir ist got ioh druhtin hunc Christum sub persona Cyri per Isaiam pater deum et dominum ita esse testatur dicens I 5,14 = F 34,2; κ) mit (korrelat. Akk. u.) Rel.-Satz u. Präp. verb. (fona + abstr. Dat.): al daz tu uone in chist . taz chist tu fone iro underen omnia enim quae ab his praedicata sunt aut de individuis praedicantur aut de specibus Nk 388,27 [29,14] (zur 1. Stelle s. bα). tia du chist fone demo oberin . dia chist tu uone demo underin 389,16 [30,4] (zur 1. Stelle s. bα); b) mit pronominaler Ergänzung (zur Bezugnahme auf einen bereits bekannten Redeinhalt, als Fragepron. auch zur Bezugnahme auf einen noch nicht bekannten Redeinhalt, vgl. dazu a) u. adverb. Best. (Gen./Dat./Akk./Präp. verb./Adv.) zur Angabe desjenigen, über/in bezug auf den/das etw. gesagt wird: α) mit pronom. Akk. u. Präp. verb.: bî + abstr. Akk.: thaz iuer iagilih nu quit bi thesa jungistun zit — nist, ther thia gizeino, ni si min fater eino O 4,7,45; fona + Dat. d. Pers. (auch refl.)/Sache/abstr. Dat.: uuaz quidis thu (Johannes) fon thir selbemo? quid dicis de te ipso? T 13,21. her quad thaz fon themo temple sines lichamen ille autem dicebat de templo corporis sui 117,5. thaz quad her fon themo geiste then sie inphahente uuarun giloubente in inan hoc autem dixit de spiritu quem accepturi erant credentes in eum 129,6. alliu so uuelihiu Iohannis quad fon desemo (Jesus) uuariu uuarun omnia autem quaecumque dixit Iohannes de hoc vera erant 134,11. waz quit fon mir ther liutstam? O [Bd. 7, Sp. 415] 3,12,7. forspotun zi noti, fon wemo er (Jesus) sulih quati [vgl. aspiciebant ... ad invicem discipuli, haesitantes de quo diceret, Joh. 13,22] 4,12,16. fone diu uuizist . souuaz man chid uone substantiis secundis . unde differentiis . taz uuesin gemeine . in unde iro subiectis quare omnina quae a differentiis sunt et substantiis . univoce praedicantur Nk 389,26 [30,14]. truhten gehoret mih danne ih ze imo haren. Daz chit ęcclesia fone iro selbun NpNpw 4,4. vuaz pist du ouh? Raptor . adulter . unde ander samolih. Vuaz chad fone dien Paulus? qvi talia agvnt . regnvm dei non possidebvnt Np 80,16. zeuuerfet ir iz, ih cimberon iz in drin tagen: daz chot ih uone minemo libe Npw 34,7; ferner: für dicere: T 124,6. 132,10. 158,7. O 3,20,71 NpNpw 136,7; für praedicare: Nk 388,27 [29,13]; ohne lat. Lemma: Nk 389,16 [30,3]. NpNpw 118 P,119; im Passiv: dei (sc. die Worte des Simeon) kechuuetan uuarun fona imu (Jesus) [erat pater eius et mater mirantes super his,] quae dicebantur de illo [Luc. 2,33] Gl 1,734,54, z. gl. St. T 7,7. denne so piporakemees daz, daz fona ruahhalosonteem keqhuetan ist: zeprohhan sint indi leidsame vvortane sint in uuilloom iro cum item cavemus illud, quod de neglegentibus dictum est: corrupti sunt et abhominabiles facti sunt in voluntatibus suis S 212,14; in + abstr. Dat., im Passiv: ioh dhazs ist nu unzuuiflo so leohtsamo zi firstandanne, dhazs dhiz (sc. eine bestimmte Formulierung in der Septuaginta) ist chiquhedan in unseres druhtines nemin quod in persona specialiter Christi domini nostri accipitur I 7,9 = F 34,22; β) mit pronom. Akk. u. pronom. Gen. (auch korrelat. Gen. mit thaz-Satz): in thero euuu gibot uns Moyses in thesa uuisun zi steinonne: uuaz quidis thu es? in lege autem Moyses mandavit nobis huiusmodi lapidare: tu ergo quid dicis? T 120,3. er duit hiar untar in then strit, inti iro nihein es wiht ni quit O 3,16,52. uuaz chist tu des . taz misselichero liuto site . unde ea missehellent . einanderen? quid quod discordant inter se mores . atque instituta diversarum gentium? [vgl. quid: s. dicis inde, X] Nb 114,7 [99,1]. uuaz chist tu des ... taz sie samoso den snabel stozent in dia erda . unde sugent taz sou . mit tien uuurzellon ...? quid quod omnes velut demerso ore . in terras . trahunt alimenta radicibus ...? [vgl. i. quid ex eo dicturus es, Rem.] 202,10 [167,7]. sih dir uuieo guot unde uuieo uuunnesam ist . sament puen die bruodera. Daz ist dero zechedenne . diedir habent unum cor . et unam animam NpNpw 132,1; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: bigondun thingon tho untar in, wio er giang kosonti mit in, waz es thie buah quatun, sie wiht thoh sin nirknatun O 5,10,28; eine Äußerungsform: nu zeli uns avur follon hiar then thinan willon, thaz thinaz girati, waz iz theses quati 3,17,18; c) nur mit relativem Adv. sô/als u. Ersparung des pronom. Akk. u. mit adverb. Best. (Dat. d. Pers., auch refl.) zur Angabe desjenigen, über/in bezug auf den etw. gesagt wird: unsih chit man haben ... etelicha geuuast . also man demo chit . ter micheli habit dicimur enim ... habere ... quantitatem ut quod contingit ei qui habet magnitudinem Nk 494,20 [142,4]; — quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens, das eine direkte Rede einleitet: vuieo mag Christvs peidiu sin . ioh filius Dauid so ir chedent . ioh dominus Dauid . so er (David) imo selbo chad . do er sus fone imo sprah . dixit dominvs . s. pater . domino meo . s. filio suo Christo sede a dextris meis? Np 77,2. [Bd. 7, Sp. 416] 3) etw. in einer (schriftlichen) Quelle/an einer bestimmten (auch: an einer früheren oder noch kommenden) Stelle im Text/in einer schriftlichen oder mündlichen Äußerung von bestimmter Form) sagen: In dieser Gruppe sind unter der Überschrift ‘(hierher auch,) ohne Subjektspronomen’ jeweils Belege der 3. Sing. (quidit, quad) ohne Subjektspronomen abgesetzt, in denen die Verbform wohl auf eine Person bezogen (‘er, d. h. der Autor, sagt an dieser Stelle’) u. noch nicht unpersönlich (‘es heißt an dieser Stelle’, vgl. dazu D I 3) zu verstehen ist, wie es nach modernem Sprachempfinden möglich wäre; zur Problematik vgl. auch Stotz, Hb. z. lat. Sprache 4,374 § 93.2 über die Ellipse des Subjekts bei Verba dicendi u. subjektloses lat. dicit zur Einführung von Zitaten. Zu weiteren Belegen ohne Subjektspronomen vgl. auch 4. a) mit satzförmiger Ergänzung u. adverb. Best. zur Angabe einer (schriftlichen) Quelle/einer Äußerungsform oder zur Bezugnahme auf eine Stelle in einem Text: α) mit direkter Rede (Zitat) u. Präp. verb.: after + abstr. Instr: dhazs heftida auur zi gote dhar ir after dhiu quhad: endi mih chideda got so selp so dhih deo rursus adiecit: ecce et me sicut et te fecit deus I 12,22 = F 35,25; ana + abstr. Dat.: als er selbo quad an demo buhche cantica canticorum: ego dormio et cor meum uigilat: daz er rasta an demo menisgemo lihamin un er uuahcheta an der gotheite sicut et in cantico canticorum testatur sponsus de se ipso: ego dormio ... S 124,12 (zum zweiten Teil des Konjunkts s. ε); in + abstr. Dat.: zur Angabe einer (schriftlichen) Quelle: danan ioh truhtin .. qhuad: der hoorit vvort miniv desiv unde et dominus in evangelio ait: qui audit verba mea haec S 195,12. .. demo selbin gescheite gaque- tan ist in psalmom loboen truhtin iterum post ipsa divisione dictum est in psalmo: laudate dominum F 28,11. pe diu chad Lisias in actibus apostolorum. Ego hanc ciuitatem multa summa consecutus sum Nc 687,17 [2,16]. uuanda also selber Martianus in sinero rethorica chit . facundia nemag sin mit libidine . unde mit intemperantia coitus 700,20 [15,11]. iz danne feret also Christvs chit in euangelio . mittet enim angelos svos et congregabvntvr ante evm omnes gentes NpNpw 49,5. du (Christus) quides abo in dinemo euangelio: non veni vocare iustos des peccatores W 7,6 [47,27/28]; hierher auch, ohne Subjektspronomen: endi auh in genesi quhidhit: in dhemu eristin chiteda got himil endi aerdha nam et cum dicitur in genesi: in principio fecit deus caelum et terram I 15,22; zur Angabe einer Äußerungsform: .. selbin forasagin spellum kaquetan ist hantslagot allo deotun in ipsius prophetia: omnes gentes plaudite manibus F 28,14. solih ist note daz effectum . solih tiu efficientia ist. Fone diu chit man in prouerbio. Qualis radix . tales et rami Nb 186,30 [157,9]; hierher auch, ohne Subjektspronomen: in lerv sineru keuuisso .. potoliha scal simblum daz pilidi haltan, in demv qhuidit: dreuui, pisuueri, refsi in doctrina sua namque abbas apostolicam debet semper illam formam servare, in qua dicit: argue, obsecra, increpa! S 200,15. âna zuifal dese solihhe die truhtines sint keleisinit keqhuuit in deru qhuuidit: niqhuuam tuan vvillun minan uzzan des des mih santa fateres sine dubio hii tales illam domini imitantur sententiam in qua dicit: non veni facere voluntatem meam sed eius qui me misit patris 207,35; [Bd. 7, Sp. 417] β) mit direkter Rede (Zitat) u. abstr. Dat. zur Angabe einer Stelle im Text, ohne Subjektspronomen: andreru steti qhuuidit: tod .. liib in hantum dera zungun alibi dicitur: mors et vita in manibus linguae S 209,4 (zur Wiedergabe des lat. Passivs durch die aktivische Verbform u. zu einer mitverstandenen Person oder einer Quelle als Subj. vgl. Masser, Komm. Ben.reg. S. 118 f.); γ) mit direkter Rede (Zitat) u. adverb. Best. zur Bezugnahme auf eine Stelle in einem Text: dher selbo (der Prophet Zacharias) auh hear after folghendo quhad: lobo endi freuuui dhih, Siones dohter quique etiam in sequentibus loquitur dicens: lauda et laetare, filia Sion I 11,20 = F 35,12. so hear after dher selbo forasago quhad: ir sendit siin uuort endi chiuueihhit dhea sic in consequentibus idem propheta ait: mittit verbum suum et liquefaciet ea I 15,14. dhar quhad got: duoemes mannan anachiliihhan endi uns chiliihhan ibi dicit deus: faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram 16,16. so dhar after auh chiuuisso quhidit dher selbo forasago: endi arslagan uuirdit Christ sic enim subiecit idem propheta: et occidetur Christus 27,11. fone div chid si (die Philosophia) haranah ... Uuir eigen aber obenan die zocchonten so bosa sacha . ze hue Nb 21,16 [17,20 Anm.]. siniu gechose sint in fiure irsuochet. Dar ist nehein loter ana. Also er fore chad . eloqvia domini . eloqvia casta NpNpw 17,31. dien (Heuchlern) ist uuideruuartig . der hier chit . ih keloubta ueritatem in corde fone diu sprah ih sia in lingua 115,10; ferner: für adicere: I 18,9; für dicere: 17,2. 4. 42,17; ohne lat. Lemma: Nb 72,16. 352,28 [61,26. 265,12]. Nk 385,7 [25,15]. Np 118 C,20; — hierher auch, ohne Subjektspronomen: inu hear quhidit: huuanda so dhine daga arfullide uuerdhant nam hic dicitur quia cum repleti fuerint dies tui I 38,18. also er (Jesus) chad ... ego avtem non ab homine testimonivm accipio . sed habeo testimonivm maivs Iohanne. Fone diu chit haranah . daz aber daz selba ist . fure die alten fernam ih uuanda ih diniu gebot suohta . nals dero senum [vgl. de quibus continuo dicit: super seniores intellexi, Aug., En.] NpNpw 118 N,99. ouh mag keheizen uuerden inmaturum tempus êr Christvs chame . do prophetę hareton . unde in baten chomen . so er geheizen habeta. Fone diu chit haranah . ze dinemo geheize fersah ih mih in verbo tuo supersperavi T,147. also Paulus chad . oportet et hereses esse . vt comprobati manifesti fiant in vobis. ... Fone diu chit (der Psalmist?) hier . exclvdantvr exprimantvr [vgl. quod autem ait idem apostolus: oportet ... in vobis, hoc etiam hic sequitur: ut excludantur ii qui probati sunt argento, Aug., En.] Np 67,31; quedan in Verbindung mit einem von einem Verb des Sagens abgeleiteten Adv.: darfore chad er bittendo . inclina cor mevm in testimonia tva . zegeougenne daz iz diuinum munus ist Np 118 O,112; δ) mit direkter Rede (Zitat), darauf verweisendem Adv. sô u. adverb. Best. zur Bezugnahme auf eine Stelle in einem Text, im Passiv: so dhar (in der Genesis) auh after ist chiquhedan: endi got chiscuof mannan sic enim subiungitur: et creavit deus hominem I 7,17 = F 34,26; ε) mit indirekter Rede (thaz-Satz) u. Präp. verb. (in + abstr. Dat.) zur Angabe einer (schriftlichen) Quelle: als er selbo quad an demo buhche cantica canticorum: ego dormio et cor meum vigilat: daz er rasta an demo menisgemo lihamin un er uuahcheta an der gotheite S 124,12 (zum ersten Teil des Konjunkts vgl. α); [Bd. 7, Sp. 418] θ) mit Rel.-Satz u. adverb. Best. zur Bezugnahme auf eine Stelle in einem Text, ohne Subjektspronomen: hear quhidit huueo got uuard man chiuuordan Christ gotes sunu quia Christus filius dei deus homo factus est I 21,15; b) mit pronominaler Ergänzung (zur Bezugnahme auf einen bereits bekannten Redeinhalt) u. adverb. Best. zur Angabe einer (schriftlichen) Quelle: α) mit pronom. Akk. u. abstr. Dat., im Passiv: daz kabin zebar zebar after daz chuuetan uuas euu .. zuuei kenestidiu turturono .. zuuei iungi huaninchili tubono ut darent hostiam (in Hs. über sacrificium geschr.) secundum quod dictum est [in] lege [domini] par turturum et duos pullos columbarum [Luc. 2,24] Gl 1,733,37 (vgl. Voetz, Lukasgl. S. 223,19—23; zu after thaz u. der Ersparung des demonstr. Dativs s. after A IV 3, Ahd. Wb. 1,45); z. St. u. ihrer Einordnung s. auch T 7,3 unter β; β) mit pronom. Instr. (an den zu erwartenden Kasus des übergeordneten Satzes angelehnt, oder Ersparung des Rel.-Pron. im Akk.?) u. Präp. verb. (in + abstr. Dat.), im Passiv: thaz sie gabin obphar after thiu giquetan ist in euuu truhtines, zua gimachun turtilitubun edo zuei tubiclin ut darent hostiam, secundum quod dictum est in lege domini, par turturum aut duos pullos columbarum T 7,3 (hierher, bei Auffassung von zua gimachun ... tubicilin als Apposition zu obphar, oder bei Auffassung der Fügung als Zitat zu α?); c) mit relativem Adv. als/[h]uuio/sô, Ersparung des pronom. Akk. u. adverb. Best. (Präp. verb./Adv.) zur Angabe einer (schriftlichen) Quelle/zur Bezugnahme auf eine Stelle in einem Text, meist in einen Satz eingeschoben: α) mit Präp. verb. (in + abstr. Dat.), zur Angabe einer (schriftlichen) Quelle: ze porgeenne ist keuuisso eocouuelihera citi .. so qhuidit in salmin uuiza- go min vnsih kehneickente in ubile indi vnbiderbe vvortane eddeshuuelihhera citi kesehe cot cavendum est ergo omni hora fratres sicut dicit in psalmo propheta, ne nos declinantes in malo et inutiles factos aliqua hora aspiciat deus S 213,3. sid enuntiatio ist . so Aristotiles chit in periermeniis . oratio uera uel falsa . unde predicatio daz selba ist . unde propositio . unde proloquium . uuaz sint tanne lugi . unde uuarheite . âne saga? Nb 184,4 [155,1]. tiu consequentia ist echert in tribus locis unueruuehselot . so Cicero chit in topicis . an dien anderen uuilot si 235,18 [188,24]; β) mit Adv., zur Bezugnahme auf eine Stelle in einem Text: sin kaleran .. puache so obana qhuatumes feor leczun mit responsum legantur in codice, ut supra diximus, quatuor lectiones cum responsuriis suis S 221,21. hugi, wio ih tharfora quad, thiz ist ther ander pad O 1,18,43. er thulta, so ih hiar fora quad, bi unsih suslih ungimah 4,22,33; im Passiv: so thaz ubar al, so giu obana giquetan ist, thaz thrinissi in einnisse endi thaz einnissi in thrinissi ci erenne si ita ut per omnia, sicut iam supra dictum est, et trinitas in unitate et unitas in trinitate veneranda sit S 32,85; ferner: für dicere: 220,27; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: (du, der) du unsih danastiezze . fone demo alten irreden? Also darfore der psalmus chad? [vgl. repulit enim dominus a regione perversa, quem dignatur perducere ad dogmata Christiana, sicut et in primo versu huius psalmi dictum est, Cass.] Np 59,12. [Bd. 7, Sp. 419] 4) etw. über jmdn./etw. in einem Text sagen, mit direkter Rede (Zitat), adverb. Best. (Präp. verb.) zur Angabe desjenigen, über/in bezug auf den/das etw. gesagt wird, u. adverb. Best. (Präp. verb.) zur Angabe einer (schriftlichen) Quelle: Zu Belegen ohne Subjektspronomen in a vgl. Einleitung zu 3, vgl. dort auch weitere Belege. a) mit umbi + Akk. d. Pers. u. in + abstr. Dat.: inu ibu Christus druhtin nist, umbi dhen Dauid in psalmom quhad: quhad druhtin druhtine minemu, sitzi azs zesuun halp miin item si Christus dominus non est, de quo dicit David in psalmo: dixit dominus domino meo, sede ad dextris meis I 9,19. nibu Christ druhtin sii, umbi huuenan quhad Dauid in chuningo boohhum: sus quhad dher gomo si Christus dominus non est, de quo ait David in libro regnum: dixit vir 10,4. auur auh umbi dhazs selba quhad Dauid in psalmom: druhtines uuordu sindun himila chifestinode idem quoque in psalmis: verbo, inquit, domini caeli firmati sunt 15,1. umbi dhen (Samen) auh in andreru stedi dher selbo forasago quhad: nibu druhtin uns firleazssi samun de quo alibi idem propheta: nisi dominus reliquisset nobi(s) semen 34,6; — hierher auch, ohne Subjektspronomen: umbi dhazs selba quhad auh in Iobes boohhum: spahida dhes gotliihhin fater huuanan findis? hinc est et illud in libro Iob: sapientiam dei patris unde invenies? I 2,12. hear ist araughit dhazs Iesus ist druhtin, umbi dhen auh in andreru stedi in psalmum quhidhit: liihhet imu druhtine in sinem liudim ubi ostenditur dominum esse Iesum. De quo et alibi in psalmis: placet sibi dominus in populo suo 32,17; b) mit fona + Dat. d. Pers. u. in (auch lat.?)/an + abstr. Dat.: suadendo unde disputando mag man den man allero dingoliches errihten ... pe diu chit Lucas in actibus apostolorum . fone Paulo . disputans et suadens de regno dei Nb 121,8 [104,22]. rhetorica unrehto uadot . unde si uerisimilia chosot . fure uera. Pe diu chad Philosophia fone iro in consolatione Boetii. Quę tunc tantum recto tramite incedit . dum nostra instituta non deserit Nc 737,12 [53,9]. er (Christus) chad fone imo selbemo an demo forderen salmen . ego avtem mendicvs svm et pavper . et dominvs cvram mei habet [vgl. ut ipsum Christum egenum ... accipias, dicentem in alio psalmo: ego autem ..., Aug., En.] NpNpw 40,2. 5) jmdm./zu jmdm. (auch: (zu)einander) etw. sagen: a) mit satzförmiger Ergänzung (u. Korrelat) u. Dat. d. Pers./Präp. verb. zur Angabe desjenigen, an den die Äußerung gerichtet ist: α) mit direkter Rede u. Dat. d. Pers./Präp. verb./ thara zi + Dat. d. Pers.: mit ahd./lat. Dat. d. Pers.: chuuadh im (den Hirten) angil: ni churit furahtan dixit illis angelus: nolite timere [Luc. 2,10] Gl 1,731,23 (vgl. Voetz, Lukasgl. S. 207,24). (der Engel) quuad abur demo (sc. Cornelius) dixit autem illi [: orationes tuae et eleemosynae tuae ascenderunt in memoriam in conspectu dei, Greg., Mor. in Job 27,44 p. 887 = Acta 10,4] 2,320,39. êr denne mih kenemmeet, qhuidu (Gott) iu: se azpim antequam me invocetis dicam vobis: ecce adsum S 193,27. min huuenne imv qhuede cot suntontemv: huuanta dv errahhos reht miniv ne quando illi dicat deus peccanti: quare tu enarras iustitias meas 199,15. in kiridoom keuuisso des fleiskes so vns cotan kelaubpamees simblum vvesan kakanuuartan, denne qhuidit vvizzago truhtine: fora dih ist [Bd. 7, Sp. 420] eocouuelih kirida miniv in desideriis vero carnis ita nobis deum credamus semper esse praesentem, cum dicit propheta domino: ante te est omne desiderium meum 212,20. Christe cote der ist leo ih quidu: cote dancha toon Christo theo qui est leo dicam: deo grates geo (l. χέω) 290,24. quhad druhtin druhtine minemu, sitzi azs zesuun halp miin dixit dominus domino meo, sede ad dextris meis I 9,19. gasah Iesus iro galaupin quhad demo lamin: gatrue sunu videns Iesus fidem illorum dixit paralytico: confide, fili F 1,9. Pharisera dhuo daz gasehante quuatun imo: see dine gungiron tuoant daz si nimozun tuoan Pharisaei autem videntes dixerunt ei: ecce discipuli tui faciunt quod non licet eis facere 4,4. aer quuat im: inu ni larut ir huuaz Dauid teta ille dixit eis: non legistis quid fecerit David 6. duo quat Iesus demo manne: strechi dina hant tunc ait homini: extende manum tuam 27. quuat imo duo einhuuelih: see diin muoter dixit autem ei quidam: ecce mater tua 7,22. deo ghimeitun (Jungfrauen) quatun dem uuisorom: kebet uns iuuuares oles fatuae autem sapientibus dixerunt: date nobis de oleo vestro 20,10. duo quad imo truhtin: salic du bist tunc ei dominus ait: beatus es 38,4. quad iru ther engil: ni forhti thir, Maria ait angelus ei: ne timeas, Maria T 3,4. gieng tho zuo thie costari inti quad imo: oba thu gotes sun sis, quid thaz these steina zi brote uuerden accedens temptator dixit ei: si filius dei es, dic ut lapides isti panes fiant 15,3. tho quad imo ther heilant: ouh ist giscriban, thaz thu ni costos truhtin got thinan ait illi Ihesus: rursum scriptum est: non temptabis dominum deum tuum 4. tho quad imo ther heilant: far Satanas! tunc dicit ei Ihesus: vade Satanas! 5. tho fant her (Andreas) zi erist sinan bruoder Simonen inti quad imo: uuir fundumes Messiam invenit hic primum fratrem suum Simonem et dicit ei: invenimus Messiam 16,4. tho quad imo Nathanahel: fon Nazareth mag sihuuaz guotes uuesan? Tho quad imo Philippus: quim inti gisih dixit ei Nathanahel: a Nazareth potest aliquid boni esse? Dicit ei Philippus: veni et vide 17,3. ih thir quad: gisah thih untar themo figboume dixi tibi: vidi te sub ficu 6. odo vvuo quidis thinemo bruoder: laz, ih aruuirphu thie fesun fon thinemo ougen ...? aut quomodo dicis fratri tuo: sine, eiciam festucam de oculo tuo ...? 39,5. vuelih iuuer habet friunt ... inti quidit imo: friunt, intlih mir thriu brot quis vestrum habet amicum ... et dicit illi: amice, commoda mihi tres panes 40,1. manage quedent mir in themo tage: truhtin, truhtin, eno ni in thinemo namen uuizagotumes ...? multi dicent mihi in illa die: domine, domine, nonne in nomine tuo prophetavimus ...? 42,2. tho quad imo ther heilant: ih quimu inti giheilu inan ait illi Ihesus: ego veniam et curabo eum 47,3. anderemo (Soldaten) quidu (der Hauptmann): quim, inti her quimit, inti minemo scalke: tuo thiz, inti her tuot iz et alio (dico): veni, et venit, et servo meo: fac hoc, et facit 5. ther heilant ... imo folgenten quad: uuar sagen ih iu, ni fand ih so mihilan giloubon in Israhel Ihesus ... sequentibus se dixit: amen dico vobis, non inveni tantam fidem in Israhel 6. miltidu giruorit ubar sia quad (Jesus) iru: ni curi vvuofen! misericordia motus super eam dixit illi: noli flere! 49,3. gieng tho zuo ein buochari inti quad imo: meistar, ih folgen thir so uuara so thu ges accedens unus scriba ait illi: magister, sequar te quocumque ieris 51,1. tho quad imo ther heilant: nioman sententi sina hant in phluog inti uuidarscouuonti ist gifuoglih gotes rihhe ait ad illum Ihesus: nemo mittens manum suam in aratrum et aspiciens retro aptus est regno dei 4. tho quad imo ther heilant: uzgang, thu unsuboro geist! dicebat enim illi Ihesus: exi, spiritus immunde! 53,7. tho quad [Bd. 7, Sp. 421] imo ther heilant: far, thin sun lebet dicit ei Ihesus: vade, filius tuus vivit 55,4. thaz tho gihortemo ther heilant quad in: ni habent notthurfti thie heilon laches hoc audito Ihesus ait illis: non necesse habent sani medicum 56,4. arheuenti stemma sum uuib fon thero menigi quad imo: salig uuamba thiu thih truog extollens vocem quaedam mulier de turba dixit illi: beatus venter qui te portavit 58,1 (vgl. unten quedan in Verbindung mit einem weiteren Redeverb). tho quad imo sum: senu thin muoter inti thine bruoder stantent uze suohhente thih dixit autem ei quidam: ecce mater tua et fratres tui foris stant quaerentes te 59,2. imo noh thanne sprehhentemo quam fon themo furisten thero samanunga quedenti imo: uuanta tot ist thin dohter, zi hiu uueigis thu nu elihor then meistar? adhuc eo loquente venit ab archisinagogo dicens ei: quia mortua est filia tua, quid ultra vexas magistrum? 60,10. tho quad in ther heilant: giloubet ir thaz ih iu thaz tuon mugi? Tho quadun sie imo: giuuesso, truhtin dixit eis Ihesus: creditis quia possum hoc facere vobis? dicunt ei: utique, domine 61,2. sume thero Phariseorum quadun in: ziu tuot ir thaz thaz iu arloubit nist in sambaztag? quidam autem Pharisaeorum dicebant illis: quid facitis quod non licet in sabbatis? 68,2. tho quad her themo man, thie thar habeta thia thurrun hant: arstant inti gistant in mitten! ait homini qui habebat manum aridam: surge et sta in medium! 69,3. in thero arnziti quidu ih then arnarin: gisamanot zi eristen then beresboton in temporibus messis dicam messoribus: colligite primum zizania 72,6. ther cuning quad themo magatine: biti fon mir thaz thu uuili rex ait puellae: pete a me quod vis, et dabo tibi 79,5. quad imo (dem Heiland) einer fon sinen iungiron, Andreas, bruoder Simones Petres: hier ist ein kneht dicit ei unus ex discipulis eius, Andreas, frater Simonis Petri: est puer unus hic 80,4. quad in tho ther heilant: ih bim leib libes dixit autem eis Ihesus: ego sum panis vitae 82,7. so uuer so quidit sinemo fater inti muoter: so uuelih geba so ist fon mir, thir ist biderbi quicumque dixerit patri vel matri: munus quodcumque est ex me tibi proderit 84,3. tho quad imo uuib thaz samaritanisga: uueo thu mit thiu iudeisg bis trinkan fon mir bitis ...? dicit ergo ei mulier illa Samaritana: quomodo tu Iudaeus cum sis bibere a me poscis ...? 87,2. uuer ist the dir quidit: gib mir trinkan quis est qui dicit tibi: da mihi bibere 3. der dar mih teta heilan, der quad mir: nim thin dragabetti qui me fecit sanum, ille mihi dixit: tolle grabatum tuum 88,4. her tho giuuentit quad Petro: uar after mir, Satanas qui conversus dixit Petro: vade post me, Satana 90,4. tho gihalatero menigi mit sinen iungoron quad in: oba uuer uuolla after mir quemen, uorsacha sih selbon tunc convocata turba cum discipulis suis dixit eis: si quis vult post me venire, abneget semetipsum 5. in themo selben tage zuogiengun sume thero Phariseorum quedente imo: gang uz inti far hina in ipsa die accesserunt quidam Pharisaeorum dicentes illi: exi et vade hinc 92,1. geet inti quedet thero fohun: senu uzuuirphu diuuala ite, dicite vulpi illi: ecce eicio daemonia ebda. quedet thesemo berge: uar hina dicetis monti huic: transi hinc 8. gihalot sine friunta inti nahiston quedenti in: giuehet mit mir, uuanta ih fant min scaf thaz dar uoruuard convocat amicos et vicinos dicens illis: congratulamini mihi, quia inveni ovem meam quae perierat 96,2. faru zi minemo fater inti quidu imo: fater, ih suntota in himil inti fora thir ibo ad patrem meum et dicam illi: pater, peccavi in caelum et coram te 97,3. ther (der Vater) tho quad imo (dem Sohn): thin bruoder quam isque dixit illi: frater tuus venit 6. tho quadun imo sine iungoron: [Bd. 7, Sp. 422] oba so ist mannes sacha mit uuibe, thanne nist biderbi zi gihiuuenne dicunt ei discipuli eius: si ita est causa hominis cum muliere, non expedit nubere 100,5. quidu mineru selu: sela, habes managiu guot gisaztiu in managiu iar: resti, iz inti trink inti goumi dicam animae meae: anima, habes multa bona posita in annos plurimos: requiesce, comede, bibe, epulare 105,2. tho quad imo got: tumbo, in therra naht thina sela suochent fon thir dixit autem illi deus: stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te 3. tho quad imo ther iungo: alliu thisu gihielt ih fon minera iugundi dicit illi adulescens: omnia haec custodivi a iuventute mea 106,3. umbiscouuuonti ther heilant quad sinen iungoron: uuio unodo thie dar scaz habent in gotes richi ingangent! circuminspiciens Ihesus ait discipulis suis: quam difficile qui pecunias habent in regnum dei introibunt! 4. tho quad her (Jesus) in abur: sum man uuas otag inti garauuita sih mit gotauuebbę iterum dixit: homo quidam erat dives et induebatur purpura et bysso 107,1. gihalota inan inti quad imo: zi hiu gihoriu ih sulih lastar fon thir? vocavit illum et ait illi: quid hoc audio de te? 108,1. tho iz aband uuard, quad ther herro thes uuingarten sinemo ambahte: halo thie uurhton cum sero autem factum esset, dicit dominus vineae procuratori suo: voca operarios 109,2. min ... ther thih inti inan giladota quęde thir: gib thesomo stat ne ... qui te et illum vocavit dicat tibi: da huic locum 110,3. ther heilant ... quad iru: uuib, uuar sint thie thih ruogtun? Ihesus dixit ei: mulier, ubi sunt qui te accusabant? 120,6. (Jesus) quad imo (dem Feigenbaum): niomer fon thir uuahsmo arboran uuerde zi euuidu! ait illi: numquam ex te fructus nascatur in sempiternum! 121,1. tho quad in ther heilant: uuar sagen ih iu ... dicit illis Ihesus: amen dico vobis ... 123,6. (die Jünger) quadun tho imo (Jesus): ubile ubilo furliusit aiunt illi: malos male perdet 124,4. tho quad ther cuning then ambahton: gibuntanen sinen fuozin inti hentin sentet in in thiu uzorostun finstarnessu tunc dixit rex ministris: ligatis pedibus eius et manibus mittite eum in tenebras exteriores 125,11. tho quad in ther heilant: uues ist thaz glihnessi ...? Tho quadun sie imo: thes keisores ait illis Ihesus: cuius est imago haec ...? Dicunt ei: Caesaris 126,3. tho quad imo (dem Schriftgelehrten) ther heilant: thaz erista allero biboto ist: hori, Israhel, truhtin got unser ein got ist ait illi Ihesus: primum omnium mandatum est: audi, Israhel, dominus deus noster deus unus est 128,2. tho quad in (den Jüngern) ther heilant offano: Lazarus ist tot tunc ergo dixit eis Ihesus manifeste: Lazarus mortuus est 135,7. ia quad ih thir, oba thu giloubist, gisihist gotes diurida? nonne dixi tibi, quoniam si credideris, videbis gloriam dei? 24. thio tumbun (Jungfrauen) then spahon quadun: gebet uns fon iuuueremo ole fatuae autem sapientibus dixerunt: date nobis de oleo vestro 148,5. sume uuantun, uuanta seckil habeta Iudas, thaz imo ther heilant quadi: coufi thiu uns thurft sint ci themo itmalen tage quidam enim putabant, quia loculos habebat Iudas, quod dicit ei Ihesus: eme ea quae opus sunt nobis ad diem festum 159,5. ther furisto bisgof quad imo: ih bisueru thih bi themo lebenten gote summus sacerdos ait illi: adiuro te per deum vivum 190,1. tho quad imo Pilatus: bisttu cuning? dixit itaque ei Pilatus: ergo rex es tu? 195,5. tho quadun imo andere iungoron: uuir gisahumes trohtinan dixerunt ergo ei alii discipuli: vidimus dominum 233,2. tho quad her imo thrittun stunt: Simon Iohannis, minnostu mih? dicit ei tertio: Simon Iohannis, amas me? 238,3. manoge quethent selon minero: ne ist heil himo in gode sinemo multi dicunt animae meae: non est salus ipsi in deo eius Pw 3,3. [Bd. 7, Sp. 423] bekerda uuerthin san scaminda, thia quethunt mi: euge euge avertantur statim erubescentes qui dicunt mihi: euge euge 69,4. sar tragen die iro scanda . die mir cheden saligo saligo ferant confestim confusionem suam . qui dicunt mihi euge euge NpNpw 39,16. aber ih . demo sie chedent euge euge . ih bin durftig unde arm [vgl. ego autem, cui dicebant: euge, euge, egenus et pauper sum, Aug., En.] 18. selbemo Dauid . selbemo Christo chit ęcclesia . ih irhoho dih got min chuning . unde lobon dinen namen in uuerlte . unde iemer daranah 144,1. folgen muozin sie ze guote . nals foregan ze ubele. Also Petro Christus chad . redi retro satanas Np 34,4 (Npw ze Petro, s. unten). sprungezen unde freuuen sih . die dih suochent truhten . unde dir euge chedent . uuanda du iz kibest [vgl. non mihi euge, euge dicunt, sed in te me gloriari vident, Aug., En.] 39,17 (Npw uuolaquedan). ia chit Asaph . ziu uuendest du dana dina hant . unde dina zeseuuun uzzer mittemo dinemo buoseme . so furenomes? Also Moysi got chad . stoz in dinen buosem dina hant 73,11. der dero heiligon zala uueiz unde sie alle be namen nemmet . also er (Jesus) chad septuaginta discipulis . gavdete qvod nomina vestra scripta svnt in cęlo 146,4 (Npw ci den sipincic iungeron, s. unten); ferner: für aio (ait u. a.): F 1,19. 10,25. 13,15. 15,17. 27. 16,13. T 13,18. 19,2. 20,1. 34,6. 46,4. 51,3. 53,9. 13. 54,7. 56,5. 60,11. 15. 66,2. 67,3. 72,4. 77,5. 78,4. 80,4. 81,4. 85,4. 86,1. 89,2. 92,1. 5. 99,4. 101,1. 103,2. 105,1. 106,7. 107,4 (2). 108,3. 111,3. 112,1. 2 (2). 113,1. 116,5. 118,1. 123,3. 125,9. 11 (2). 126,3. 127,3. 128,4. 10. 130,2. 133,2. 135,16. 138,5. 147,9. 149,4. 5. 151,5. 6. 158,5. 159,6. 161,5. 180,5. 181,4. 182,7. 185,3. 188,1. 190,2. 199,10. 215,4. 223,3. 238,2; für dicere: S 193,16/17. 207,8. 213,10. F 4,23. 5,22. 10,25. 13,20. 14,30. 15,29. 16,14. 22,17. 23,14. 24,18. 20. 38,8. T 6,2. 8,3. 13,13. 21. 14,6. 15,4. 5. 16,2 (3). 17,1. 2. 5. 7. 21,4. 45,2. 5. 6. 7. 47,8. 51,2. 3. 52,5. 55,4. 8. 56,3. 60,9. 62,2. 67,1. 68,3. 69,5. 72,4. 5. 74,4. 77,5. 79,1. 80,1. 2. 4. 82,3. 5. 6. 11. 11a. 84,6. 7. 87,2. 3. 5 (4). 6 (2). 8 (2). 88,2. 3. 4 (2). 5. 89,1. 5 (2). 90,2. 91,3. 92,8. 93,1. 3. 97,1. 4. 8. 98,4. 100,4. 104,2. 105,1. 106,1. 2. 3. 5 (2). 107,3. 108,3 (3). 109,1 (3). 110,3. 4 (2). 112,2 (2). 113,1. 115,2. 116,1. 3. 117,3. 4 (2). 119,1. 120,2. 5. 121,2. 3. 4. 123,4. 124,5. 125,3. 6. 127,4. 129,8. 130,1. 131,2. 6. 8. 9 (2). 11. 16. 17. 18. 25. 132,4. 6 (2). 7. 8. 10. 14. 15. 133,1. 2. 3. 4. 5. 9. 134,2. 135,2. 4 (2). 6 (2). 13. 14. 15. 20. 21. 22. 24 (2). 26. 29. 138,10. 145,18. 147,5. 151,8. 9. 10. 152,3. 6. 153,1. 155,3. 4. 5. 6. 156,1. 157,3. 159,1. 2. 4. 160,5. 161,1. 2. 162,2. 3. 163,1. 2. 165,1. 166,1 (2). 2. 4. 167,1. 174,3. 176,1. 183,4. 184,1 (2). 3. 185,1. 7. 186,4. 188,2. 190,2. 195,1. 7. 197,1. 5. 8. 198,3. 4. 5. 199,9. 201,4. 204,3. 205,7. 206,2. 3. 215,3. 219,2. 221,2 (2). 3. 4. 5 (2). 6. 7. 225,1. 230,2. 4. 232,5. 6. 233,3. 6. 8. 235,3 (2). 236,2. 3. 5. 237,2. 4. 238,1 (3). 2 (2). 3 (3). 239,1. 3 (2). Pw 65,3; T 126,1 s. κ. 239,4 s. ι; Glosse ohne erkennbare Rektion: quit dic [animae meae: salus tua ego sum, Ps. 34,3] Gl L 254; im Passiv: ir gihortut thaz giquetan uuas then altun: ni uuis manslago audistis quia dictum est antiquis: non occides T 26,1; ferner: für dicere: 28,1. 30,1; mit quedan innerhalb einer direkten Rede in der 1. Sing. Praes., häufig nach lat. Vorbild in den Verbindungen (uuâr oder uuâr uuâr) quidu (ih) iu/thir, um dem Gesagten Nachdruck zu verleihen: uzouh iu thie dar gihoret, quidu ih: ir birut salz erda sed vobis dico qui auditis: vos estis sal terrae 24,1. ih quidu iu: minnot iuuara fianta ego autem dico vobis: diligite inimicos vestros 32,2. bidiu quidu ih iu: ni sit suorcfolle iuuares ferahes, uuaz ir ezzet ideo dico vobis: ne solliciti sitis animae vestrae, quid manducetis 38,1. uuar quidu ih iu: gitraganlihhor [Bd. 7, Sp. 424] ist theru erdu Sodomorum inti Gomorreorum in tuomes tage thanne thero burgi amen dico vobis: tollerabilius erit terrae Sodomorum et Gomorraeorum in die iudicii quam illi civitati 44,10. ih quidu iu minen friuntun: ni curet thie forhten thithar lihhamon slahent dico autem vobis amicis meis: nolite timere eos qui corpus occidunt 19. iungo, ih quidu thir, arstant! adulescens, tibi dico, surge! 49,4. in uuare quidu ih iu: manago uuituvvun uuarun in Heliases tagun in Israhel in veritate dico vobis: multae viduae erant in diebus Heliae in Israhel 78,7. uuar uuar quidu ih iu, ir suohhet mih nalles bithiu ir gisahut zeihhan amen amen dico vobis, quaeritis me non quia vidistis signa 82,4. ni quidu ih thir unzan sibun stunt, ouh unzin sibunzug stuntun sibun uuarb non dicam tibi usque septies, sed usque septuagies septies 98,4. abur quidu ih iu: odira ist olbentun thuruh loh naldun zi faranne thanne otagan zi ganganne in himilo richi iterum dico vobis: facilius est camelum per foramen acus transire quam divitem intrare in regno caelorum 106,4. flizet ingangan thuruh thia engun phorta, bidiu uuanta manage, quidu iu, suohtun inzigangenne inti ni mohtun contendite intrare per angustam portam, quia multi, dico vobis, quaerunt intrare et non potuerunt 113,1. uuar uuar quidu ih iu, êr thanne Abraham uuari, êr bim ih amen amen dico vobis, antequam Abraham fieret, ego sum 131,25. thurah thaz quidih thir: sint iru forlazano manago sunta, uuanta siu minnota filu propter quod dico tibi: remittentur ei peccata multa, quoniam dilexit multum 138,13. uuar thoh uuidaru quidih iu: fon nu gisehet ir mannes sun sizzentan in zesauun gotes megines verumtamen dico vobis: a modo videbitis filium hominis sedentem a dextris virtutis dei 190,3. uuar quiduh thir, hiutu bistu mit mir in paradiso amen dico tibi, hodie mecum eris in paradiso 205,7. uuar uuar quidu ih thir, mittiu thu iungiro uuari, bigurtos thih amen amen dico tibi, cum esses iunior, cingebas te 238,4. iu chido ih . ir mit sere brot ezent . unde hier trurent in conualle lacrimarum . so er daz ende gibet sinen holdon . so chumet daz erbe Np 126,2 (Npw ih chido, s. 1aα); ferner: für dicere: F 6,5. 11,15. 38,7. 9. T 25,7. 40,3. 4. 54,7. 62,8. 82,6. 10. 11. 87,8. 88,7. 90,6. 92,8. 94,2. 98,3. 106,6. 108,4. 118,3. 131,22. 133,6. 138,6. 139,3. 141,30. 142,2. 144,2. 148,7. 152,5. 8. 156,4. 7. 160,3. 164,1. 174,4. 175,1; T 102,1 s. IV 2; — mit abstr. Subj.: eine (schriftliche) Quelle: uuillon keuuisso eiganan so tuan pirum piuuerit denne qhuidit kescrib vns: indi fona vvilloom dineem erhuuarabi voluntatem vero propriam ita facere prohibimur, cum dicit scriptura nobis: et a voluntatibus tuis averte S 212,1; — quedan in Verbindung mit einem weiteren Verb des Sagens oder einem davon abgeleiteten Adv.: frahemees mit forasakin truhtinan qhuedente imv: truhtin huuer puit in selidun dineru interrogemus cum propheta dominum dicentes ei: domine, quis habitabit in tabernaculo tuo S 194,8/9. er antuurta quuat im: ubil man chunni enti urtriuuui sohhit zeihhan qui respondens ait illis: generatio mala et adultera signum quaerit F 6,29. tho antlingonti thie engil quad imo: ih bim Gabriel respondens angelus dixit ei: ego sum Gabriel T 2,9. tho antlingota thie heilant inti quad imo (dem Johannes): laz nu respondens autem Ihesus dixit ei: sine modo 14,2. tho antuurtita imo Nathanahel inti quad imo: meistar, thu bist gotes sun respondit ei Nathanahel et ait: rabbi, tu es filius dei 17,6. tho antlingenti quad (Jesus) in (den Jüngern): iu ist gigeban zi uuizanne girunu himilo rihhes qui respondens ait illis: quia vobis datum est nosse mysteria regni caelorum 74,4. he (Jesus) uuarlicho antuurtenti quad in [Bd. 7, Sp. 425] (den Pharisäern u. Schriftgelehrten): bi hiu ir ubargangent gotes bibot thuruh iuuuar gisasznissi? ipse autem respondens ait illis: quare et vos transgredimini mandatum dei propter traditionem vestram? 84,2. tho antuurtanti der heilant in quad iru (der samaritischen Frau): giuuelih de dar trinkit fon uuazzare thesemo, thurstit inan abur respondit Ihesus et dixit ei: omnis qui bibet ex aqua hac sitiet iterum 87,4. der heilant ... threuuita themo unsubremo geiste quedenti imo: thu toubo inti stummo geist, ih gibiutu thir, uzgang fon imo Ihesus ... comminatus est spiritui immundo dicens illi: surde et mute spiritus, ego tibi praecipio, exi ab eo 92,6. tho antlingita sum fon theru evvu gilerter, quad imo: meistar, diz quedenti zisperiu uns harm tuos respondens autem quidam ex legisperitis ait illi: magister, haec dicens etiam nobis contumeliam facis 141,24. (Judas) sprah zi then heroston thero bisgofo inti zi then meistaron inti quad in: uuaz uuollet ir mir geban? locutus est ad principes sacerdotum et magistratibus et ait illis: quid vultis mihi dare? 154,1. tho antlingita ther grafo, quad in: uuenan uuollet ir iu fon thesen zuuein forlazzan? respondens autem praeses ait illis: quem vultis vobis de duobus dimitti? 199,7; ferner: für aio (ait u. a.): 57,2. 91,4. 100,3. 121,3. 161,3; für dicere: 3,7. 13,16. 17,5. 6. 19,6. 63,4. 64,3. 82,5. 9. 87,3. 88,7. 91,2. 97,7. 102,2. 103,3. 106,5. 112,2. 117,4. 5. 119,2. 5. 6. 123,2. 128,5. 129,11. 131,3. 16. 21. 132,18. 20. 147,5. 149,7. 152,5. 155,3. 165,2. 194,2. 217,5. 225,1. 233,7; mit Präp. verb.: zi + Dat. d. Pers. (vereinzelt auch personifiziert): chuuadh ze Mariun .. sineru ..: kesazter ist in ual (Simeon) dixit ad Mariam [matrem] eius [: ecce] positus est [hic] in ruinam [Luc. 2,34] Gl 1,735,2 (zum lat. Text ecce hic positus est mit Tilgung von hic in der Hs. vgl. Voetz, Lukasgl. S. 233 Anm. 24). chuuad mua- ter siniu ze inan: chind uuaz tati uns so? dixit (in Hs. ad eum getilgt) mater eius ad illum: fili, quid fecisti nobis sic? ebda. 48] 737,6 (vgl. Voetz, Lukasgl. S. 251,20). (Jesus) chuuadh ze im (seinen Eltern): uuaz ist daz mih suahtot ait (Hs. dixit) ad illos: quid est quod me quaerebatis [? ebda. 49] 16. nu chuistu ze mir: ih uuilo iz gote lazen [vgl. at ille inquit: ergo dimitte causam meam deo, Caes., Hellgardt, Pred. S. 76] S 158,5b,3. zi Sion quhad: man, endi man uuirdit in iru chiboran ad Sion autem dicitur (Hs. d): vir, et vir natus est in ea I 24,3 (die Abk. d = dicitur der Hs. wurde vom Übersetzer als dt = dicit gelesen u. daher aktivisch übers., vgl. Hench, Anm. z. St.). dhar ist izs chiuuisso so zi ernusti araughit, so dher angil gotes zi dhemu heilegin forasagin quhad: Danihel nim gaumun dhesses uuortes sic enim ait ad eum angelus: Daniel adverte sermonem 25,20. ær (Jesus) quad za sinem iungirom: uuizit ir daz after zueim tagum uuerdant oostrum dixit discipulis suis: scitis quia post biduum pascha fiet F 21,15. quad tho zi imo thie engil: ni forhti thu thir, Zacharias ait autem ad illum angelus: ne timeas, Zacharia T 2,5. quad tho Maria zi themo engile: vvuo mag thaz sin? dixit autem Maria ad angelum: quomodo fiet istud? 3,6. uuihita in (die Eltern Jesu) tho Simeon inti quad zi Mariun sinero muoter: seno nu these ist gisezit in fal inti in urresti managero in Israhel benedixit illis Simeon et dixit ad Mariam matrem eius: ecce positus est hic in ruinam et resurrectionem multorum in Israhel et in signum cui contradicetur 7,7. (die Zöllner, die sich taufen lassen wollten) quadun zi imo: meistar, uuaz tuomes? Her tho quad zi in: niouuiht mer thanne iu gisezzit si tuot ir dixerunt ad illum: magister, quid faciemus? At ille dixit ad eos: nihil amplius quam constitutum est vobis faciatis 13,17. tho quad [Bd. 7, Sp. 426] ther heilant zi Simone: ni curi thir forhten ait ad Simonem Ihesus: noli timere 19,9. tho quad ein sinero iungirono zi imo: truhtin, leri unsih beton tunc dixit unus e discipulis eius ad eum: domine, doce nos orare 34,5. tho ziganganemo themo uuine quad thes heilantes muoter zi imo: sie ni habent uuin deficiente vino dicit mater Ihesu ad eum: vinum non habent 45,2. ih bin man untar giuuelti habenti untar mir kenphon, inti ih quidu zi thesemo: far, inti her ferit ego homo sum sub potestate habens sub me milites, et dico huic: vade, et vadit 47,5. tho quad ther heilant zi in (den Pharisäern u. Schriftgelehrten): ih fragen iuuih, oba iz arloubit si in sambaztag uuola tuon ait autem ad illos Ihesus: interrogo vos, si licet sabbato bene facere 69,4. tho quad her (Jesus) zi in (den Pharisäern u. Schriftgelehrten): uuer ist fon iu man ...? dixit ad eos: quis erit ex vobis homo ...? 6. quadun sie (die Jünger) tho zi imo (Jesus): uuaz tuomes ...? dixerunt ergo ad eum: quid faciemus ...? 82,5. tho quad ther fater zi sinen scalcun: sliumo bringet thaz erira giuuati dixit autem pater ad servos suos: cito proferte stolam primam 97,5. stantenti tho Zacheus quad zi trohtine: sinu halftonod minero guoto, trohtin, gibu thurftigon stans autem Zacheus dixit ad dominum: ecce dimidium bonorum meorum, domine, do pauperibus 114,2. sume fon then Fariseorum fon then menigin quadun zi imo: meistar, increbo thine iungoron quidam Pharisaeorum de turbis dixerunt ad illum: magister, increpa discipulos tuos 116,5. quad truhtin zi minemo truhtine: sizzi zi minero zesavvun dixit dominus domino meo: sede a dextris meis 130,2. tho quad ther heilant zi then thie imo giloubtun Iudon: oba ir uuonet in minemo uuorte, zi uuare birut ir thanne mine iungiron dicebat ergo Ihesus ad eos qui crediderunt ei Iudaeos: si vos manseritis in sermone meo, vere discipuli mei eritis 131,12. tho quad Thomas ... ci sinen ebaniungiron: gemes uuir dixit ergo Thomas ... ad condiscipulos suos: eamus et nos 135,8. tho quad Martha ci themo heilante: trohtin, ob thu hier uuarist, min bruoder ni uuari thanne tot dixit ergo Martha ad Ihesum: domine, si hic fuisses, frater meus non fuisset mortuus 12. tho quad her (Jesus) ci themo uuibe: thin giloubo teta thih heila dixit autem ad mulierem: fides tua te salvam fecit 138,14. (Pilatus) quad zi then heroston thero bisgoffo inti zi theru menigi: niheininga sahha ni fant ih in thesemo manne ait ad principes sacerdotum et turbas: nullam causam invenio in hoc homine 196,1. got quat ce mir: sun min bis thu dominus dixit ad me: filius meus es tu Pw 2,7. ni bin ih Krist, quad er (Johannes) zi in (den Leuten), noh ih es wirdig ni bin [vgl. confessus est: quia non sum ... Christus, Marg. nach Joh. 1,20] O 1,27,19. quad unser druhtin zi iru tho: firnim nu, wib, theih redino 2,14,35. inbintet inan, quad er sar tho zen jungoron thar, sliumo irloset inan thes, thaz ge er sines sindes [vgl. dixit iis Iesus: solvite eum et sinite abire, Joh. 11,44] 3,24,103. quad tho zi imo druhtin Krist: ther man, ther githuagan ist: thie fuazi reino in wara; ni tharf er wasgan mera [vgl. dicit ei Iesus: qui lotus est, non indiget, Joh. 13,10] 4,11,37. sama so er zi iru quati: irknai mih bi noti, in muate laz thir iz heiz, wanta ih thinan namon weiz [vgl. ac si aperte dicat: recognosce eum, a quo recognosceris, Alc.] 5,8,31. 43. jamarlicho er (Jesus) zi in (den Menschen) quit: firwazan ir fon gote sit 20,99. anauang tes strites ... also daz ist daz ter accusator chit . in dinge ze sinemo aduersario . fecisti . unde er antuuurtet . non feci Nb 71,2 [60,12]. chit ioman ze uns . an necesse est euenire quę prouidentur? 325,12 [247,2]. uuio chedent ir heretici ze mir . fliug harauf in berg also [Bd. 7, Sp. 427] fugeli? quomodo dicitis animae meae: transmigra in montem sicut passer? NpNpw 10,2. min herza chad ze dir . ih uuile din analiute . din analiute truhten uuile ih tibi dixit cor meum . quaesivi vultum tuum . vultum tuum domine requiram 26,8. samoso du neuuizzist dien zeantuuurtenne . die ze dir chedent . uuar ist din got? [vgl. qui dicunt: ubi est deus tuus, Aug., En.] 41,6. ih chido ze gote . du bist der mih inphahet . ziu ergaze du min? dicam deo . susceptor meus es . quare oblitus es mei? 10. die ze Eliseo chaden . ascende calve ascende calve 46,1. miniu ougen sint fercholen an dinen geheiz . ze dir chedentiu . uuanne trostest du mih? defecerunt oculi mei in eloquium tuum . dicentes quando consolaberis me? 118 L,82. in dien freison chad ih ze minemo truhtene . min got pist tu dixi domino . deus meus es tu 139,7. danne in fine sęculorum chedent ir . ieo eine ze anderen iehent gote . unde anaharent sinen namen dicetis in illa die confitemini domino . et invocate nomen eius Cant. Es. 4 (= Npw 3) (vgl. unten reziprok). min fater chad ze mir min sun bist tu dominus dixit ad me . filius meus es tu Np 2,7 (Npw sprehhan). do chaden die irchomenen ze Petro . unde ze anderen apostolis . qvid faciemvs viri fratres? 63,10. vbe man ze mir chad . christianus es . cultor crucifixi . des uuas ih scamelos . des nemeid ih mih [vgl. quando tibi de Christo insultatur; quando dicitur: cultor crucifixi, Aug., En.] 68,8. unde ze missetatigen chad ih . neheuen iuuuer horn et delinquentibus nolite exaltare cornu 74,5 (im Lat. mit Ersparung von dixi in der Koordination). chuit ze minero sela diu din suert ist, mit dero du fihtest: din heili bin ih dic animae meae: salus tua ego sum Npw 34,3 (Np zuoquedan). uolgen muozen sie ze gote, nals fore gen ze ubelo. also er ze Petro chot: uara hintir mih, Satanas 4 (Np Petro, s. oben); ferner: für aio (ait u. a.): F 23,10. T 12,7. 44,3. 51,3. 83,2. 145,2. 151,2. 224,4; für dicere: I 26,16. T 2,8. 3,2. 4,11. 12,6. 19,6. 45,3. 55,3. 56,5. 79,6. 82,6. 87,5. 104,1. 105,1. 113,1. 114,1. 116,2. 119,2. 128,6. 129,10. 131,25. 138,13. 177,1. 180,3. 197,7. 205,6. 218,3. 227,1. 231,3. 49,16 (Npw sprehhan). 74,5. 90,2; ohne lat. Lemma: O 3,8,35. 10,23. 4,9,9. 14,15. 16,47. 5,7,21. 57. 18,3. NpNpw 4,2 (= Npw 1). 104,6. 10 |
|